دلایل کاهش نرخ دلار اقتصادی است

گمان نمی‌رود اعلام خبر حکم اخلالگران ارزی و اقتصادی علت اصلی کاهش فزاینده نرخ دلار باشد زیرا که آن اخلالگران و متهمان به هر حال در زمان خود اقدامات خود را انجام داده‌اند و اکنون که خبر حکم آن‌ها از سوی دستگاه قضایی اعلام شده، نمی‌تواند همان اثر قبل را داشته باشد، بنابراین روند کاهشی موجود دلایل اقتصادی دارد. اولین عامل کاهش نرخ دلار به علت افزایش میزان عرضه دلار توسط بانک مرکزی است که به 11 بانک دولتی ارز قابل توجهی اختصاص داده است. البته بانک مرکزی مشخص نکرده است چه کسانی واحد شرایط دریافت این ارزهای بانکی هستند اما قطعا بیشتر از افراد و واجدین شرایط قبلی خواهند بود. دومین عامل سخنانی است که آقای ظریف وزیر امور خارجه کشور مطرح کردند و عنوان داشتند که کشورهای اروپایی متعهد شدند که در صورت تحریم مجدد ایران توسط آمریکا، این تحریم‌ها را دور خواهند زد تا ایران هم بتواند نفت خود را بفروشد و هم درآمد حاصل از فروش نفت خود را به دست آورد. این سخن نسبت به آنچه که آقای ترامپ پیشتر گفته بود که تصمیم وارد صادرات نفت ایران را به صفر برساند تناقض دارد و نشان می‌دهد که درآمد ارزی ایران؛ چه از فروش نفت و محصولات پتروشیمی و چه درآمدهای ارزی سایر محصولات کشور، می‌تواند بهتر هدایت و کانالیزه شود و وارد بازار شود. این‌ها عواملی است که منجر به کاهش نرخ دلار شده ‌است. عامل دیگر می‌تواند اثر متقابل پیش‌بینی مردم از بازار باشد. همچنانی که مردم پیش‌بینی می‌کردند قیمت دلار بالا برود و به همین علت برای خرید به بازار هجوم آوردند و تقاضا را افزایش داد، اکنون هم به علت نگرانی از کاهش بیشتر نرخ دلار، به فروش دلارهای خریداری شده خود روی آورده‌اند. این امر هم می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر این روند نزولی نرخ دلار بگذارد. اما اینکه گفته می‌شود ممکن است دست‌هایی باشند که با شایعه پراکنی بخواهند نرخ دلار را کاهش دهند تا مردم برای فروش دلارهای خانگی خود به بازار هجوم آوردند، زیاد با سند و مدرک و تحلیل درستی بیان نمی‌شود. اساسا این دلالان و شایعه پراکنان چه کسانی هستند؟ آیا سایت‌ها یا فعالان فضای مجازی هستند که التهاب آفرینی می‌کنند؟ به هر حال بر اساس یک نرخ عینی در بازار خرید و فروش انجام می‌شود. خیلی نمی‌توان به این فرضیه اهمیت داد که این دلالان یا افراد ذی‌نفع در پی کاهش نرخ دلار هستند و این امر را در فضای رسانه‌ای مطرح می‌کنند تا ارزان بخرند و چند روز بعد گران‌تر بفروشند؟ این افراد از کجا چنین اطلاعاتی دارند و اصولا چه مقدار دلار در اختیار این افراد است؟ در واقع مقدار دلار در دست افراد بازار نسبت به درآمد ارزی کشور بسیار جزئی است. بازاری که در دست بانک مرکزی، دولت و بانک است با توجه به وجود بازار ارز ثانویه، بسیار بزرگ و عمده است و قابل قیاس با بازار مردمی نیست. اما مردم بر اساس پیش‌بینی، احتمالات و حدسیات خود اقدام به خرید و فروش می‌کنند. در واقع تقاضا یا عرضه مردم (البته مردم منظور ما کسانی هستند که در این کار دست دارند و تجربه اندوخته‌اند و کار هر روزشان رصد بازار و یا خرید و فروش است و مشغول سوداگری در این بازار هستند و نه عامه مردم جامعه). بنابراین می‌توان گفت که این قشر از مردم به مرور زمان آموخته‌اند که چه زمانی بخرند و یا چه زمانی بفروشند. روند کاهشی حد مشخصی دارد و عواملی که در بالا شمرده شد آنقدر قدرت ندارند که دلار را مثلا به زیر 5000 هزارتومان برسانند زیرا عوامل مهمی مثل تحریم و یا فشارهای ایالات متحده سر جای خود هستند. تا زمانی که تحریم‌ها برجاست و ایران مجبور است نفت خود را ارزان بفروشد و ارز را بدین طریق دریافت کند، مشکلات بازار ارز همچنان باقی خواهد بود اما به‌طور کلی روند کاهش متوقف خواهد شد زیرا عوامل اصلی و قدرتمند افزایشی سر جای خود هستند.
* اقتصاددان