دست خالی ترامپ

واقعیت این است که افزایش یا قیمت فعلی نرخ ارز ناشی از متغیرهای اقتصادی نبوده بلکه بخشی از آن ناشی از متغیرهای سیاسی بوده و به نظر می‌رسد با توجه به اتفاقاتی که در سازمان ملل افتاد؛ هم سخنرانی خوب آقای حسن روحانی در برابر سخنان دونالد ترامپ، هم بیانیه 1+4 که خود را همچنان وفادار به برجام دانست و هم موضع خوب شورای امنیت در مقابل ترامپ و سخنان مضحک نتانیاهو درباره تورقوزآباد تهران در مجموع انرژی مثبت سیاسی را تخلیه کرد. هرچند انتظار این بود که نرخ ارز بعد از اتمام سخنان روحانی و جلسه شورای امنیت دیگر سیر صعودی به خودش نگیرد به خاطر اینکه همین قیمت فعلی، قیمت واقعی متاثر از متغیرهای بنیادی اقتصاد نبوده است. از طرفی ترامپ هرکاری را که قرار بوده انجام دهد، تاکنون انجام داده و وضعیتی سخت‌تر از آنچه پیش آمد را دیگر نمی‌توان تصور کرد و واقعیت مسلم اقتصاد ایران این است که همه چیز به دلار ربط ندارد. تولید گندم، برنج و بخش عمده‌ای از تولید ناخالص ملی، داخلی است و بخشی که بدان نیاز داریم را طی سالیان گذشته از کشورهای آسیای جنوب شرقی یا اروپا وارد کرده‌ایم. در خصوص اتحادیه اروپا طبیعی است که ارز رایج یورو است و ایران هم که رسما دلار را از معاملات رسمی کنار گذاشت و یورو را در معاملات پذیرفته است. بنابراین اتحادیه و ایران یورو را مبنای کار معاملات دو طرف قرار دادند و این موضوع غیرطبیعی نخواهد بود. درواقع اتحادیه اروپا و ایران مدت‌ها دنبال کنار گذاشتن سوئیفت بودند. چون سوئیفت روی معاملات دلاری تنظیم شده و وقتی معامله بر مبنای ارز دیگری است، طبیعی است که دیگر نمی‌تواند کاربرد داشته باشد. از این گذشته، سوئیفت برای اتحادیه اروپا حیثیتی است چون اگر این اتحادیه به عنوان یک قطب اقتصادی که با وزن اقتصاد آمریکا برابری می‌کند، نتواند کانال دیگری برای معاملات خود پیدا کند، به حقارتش منجر می‌شود. زیرا به لحاظ سیاسی قصد حمایت از برجام را دارد ولی بدین ترتیب جلوی حمایتش گرفته می‌شود. از این‌رو به نظر می‌رسید که این اتحادیه حتما راهکاری را پیدا می‌کند که بتواند با حمایت مالی خرید و فروش نفت ایران را انجام دهد. هرچند ممکن است در مورد بعضی کشورها معاملات تهاتری داشته باشیم، ولی در مورد اتحادیه اروپا بعید است که چنین اتفاقی بیفتد. از آنجا که قصدمان از فروش نفت، واردکردن کالاست و البته کالای مورد نیاز، به رغم اینکه رسیدن به حالت تهاتری بعید است ولی اگر همچنین شود، نیازها تامین شده مضاف بر اینکه این وضعیت فعلی الی‌الابد ادامه پیدا نخواهد کرد و بالاخره دوران ترامپ هم به انتها خواهد رسید. درواقع برای عبور از شرایط فعلی هر عملی که به حل مشکل کشور منجر شود، قابل استفاده خواهد بود. نکته اینجاست که باید با اتخاذ راهکاری از بحران فعلی خارج شویم. طبیعی است که این راهکارها دائمی نخواهد بود و از طرفی این شرایط بحرانی هم دائمی نخواهد بود. فراموش نکنیم که در قبل از برجام هم اصلا مراوده اقتصادی با آمریکا نداشتیم. بنابراین با اتحادیه اروپا و چین و هند مشکل به صورت اساسی حل خواهد شد.
* اقتصاددان