مابه التفاوت ارزی گمرک، غیرقانونی یا ضدرانت؟

حسین بردبار - چندی پیش گمرک در بخشنامه ای، وارد کنندگانی را که بر اساس ارز 4200 تومانی ثبت سفارش کرده بودند، ملزم به پرداخت مابه التفاوت این رقم تا 7 هزارتومان برای ترخیص کالاهایشان کرد، این اقدام از یک سو موجب اعتراض برخی از تولید کنندگان و واردکنندگانی شد که تولیدشان را بر اساس چنین رقمی برنامه ریزی کرده بودند و این تصمیم موجب افزایش قیمت تمام شده آن ها می شد و از سوی دیگر تحسین عده دیگری را به دنبال داشت که معتقد بودند همه واردکنندگان نتوانستند از موهبت ارز 4200 تومانی بهره ببرند پس کسانی که از چنین منفعتی بهره برده اند باید مابه التفاوت آن را هم بپردازند. در ادامه مطلب به بررسی این دو دیدگاه متفاوت از بیان تعدادی از فعالان اقتصادی می پردازیم:
هیئت وزیران در 24 مرداد بند پنجم بسته ارزی را که 14 مرداد به تصویب رسیده بود، اصلاح کرد. بر اساس این اصلاحیه در مواردی که تامین ارز بابت گشایش اعتبار اسنادی، ثبت برات اسنادی و حواله ارزی پیش از 16 مرداد از طریق بانک یا سامانه نیما پذیرفته شده اما کالای مربوط ترخیص نشده باشد، بانک عامل با دریافت تعهدنامه واردکننده را  موظف به  پذیرش پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز زمان تامین تا نرخ ارز بازار هنگام ترخیص کالا به ازای  هر دلار 2800 تومان به گمرک  می کند.
براساس این گزارش ماشین آلات، تجهیزات، قطعات یدکی خط تولید و مواد شیمیایی و مصرف خط تولید و طرح های مرتبط با هر یک از دستگاه های اجرایی، مواد اولیه وارداتی، مواد اولیه دارو، تجهیزات پزشکی و قطعات لوازم یدکی تجهیزات پزشکی از این قانون مستثنا هستند.
خلاف شرعی و قانونی است


ابویی، رئیس اتحادیه لوله و پروفیل کشوربا بیان این که این تصمیم شرعی و قانونی درست نیست، در گفت و گو با خراسان می افزاید: این که کسی ارز را خریده و تسویه حساب بانک را دارند بخواهند با او چنین رفتاری کنند از نظر قانون خلاف است و اگر وارد کنندگان شکایت کنند از نظر قضایی قابل پیگرد است. وی ادامه می دهد: شما یک کالایی به نام ارز را خریده اید و آن را مقید به واردات کالا کرده اند، حالا روی کالای شما قیمت بگذارند و خودشان بروند از خریدار یارانه بگیرند، این که یک تولید کننده بیاید مابه التفاوتی بپردازد و بعد آن را از مشتری بگیرد، وظیفه ندارد.به گفته وی این اطاله و هزینه های گمرکات تبعات اقتصادی و زمانی دارد که بر دوش تولید کننده یا وارد کننده نباید بیفتد و همین موضوع ممکن است موجب این مسئله برای عده ای هم بشود که نه کالایشان را بیاورند و نه از ارزشان استفاده کنند.وی با انتقاد از این که مدیریت کلان کشور در چنین شرایطی کاری به کار کسی ندارد و بحران را قبول ندارد، می گوید: متاسفانه برخی از آقایان بعضی وقت ها از واشنگتن با مردم صحبت می کنند نه از داخل ایران.
کاری بسیار درست است
با این حال مجید رضا حریری، فعال اقتصادی و رئیس سابق کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران نظری متفاوت دارد و این اقدام گمرک را کاری بسیار درست توصیف می کند و به خراسان می گوید: این کاری بسیار درست است. خیلی ها دستشان به ارز 4200 تومانی نرسیده، اما آن کسی که ارز 4200 تومانی گرفته است یا باید یک ساز و کاری طراحی شود که کالایش را بر اساس این قیمت عرضه کند یا باید مابه التفاوتش را بدهد. این خیلی ساده است.وی با انتقاد از برخی از واردکنندگان که راجع به اجرای این مصوبه در گمرک انتقاد دارند، می افزاید: مگر شما فکر می کنید، همه کسانی که در بخش خصوصی فعالند انسان های خیلی پاکی هستند، همه در این مملکت به دنبال منفعت خودشان هستند.این فعال اقتصادی در پاسخ به این که ممکن است یک تولید کننده یا واردکننده پول مابه التفاوتی را که گمرک الزام کرده است، نداشته باشند و کالایشان در گمرک بماند، می گوید: برای این موضوع راه حل گذاشته اند. این افراد می توانند به بانک تعهد بدهند. وقتی که سیاست اقتصادی از پایه غلط است و ارزش ارز را از ارزش واقعی بازار پایین تر قرار می دهید و اسمش را می گذارید یارانه ، یارانه ای که باید مصرف کننده بهره مند شود ولی درواقع نمی شود به چنین مشکلاتی بر می خوریم.
قیمت تمام شده تولید بالا می رود
حبیب ا... انصاری، دبیرکل و رئیس ستاد برنامه ریزی و اجرایی انجمن صنایع لوازم خانگی ایران معتقد است چنین تصمیمی قیمت تمام شده تولیدکننده را بالا می‌برد و با بیان این که برخی از تولید کنندگان با ارز 4200 تومان ثبت سفارش کرده اند و مواد اولیه و قطعات مورد نیازشان را بر این اساس وارد و روی این رقم برنامه ریزی کرده اند؛ به خراسان می گوید: قدر مسلم اگر تولید کننده بخواهد این مابه التفاوت (تا 7هزارتومان) را بدهد تاثیر زیادی روی قیمت تمام شده کالا خواهد داشت و تلاطمی در بازار ایجاد می کند که موجب کاهش تولید می شود.وی با بیان این که تولید و بازار با یکدیگر نسبت مستقیم و هم پوشانی دارند، ادامه می دهد: اگر ما تولیدمان کم شود، تقاضا هم کم خواهد شد و از دلایل کاهش تولید می توان به افزایش قیمت و رکود در بازار، ضعف قدرت خرید مردم و نبود تقاضا اشاره کرد. وی با اشاره به این که دراین شرایط گاهی برای تولید کنندگان هم تعیین تکلیف می شود که باید تولیدشان را به فلان قیمت بفروشند، می گوید: این شرایط در مجموع موجب کاهش تولید و ضربه به بدنه اقتصاد می شود که ضرر کلی آن متوجه مردم و تولید کننده می شود.انصاری با اشاره به وضعیت چندی پیش بازار لوازم خانگی می گوید:به دلیل این که سازمان حمایت با افزایش قیمت 10 درصدی لوازم خانگی موافقت نمی کردند درحالی که قیمت مواد اولیه بیش از 50 درصد گران تر شده بود، این شرایط به شدت موجب افت تولید شد.به گفته این فعال اقتصادی در چنین شرایطی برخی از فروشندگان فاکتورهای صوری به قیمت پایین تر می دادند اما درواقع کالا را به قیمت بالاتری می فروختند.انصاری با اشاره به مشکل برخی از فعالان بخش لوازم خانگی در ترخیص کالاهایشان از گمرک می گوید: عده ای بودند که با ارز 4200 تومان کالا وارد کردند و الان دچار این مسئله هستند.