روزنامه وطن امروز
1397/07/16
کنسولگری مرگ!
گروه بین‌الملل: بی‌پروایی و بی‌تجربگی محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی و حمایت دولت ترامپ از او، سرکوب در عربستان را به خارج از مرزهای آن کشانده است. این بی‌پروایی در برخی اقدامات بن‌سلمان از جمله اقدام اخیر وی در رابطه با بازداشت و سپس قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد رژیم سعودی دیده میشود. این درحالی است که این روزنامه‌نگار در زمان بازداشت در خارج از عربستان و در کشور دیگری بوده است. البته روایت‌های مختلفی درباره جزئیات کشته شدن این منتقد سعودی وجود دارد. پلیس ترکیه، بامداد یکشنبه اعلام کرد به احتمال زیاد جمال خاشقجی در داخل کنسولگری این کشور در استانبول به قتل رسیده است. منابع خبری اعلام کردند تیمی سعودی پس از شکنجه خاشقجی، اقدام به تکه‌تکه کردن جسد وی کردند. این در حالی است که ریاض همچنان اصرار دارد خاشقجی کمی پس از ورود به کنسولگری این کشور در استانبول، این مکان را ترک کرده است. خبرگزاری رویترز به نقل از منابع ترکی گزارش داد: ارزیابی اولیه پلیس ترکیه نشان می‌دهد خاشقجی روز سه‌شنبه پس از ورودش به کنسولگری عربستان در استانبول ربوده و سپس کشته شده است. از سوی دیگر، یکی از منابع نزدیک به حکومت ترکیه اعلام کرد: پلیس اطمینان دارد خاشقجی به‌دست تیمی ویژه کشته شده که به همین منظور به استانبول آمده بودند و همان روز نیز این شهر را ترک کرده‌اند. در همین حال یکی از منابع ترک گفت: بر این باوریم که این قتل از پیش طراحی و جسد به خارج از کنسولگری منتقل شده است. روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست نیز به نقل از منابع آگاه ترکیه خبر داد: تیمی که عملیات ترور را اجرا کردند از عربستان آمده و متشکل از 15 نفر بودند. بر اساس اعلام این منابع، در صورت قطعیت قتل خاشقجی، می‌توان آن را دلیلی بر تشدید روند فشارهای سعودی برای ساکت کردن مخالفان دانست. از سوی دیگر، سایت خبری «میدل ایست‌آی» گزارش داد روزنامه‌نگار عربستانی پیش از کشته شدن، بشدت شکنجه و جسدش تکه‌تکه شده است و این همان چیزی است که گزارش‌های خبری دیگر نیز به نقل از منابع آگاه آن را تایید کردند. همزمان یکی از دوستان خاشقجی نیز به خبرگزاری آلمان گفت جسد این روزنامه‌نگار منتقد سعودی قطعهقطعه شده است. او مدعی شد اطلاعات خود را از منابع قابل اعتماد پلیس ترکیه نقل می‌کند. پایگاه خبری الخلیج الجدید نیز به نقل از یک منبع آگاه نوشت: خاشقجی داخل کنسولگری تحت بازجویی شدید و شکنجه قرار گرفت که مقامات سعودی هم آن را زیر نظر داشتند، مقاماتی که با هواپیمای اختصاصی به استانبول آمده بودند و تقریباً همان زمانی که خاشقجی وارد کنسولگری شده بود، آنها هم رسیدند. این منبع افزود: خاشقجی زیر شکنجه به قتل رسید، بعد جسدش قطعهقطعه شد و از عملیات بازجویی و مثله کردن جسدش هم فیلمبرداری شد و فیلم آن را یکی از مقامات سعودی با خود به عربستان برد و محمد بن‌سلمان سعودی را در جریان این ویدئو قرار داد.به نظر می‌رسد کلید خوردن ماجرای قتل خاشقجی درست پس از اهانت‌های ترامپ و تاکید او بر اینکه بدون آمریکا حکومت سلمان 2 هفته بیشتر دوام نخواهد آورد، می‌تواند راز این ماجرا را روشن کند. بر این اساس، بن‌سلمان در سایه این سناریو موفق شد افکار عمومی و تمرکز رسانه‌ها را از تحقیرهای ترامپ کاملا منحرف کند. خاشقجی، هفته پیش و برخلاف سکوت رسانه‌های عربی در برابر اهانت‌های مکرر دونالد ترامپ، از آنها انتقاد کرد. وی پس از سخنرانی توهین‌آمیز ترامپ به کشورهای عربی، در توئیتی نوشت: ترامپ هر از گاهی توئیت می‌کند که از کشورهای عربی حمایت می‌کند و ما عرب‌ها باید برای ادامه این دفاع، هزینه آن را بپردازیم اما سوالی که به ذهنم می‌رسد آن است که رئیس‌جمهوری آمریکا از ما در برابر چه کسی حمایت می‌کند؟ وی همچنین گفته بود: بر این باورم، بزرگ‌ترین خطری که کشورهای عربی و منابع نفتی آنها را تهدید می‌کند خود ترامپ است، چرا که وی عرب‌ها را تنها چاه نفت می‌بیند.
