غفلت شورای شهر از تشکیل سازمان حاشیه مشهد

 چهار سال از موافقت دولت با تشکیل سازمان اجرایی حاشیه شهر مشهد می گذرد اما گویا این تصمیم که با مهر تایید وزارت کشور، ضرورت تشکیل آن واضح و روشن بود، به طور کلی از دستور کار خارج شده است و دیگر تصمیمی برای تشکیل آن وجود ندارد. هرچند که مسئولان این حوزه، تشکیل آن را اقدامی موازی با برخی ستادهای موجود دانستند اما اگر ستادهای موازی کارآمدی لازم را در حوزه حاشیه شهر داشتند، طبیعتا پیشنهاد تشکیل سازمان اجرایی حاشیه شهر نه مطرح می شد و نه شورای امنیت کشور آن را تصویب می کرد.
ماجرای پیشنهاد تشکیل سازمان چه بود؟
شهریور سال 93  در سفر استانی هیئت دولت به مشهد، پیشنهاد تشکیل سازمان اجرایی حاشیه شهر مورد موافقت دولت قرار گرفت و سه ماه بعد تایید رسمی شد. آذر ماه سال 93 وقتی که رئیس وقت شورای اسلامی شهر مشهد، از مهر تایید شورای امنیت کشور بر تشکیل این سازمان خبر داد، این باور ایجاد شد که می توان برنامه ها و طرح های مد نظر را برای اجرا در حاشیه شهر مشهد، با ساختاری منظم و موضوع محور دنبال کرد. «محسن انتظاری» در آن زمان بیان کرد: «ایجاد سازمان حاشیه شهر که در سفر اخیر هیئت دولت به مشهد در قالب بسته پیشنهادی حاشیه شهر به دولت پیشنهاد شده بود، به تایید شورای امنیت کشور رسید و درصورت تایید این سازمان در هیئت‌وزیران و ابلاغ آن از سوی وزارت کشور، سازمان حاشیه شهر مشهد در راستای توجه به تاکید مقام معظم رهبری در حوزه حاشیه شهر فعالیت خود را آغاز خواهد کرد».
نوبخت بخت سازمان را کور کرد


اما مرداد ماه سال گذشته بود که معاون رئیس جمهور آب پاکی را روی دست دغدغه مندان حاشیه شهر در این باره ریخت و به گونه ای از روند پیگیری تشکیل سازمان حاشیه شهر مشهد سخن گفت که مشخص بود عزمی برای به سرانجام رسیدن آن وجود ندارد. «محمدباقر نوبخت» در سفری که به منظور بررسی خسارات سیل در چند شهرستان خراسان رضوی در مشهد حضور یافته بود، به خراسان رضوی گفت: دستگاه های مسئول به نحو شایسته و در حد مقدور به حاشیه شهر رسیدگی کرده اند و شما نیز روی تشکیل سازمان اجرایی حاشیه شهرها تمرکز نکنید، مهم پیشبرد کار است!». تاکید معاون رئیس جمهور بر ضرورت نداشتن تشکیل سازمانی مختص رسیدگی به حاشیه شهر مشهد با جمعیتی بیش از یک میلیون و دویست هزار نفر با این مبنا که «به شکل گیری دستگاه های موازی و در یک راستا، نیازی نیست»، را شاید می شد تا قبل از مطرح شدن تشکیل سازمان اجرایی حاشیه شهر منطقی دانست، اما نکته تعجب آور این بود که تشکیل این سازمان مصوبه شورای امنیت کشور به عنوان شورای زیرمجموعه وزارت کشور را داشت و اگر سازمان ها و ستادهای موازی، توانایی اجرای برنامه های این حوزه را داشتند، چرا شورای مهمی همچون شورای امنیت کشور تشکیل آن را تصویب کرد؟
درخواستی که در کمیسیون دولت بایگانی شد
چند ماه بعد از اظهارات نوبخت، علیرضا رشیدیان استاندار خراسان رضوی، درباره تشکیل این سازمان به خبرنگار ما گفت: «تشکیل سازمان ویژه حاشیه شهر مشهد، همچنان در انتظار تصویب هیئت دولت است . » او همچنین اظهار کرده بود: «برنامه ای تحت عنوان سازمان حاشیه شهر تهیه وبه تهران فرستاده شده است و توسط معاون عمران و توسعه امور شهری و روستایی وزیرکشور نیز بررسی هایی روی آن انجام شده وبه هیئت دولت برای تصویب رفته است اما با توجه به سیاست هایی که معمولا در زمینه توسعه ساختار سازمان ها وجود دارد، با ایجاد سازمان ها به راحتی موافقت نمی شود و مخالفت می کنند از این رو درخواست ایجاد سازمان حاشیه شهر درکمیسیون مربوط باقی مانده است». در نهایت ایجاد سازمان اجرایی حاشیه شهر در ادوار مختلف و در شورای چهارم و پنجم پیگیری شد اما به دلیل استقرار ستاد بازآفرینی پایدار شهری و وجود 30 سازمان مرتبط در این ستاد در زمینه سامان دهی مشکلات حاشیه شهر، فرمانداری با ایجاد سازمان اجرایی حاشیه شهر مخالفت کرد و به جای آن، سازمان بازآفرینی فضاهای شهری، به تازگی در جلسه علنی شورای پنجم مشهد به تصویب رسید و سازمان اجرایی حاشیه شهر به فراموشی سپرده شد.
