تهران دوباره اهلش را پيدا كرده

با توجه به سابقه بسيار طولاني زيست در دشت تهران، اين شهر به واقع يكي از غني‌ترين شهرهاي ما به لحاظ تاريخي و فرهنگي است. از سوي ديگر واقع شدنش در موقعيت خاصي از دامنه جنوبي البرز سبب شده تا به لحاظ جغرافيايي هم از موقعيتي استثنايي برخوردار باشد. اخيرا باب بحث بر سر جابه‌جايي پايتخت دوباره باز شده است اما خوب است بدانيم كه خصوصا در دوران اسلامي جست‌وجوي فراواني در مسير آزمون و تجربه صورت گرفت تا بهترين نقطه براي پايتخت ايران انتخاب شود و در نهايت از دوره قاجار تهران برگزيده شد. اين شهر تنها پايتخت ايران است كه به شكل مداوم و در دوره سه حكومت متفاوت قاجار، پهلوي و جمهوري اسلامي به عنوان پايتخت باقي مانده است و همه اين موضوعات يك شرايط خاص و استثنايي را براي تهران ايجاد كرده است. از نمادهاي مهم معرفي تهران آثار مهمي هستند كه به ثبت ملي رسيده‌اند، آثاري كه مي‌توانند آن را به عنوان يك شهر تاريخي معرفي كنند اما تهران، به مراتب تاريخي‌تر از آن چيزي است كه اين آثار معرفش هستند. بسياري از آثار واجد ارزش هنوز به ثبت نرسيده‌اند و پرونده‌هاي‌شان در حال تكميل است تا به جمع آثار ثبت شده اين شهر اضافه شوند. بايد بپذيريم كه تهران يكي از مهم‌ترين شهرهاي تاريخي ايران است و به خصوص در تاريخ معاصر داراي جايگاهي استثنايي است چرا كه بستر آغاز يا اوج‌گيري بسياري از رخدادهاي مهم كشور بوده. با وجود همه ارزش و اهميت اين شهر، در دهه‌هاي اخير شاهد بوديم كه تهران به مثابه يك شهر تاريخي به فراموشي سپرده شد. شايد اگر 20 سال پيش به جاي گزاره «تهران يكي از مهم‌ترين شهرهاي تاريخي كشور است»، مي‌گفتم «تهران يك شهر تاريخي است» حتي بسياري از تحصيل‌كردگان اين شهر هم تعجب مي‌كردند. اما حالا مي‌بينيم كه تمنا و درخواستي در ميان اهالي تهران در حال شكل‌گيري است؛ كساني كه مي‌پرسند: تهران كجاست؟ تهراني كيست؟ و اينها حكايت از تحولات فرهنگي و اجتماعي اين شهر دارد. تقريبا در تمامي پايتخت‌هاي دنيا از لندن گرفته تا پاريس و رم تورهاي گشت شهري وجود دارد. اكنون نزديك به يك دهه است كه تورهاي تهران‌گردي هم راه افتاده‌اند اما اين تور با تورهاي مشابهش در پاريس و لندن تفاوت دارد. در پايتخت‌هاي ديگر اغلب مشتريان اين تورها را توريست‌ها و مسافران خارجي تشكيل مي‌دهند اما مشتري تورهاي تهران‌گردي، تهراني‌ها هستند. اين مثال جالبي است كه نشان مي‌دهد شاهد تغيير و تحول مثبتي هستيم؛ تهران دارد دوباره اهلش را پيدا مي‌كند و اهلش در جست‌وجوي دوباره شناختن شهرشان هستند.