آخرین توئیت خاشقجی
جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی قبل از ناپدید شدنش در اول اکتبر، در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشته بود: من لندن را ترک می‌کنم در حالی که فکر فلسطین را در سر می‌پرورانم. وی در ادامه نوشته بود: در کنفرانسی شرکت کردم و در آن با پژوهشگران و فعالانی از نقاط مختلف جهان آشنا شدم که به عدالت در پرونده فلسطین ایمان دارند. خاشقجی همچنین تصریح کرده بود: به‌رغم وجود قدرت لابی اسرائیل که هرگونه همبستگی با فلسطین را محدود کرده است، همچنان صدای فلسطین در اینجا بلند است.
واکنش‌ها به ترور خاشقجی چه بود؟
اعلام خبر ترور جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی پس از چند روز ناپدید شدن در ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول، واکنش‌های گسترده‌ای داشته است. سازمان خبرنگاران بدون مرز اعلام کرد اگر کشته شدن جمال خاشقجی تایید شود، اتفاقی خوفناک خواهد بود. این اقدام در بعد آزادی اطلاع‌رسانی، اقدامی غیرقابل قبول است. سازمان عفو بین‌الملل هم اعلام کرد ترور جمال خاشقجی پیام وحشتناکی برای منتقدان سعودی دارد؛ این اتفاق به این معنی است که منتقدان حتی در خارج از عربستان نیز امنیت جانی ندارند. همزمان مرکز حقوق‌بشر سعودی (قسط)، خواهان تشکیل کمیته بین‌المللی برای تحقیق درباره ترور جمال خاشقجی شد. باب کروکر، رئیس کمیته امور خارجه سنای آمریکا نیز در واکنش به ناپدید شدن خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول اعلام کرد: با بررسی دوربین‌های مدار بسته کنسولگری باید سرنوشت این روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست مشخص شود. همچنین کریس مورفی، عضو دموکرات سنای آمریکا نیز در توئیتی اعلام کرد: عربستان سعودی باید همین الان توضیح دهد چه اتفاقی برای خاشقجی، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست افتاده است. مورفی گفت: اگر این خبر درست باشد که عربستانی‌ها جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی را به کنسولگری‌شان در ترکیه کشانده و او را در آنجا به قتل رسانده‌اند، در این صورت باید روابط‌مان را با عربستان کاملا قطع کنیم. توماس فریدمن، از برندگان جایزه پولیتزر نیز در توئیتی با یادآوری «نقش انتقادات سازنده خاشقجی در انجام اصلاحات اقتصادی در عربستان»، از دونالد ترامپ و داماد وی جرد کوشنر خواست برای مشخص‌کردن سرنوشت این روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست با مقامات سعودی تماس بگیرند. بررسی کارنامه حیات خاشقجی نشان می‌دهد این نویسنده سعودی مدت زمانی قابل توجه مورد وثوق و طرف مشورت مقامات سعودی بوده و تنها طی یک سال گذشته و درست پس از روی کار آمدن بن‌سلمان به عنوان ولیعهد سعودی، سیاست‌ها و نگاه‌های شاهزاده جوان را برنتافته و در واکنش تن به تبعیدی ناخواسته در خارج از مرزهای سعودی داده و به نقد او همت گماشته است. تاملی در سرنوشت مخالفان و منتقدان بن‌سلمان، اعم از مفتی و تحصیلکرده، نشان می‌دهد او نیز به سرنوشت مخالفان دچار شده با این تفاوت که شکل تأدیب و تعذیب او با بقیه تفاوت‌هایی دارد، تفاوت‌هایی که به دلیل حضورش در یک کشور خارجی و از دسترس خارج بودنش اینگونه رقم خورده است. خاشقجی باید هم‌سرنوشت با دیگر مخالفان می‌شد تا همه مردم سعودی به این جمع‌بندی برسند که سرنوشت مخالفت با سلمان و پسرش سرنوشتی مشابه و از جنس شکنجه، زندان و قتل است و در این میان نظام سلمانی تفاوتی میان هیچکس حتی دوستان سابقی که امروز به جرگه منتقدان پیوسته و به مخالفان کنونی تبدیل شده‌اند قائل نیست و البته نه در داخل و نه در خارج، هیچ منتقد و مخالفی از امنیت و البته آزادی بهره‌مند نیست.