فعالیت ستاد بازآفرینی پایدار شهری کافی است!
اما در این بین این ادعا مطرح شد که وجود ستاد بازآفرینی پایدار شهری در استان و شهر به عنوان زیرمجموعه ستاد ملی آن، برای پیگیری امور حاشیه شهر مشهد نیز کفایت می کند و نیاز به تشکیل سازمانی جدید به عنوان سازمان اجرایی حاشیه شهر وجود ندارد. از سوی دیگر ذکر این نکته هم مهم است که وجود یک سازمان با یک وظیفه مشخص که جلسات مستمر تشکیل دهد، مطمئنا کارآمدتر از ستادی است که برگزار شدن یا نشدن جلسات  آن و نتایجش نمود عینی ندارد و به طور جدی پیگیری و نظارت نمی شود. این که آیا این ستاد که از سال 93 و همزمان با تصویب سند ملی بازآفرینی کشور در خراسان رضوی نیز فعال شده، توانسته است برای حاشیه شهر مشهد کافی باشد، سوالی است که در گفت وگو با رئیس اداره هماهنگی ستاد، پاسخ آن را پیگیری می کنیم. مهندس «فرشته رحمانی پور» در ابتدا به چگونگی شکل گیری این ستاد اشاره می کند و می گوید: از سال 93 و با تصویب سند بازآفرینی ملی، متناظر با آن در استان ها، ستاد استانی و شهرستانی شکل گرفته است و در خراسان رضوی در شهرستان های مشهد، سبزوار، نیشابور و تربت هم این ستاد فعال شده که در شهرستان ها به ریاست فرماندار و به دبیری شهردار و در استان نیز به ریاست استاندار است که البته این تکلیف به معاون عمرانی و به دبیری راه و شهر سازی محول شده است. رحمانی پور تصریح می کند: این ستاد بنا به وظایفی که برایش تعریف شده، طی سیاست گذاری و تنظیم برنامه و پیگیری برنامه ها کار خود را انجام داده و از ابتدای سال تقریبا چهار جلسه تشکیل شده است که این جلسات بحث پیگیری برش استانی برنامه ملی بازآفرینی را مدنظر قرار داده و برنامه اقدام مشترک شهرستان ها را پیگیری و همواره این موضوعات را رصد می کند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا این ستاد به صورت ویژه دستورکارهایی برای حاشیه شهر دارد، می گوید: بله ما هم اکنون برنامه اقدام مشترک 8 پهنه شهرستان مشهد را از طریق کمیته ها و ستاد بازآفرینی شهرستان مشهد پیگیری می کنیم؛ جلسات متعددی داشتیم که طی آن برنامه دستگاه ها  تا افق 1400 برای محلات سکونتگاه ها آماده شود و بعد از آن به تصویب ستاد استانی برسد. وی می افزاید: هم اکنون دستگاه های خدمات رسان مانند آب و فاضلاب، گاز، برق، مخابرات، تجهیز مدارس، نهاد کتابخانه ها و شهرداری و دستگاه هایی که متولی خدمات روبنایی هستند طرح های خود را ارائه داده اند و برنامه دستگاه های فعال در حوزه توانمندسازی اجتماعی و اقتصادی مانند بهزیستی، اداره کار و همچنین فنی و حرفه ای نیز آماده خواهد شد. وی در پاسخ به این سوال که چه زمان قرار است برنامه ها به صورت برنامه عملیاتی برای حاشیه شهر مصوب شود، می گوید: این طرح عملیاتی تا هفته آینده نهایی و برای تصویب در جلسه ستاد ارائه خواهد شد.
