در ماههای اخیر ترامپ همواره در فرصت های مختلف و به ویژه در حساب توئیتر خود از رویکرد فدرال رزرو و به ویژه شخص «جرومی پاول» رییس این بانک انتقاد کرده است. محور این انتقادات عمدتاً بر این استوار بوده که اولاً فدرال رزرو با شتابی غیرمعقول در سال گذشته – یعنی 2018 – نرخ بهره را افزایش داده و هم اکنون نیز بایستی با شتابی بالا دست به کاهش نرخ بهره بزند تا اقتصاد ایالات متحده با توجه به تورم پایین موجود بتواند به پتانسیل کامل رشد خود رسیده و نیز با کاهش ارزش دلار، صادرکنندگان آمریکایی در جنگ تجاری با رقبا – به ویژه چین و اروپا – دچار خسران و زیان به دلیل گران بودن ارز ملی خود نشوند. او همچنین از اینکه نرخ بازده اوراق بدهی دول اروپایی مانند آلمان منفی شده اما دولت آمریکا با وجود عملکرد اقتصادی بهترش بایستی به بستانکارانش بهره پرداخت کند بشدت ابراز ناخشنودی کرده است. دامنه و شدت این انتقادات گاهی تا بدانجا بوده که ترامپ گاهی شخص پاول را مورد حمله و توهین قرار داده و با همردیف دانستن او با رییس جمهور چین، وی را «دشمن» آمریکا توصیف کرده است. در آخرین انتقاد گزنده اش، ترامپ پس از نشست اخیر فدرال رزرو که حتی با کاهش نرخ بهره هم همراه بود، پاول و همکارانش در کمیته FOMC فدرال رزرو را متهم به نداشتن «جرات، خرد و بصیرت» کرد. نکته جالب اینجاست که شخص پاول توسط خود ترامپ به جای «جنت یلن» دموکرات برای ریاست فدرال رزرو گماشته شده و عملاً انتخاب شخصی وی بوده است.

اما پرسشی که ذهن بسیاری از ناظران بازارهای مالی را به خود مشغول کرده این است که آیا این همه هجمه و انتقاد ترامپ از پاول و همکارانش در فدرال رزرو اصولاً تاثیری هم می تواند بر سیاست گذاری فدرال رزرو داشته باشد یا اینکه صرفاً نوعی بازی رسانه ای برای انداختن توپ در زمین این بانک برای مقصر جلوه دادن بعدی آن در صورت وقوع رکود اقتصادی است؟

در این راستا چند نکته قابل طرح است:

– هدف اصلی ترامپ، پیروزی دوباره در انتخابات 2020 است. چنانچه پیشتر گفته بودیم، او می داند که وقوع یک رکود اقتصادی عملاً بلیط ورود دوباره اش به کاخ سفید را خواهدسوزاند و از این سو نیز به این نکته واقف است که کاهش نرخ بهره یکی از بهترین گزینه ها برای کاهش احتمال وقوع رکود اقتصادی و یا دستکم به تاخیر انداختن آن است. لذا او می کوشد تا به هر شیوه ممکن، فدرال رزرو را وادار به کاهش نرخ بهره کرده و پاشنه آشیلی در حوزه عملکرد اقتصادی اش – که بهترین بخش کارنامه اش تا کنون است –  نداشته باشد.

–  تحقیقی که توسط «مرکز ملی تحقیقات اقتصادی» – NBER – انجام شده نشان می دهد که بر عکس تصور رایج بسیاری از ناظران بازار، توئیت های انتقادی ترامپ نسبت به فدرال رزرو واقعاً روی نرخ گذاری اوراق وجوه آتی فدرال رزرو تاثیر منفی گذاشته و در کل باعث کاهش 0.1 درصدی نرخ بهره مورد انتظار سرمایه گذاران این بازار عظیم شده است. در واقع و بر پایه یافته های این پژوهش جالب، بازیگران بازار اوراق بر این باورند که مقامات فدرال رزرو سرانجام تسلیم فشارهای سیاسی ترامپ شده و نرخ بهره را کاهش می دهند.