از سوی دیگر، کاربر سرشناس سعودی گفت: یکی از 15 نفری که همزمان با ناپدید شدن «جمال خاشقجی» وارد ترکیه شد، ارتباط بسیار نزدیک با محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی دارد. مجتهد در توئیترش نوشت: این فرد احتمالا همان کسی است که عملیات ترور جمال خاشقجی را مدیریت کرده است. این فعال منتقد و ضدرژیم سعودی اظهار کرد: اگر این احتمال درست باشد، علت شیوه غیرحرفه‌ای انجام این عملیات همین است، زیرا او به حماقت مشهور است. البته وی با اسمی دیگر وارد ترکیه شده است.
واکنش ترکیه به نقض حاکمیت کشورش
به رغم اینکه محدوده کنسولگری به مثابه خاک عربستان محسوب میشود که از مصونیت کامل دیپلماتیک برخوردار است اما جرأت طرف‌های رسمی عربستان درباره دادن دستور به اجرای این عملیات در خاک ترکیه به مثابه «اهانت» به حاکمیت این کشور و نقض قوانین بین‌المللی و تجاوز از عرف دیپلماتیک و سوءاستفاده منفی از مصونیت دیپلمات‌هاست. اما تمام چیزی که برای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه مهم است لطمه خوردن حاکمیت کشورش است. همین مساله پیش‌بینی درباره موضع رسمی ترکیه را سخت می‌کند. محافل ترکیه‌ای معتقدند اردوغان هرچند تمایل زیادی به حفظ روابط خوب با عربستان دارد اما به هیچ‌وجه از کنار بحران به وجود آمده و موضوع خاشقجی بسادگی عبور نخواهد کرد و آن را تجاوز از خطوط قرمز ترکیه می‌داند. در درجه نخست عملیات عربستان نقض حاکمیت ترکیه از طریق قتل یک شهروند در خاکش محسوب میشود. به رغم اینکه اطلاعات کنونی ضعف یا شکست امنیتی ترکیه را به اندازه بهره‌برداری عربستان از مصونیت دیپلماتیک و منطقه کنسولگری‌اش نشان نمی‌دهد اما این عملیات ترکیه را کشوری ناامن نشان می‌دهد و همین مساله بر گردشگری ترکیه تأثیر منفی می‌گذارد. اما مهم‌تر از گردشگری این است که این عملیات رئیس جمهوری و دولت ترکیه را در تنگنای بزرگی قرار می‌دهد، چرا که باعث میشود همگان فکر کنند دستگاه امنیتی ترکیه نمی‌تواند از جان هزاران مخالف عربی که در این کشور هستند حفاظت کند و همین موضوع چهره اردوغان را در سطح جهانی مخدوش می‌کند. درحالی که اردوغان برای خوب نشان دادن این چهره و ثابت کردن اینکه ترکیه همچنان منطقه امنی برای آوارگان است، تلاش زیادی کرده است.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) اخبار کوتاه (تجارت)