تشکیل سازمان بازآفرینی شهری  در شهرداری مشهد
رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم برخوردار شورای شهر نیز درباره چرایی مخالفت با تشکیل سازمان اجرایی حاشیه شهر اظهار می کند: فرمانداری با این استنباط که ساختار نزدیک به این سازمان که همان ستاد بازآفرینی پایدار به ریاست فرماندار است، در حال فعالیت است، با ایجاد آن مخالفت و پیشنهاد کرد که ما دستگاه های اجرایی را به این ستاد بیاوریم و هرکدام بر حسب شرح وظایف و خدمتی که دارند امور را انجام دهند. «رمضانعلی فیضی» در گفت وگو با خراسان رضوی، می افزاید: فرمانداری بر این باور بود که اگر این سازمان را بنیان بگذاریم، ممکن است دستگاه های مختلف با جدیت وظایف خود را دنبال نکنند و این سازمان تنها سازمانی شود که مسئولیت این کار را بر عهده دارد و همکاری خوبی با آن انجام نگیرد بنابراین دستگاه ها کم کم وظایف و بار خود را به این سازمان محول کنند. رئیس کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم برخوردار می افزاید: علاوه بر آن فرمانداری عقیده داشتند با توجه به این که این سازمان در عرض ستاد بازآفرینی پایدار شهری است تا زمانی که این ساختار وجود دارد، ایجاد سازمان حاشیه شهر فوریت و اولویت ندارد. این دو عامل مخالفت با تشکیل سازمان حاشیه شهر بود، ضمن آن که در شورای شهر هم دیدگاه هایی نظیر این وجود داشت، بنابراین تشکیل این سازمان را مسکوت گذاشتیم، البته برای پیگیری مطالبات کمیسیون ویژه مناطق پیرامونی و کم برخوردار به سمت ایجاد سازمان بازآفرینی فضای شهری در شهرداری رفتیم که در جلسه اخیر شورا تصویب و به شهرداری ارسال شده است تا با شکل گیری آن، کمیسیون مربوط بازویی اجرایی در شهرداری داشته باشد. وی ادامه می دهد: در حاشیه شهر و مناطق پیرامونی حدود 30 دستگاه فعالیت می کنند که در ستاد بازآفرینی شهری هم عضو هستند و امیدواریم با همپوشانی بین این ستاد و سازمان بازآفرینی فضای شهری و مشارکت بین بخشی، اقدامات مثبت انجام شود و مسائل حاشیه شهر به سامان برسد. این عضو شورای شهر تاکید می کند: تلاش می کنیم رضایت مندی مردم را جلب کنیم و این هدف ماست.  هر کدام از ساختارها را که این هدف را تامین کند، دنبال می کنیم و در صورتی که ساختار پیش بینی شده نتوانست برنامه ها را تامین کند، آن را تغییر می دهیم.
امید که افسوس نخوریم
از حق نباید گذشت که طی این چهار سال، اقدامات قابل تقدیری برای سامان دهی حاشیه شهر مشهد توسط دستگاه های متولی انجام شده و دولت نیز اعتباراتی را به این موضوع اختصاص داده است. با وجود این حاشیه شهر مشهد همچنان درگیر مشکلات و معضلات متعددی است که غافل شدن از آن، تبعات بسیاری خواهد داشت. امید ما آن است که تصمیم فعلی مسئولان مبنی بر ضروری نبودن تشکیل سازمان حاشیه شهر مشهد، که در حقیقت متناقض با تصمیم شورای امنیت وزارت کشور است، به این تبعات دامن نزد و برایند این تصمیم به سامان رسیدن حاشیه شهر مشهد باشد اما اگر غیر از این باشد، چه کسی مسئولیت این تعلل را بر عهده خواهد گرفت؟
 
سایر اخبار این روزنامه