– توان تاثیرگذاری ترامپ روی سیاست گذاری فدرال رزرو صرفاً محدود به انتقادات گزنده اش از فدرال رزرو و رییس آن نیست. او نشان داده که می تواند با مهارت بالا، به شکلی هوشمندانه تنش های تجاری با کشورهای مختلف را به شکلی مدیریت شده افزایش بدهد تا در اثر جو ریسک گریزی و وحشت ایجاد شده، فضا برای فشار به فدرال رزرو برای کاهش نرخ بهره به قصد حمایت از رشد اقتصادی در برابر ریسک های بیرونی مساعدتر بشود. نمونه بارز این رویکرد ترامپ را می توان پس از نشست 31 جولای فدرال رزرو دید که علیرغم کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو، به دلیل آنکه جرومی پاول این کاهش را از نوع انطباقی در میانه چرخه کسب و کار – و نه آغاز یک دور کاهش نرخ های پیاپی – توصیف کرده بود، توئیت های خشمگینانه ترامپ تنها 1 روز بعد در خصوص افزایش شدید تعرفه های ضد واردات از مبداء چین همچون آتشی به جان شاخص های سهام و بازارهای دیگر مالی افتاد و نتیجه این شد که در نشست بعدی فدرال رزرو در 12 سپتامبر هم مقامات این بانک مجبور به کاهش نرخ بهره شدند. استدلال اصلی اعضای فدرال رزرو برای کاهش نرخ بهره هم دقیقاً به موضوعی باز می گردد که هدف اصلی عملیات ترامپ بوده است؛ یعنی ریسک های پیش روی اقتصاد جهانی که ناشی از تنش های تجاری می باشد. در همین خصوص پیشتر نوشته بودیم:

در واقع ترامپ با تشدید عمدی و ناگهانی تنش های تجاری با چین، اثر مثبت تصمیمات فدرال رزرو روی دلار را خنثی کرده و به نوعی این بانک را در موضع ضعف برای مجبور شدن به کاهش نرخ های بعدی قرار داده است. در واقع می توان چنین اندیشید که حرکت ترامپ – که اتفاقاً در این مورد حمایت کامل دموکرات ها را هم پشت خود دارد – از نظر زمان بندی دقیقاً در راستای کسب پیروزی در جدال شخصی اش با فدرال رزرو و به ویژه شخص جرومی پاول بوده است. ترامپ می داند که مجبور کردن فدرال رزرو به کاهش بیشتر نرخ بهره هم باعث ارزان شدن دلار و بازتر شدن دست او در مانورهایش در حوزه جنگ های تجاری می شود و هم با تزریق پول ارزان باعث ادامه رشد بازارهای سهام شده و با ایجاد رضایت در جامعه آمریکایی موجبات پیروزی دوباره وی در انتخابات ریاست جمهوری 2020 را فراهم خواهدکرد.

نتیجه گیری

بر اساس تحقیقات یادشده و رفتار بازار و خود فدرال رزرو، می توانیم چنین نتیجه گیری کنیم که ترامپ علیرغم اینکه به صورت مستقیم توان دخالت در سیاست گذاری فدرال رزرو را ندارد، اما به روشهای دیگری از جمله توئیت های آتشین و افزودن بر حجم تنش های تجاری به صورت مدیریت شده می تواند به صورت غیرمستقیم اما بشدت موثر بر روند اعمال برنامه ریزی و سیاست گذاری پولی فدرال رزرو تاثیرگذار باشد. از این روی منطقی است که فعالان بازارهای مالی جهانی به صورت ویژه تری نسبت به تحرکات رسانه ای ترامپ حساسیت و تمرکز داشته باشند. در این راستا پیشنهاد می شود که حساب توئیتری ترامپ و صفحه ویژه بلومبرگ برای رهگیری روزانه ترامپ به عنوان 2 ابزار مناسب مدنظر قرار بگیرد.