محمود اشرفی ایران از ناتوی عربی هراسی ندارد

ایجاد سازوکارهای نظامی - امنیتی بین‌المللی و منطقه‌ای صرفا در مقاطعی از تاریخ شکل ‌ می‌گیرد که ضرورت برخورداری از یک تشکیلات نظامی و امنیتی فراملی برای گروه خاصی از کشورها احساس شود‌. برای تشکیل این گونه تشکیلات قومیت و نژاد یکسان‌، همسایگی و اتصال ارضی و حتی واقع شدن در یک قاره ضرورت ندارد‌. تشکیل سازمان‌های جمعی نظامی و بین‌المللی‌، ناشی از یک درهم تنیدگی فکری -عقیدتی و به‌ویژه احساس «خطر مشترک» است‌. نزدیک‌ترین تجربه جهانی در زمینه شکل ‌گیری سازمان دفاعی مشترک بین‌المللی‌، تشکیل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو است‌. تشکیل این سازمان در سال‌های نخست جنگ سرد‌، ناشی از احساس «خطر مشترک» نفوذ کمونیسم و جلوگیری از توسعه جغرافیایی و ایدئولوژیک اتحاد جماهیر شوروی بود‌. و البته با فروپاشی اتحاد شوروی و سست شدن پایه‌‌های سوسیالیسم دیگر ناتو اهمیت و اعتبار گذشته خود را ندارد‌. در مورد شکل‌گیری ناتوی عربی احساس «خطر مشترک» به هیچ و جه وجود ندارد‌. و آن چه به مثابه دستاویز برای ضرورت تشکیل این سازمان نظامی - امنیتی مطرح ‌‌‌ می‌‌شود‌، چیزی جز رقابت‌‌های منطقه‌ای به‌ویژه رقابت بین ایران و عربستان سعودی نیست. از همه مهم‌تر ایجاد یک سازمان نظامی - امنیتی نیازمند نبود اختلافات بنیادین بین اعضای آن است. نگاهی به پیشینه روابط دیپلماتیک کشور‌های عربی به ویژه کشور‌های عرب کرانه جنوبی خلیج فارس نشان ‌ می‌دهد که این کشور‌ها بیش از عوامل پیونددهنده اختلافات تاریخی حل نشده‌ای ‌‌‌ دارند. اختلافات ارضی ژرف آشکارترین موانع شکل‌گیری روابط دیپلماتیک سازنده بین این کشور‌‌ها است‌. اختلافات ارضی قطر و عربستان سعودی که در سال 1992 به درگیری مرزی انجامید، هنوز به صورت حل نشده باقی مانده است. مجمع جزایر «حوار» واقع در آب‌‌های سرزمینی قطر در تصرف بحرین بوده و ناخشنودی قطر از این امر در ‌هاله حمایت عربستان سعودی از بحرین فرو رفته است‌. امارات متحده عربی در سال 1971 به استقلال رسید و عربستان سعودی تا میانه دهه80 استقلال این کشور را به رسمیت نشاخت. سرانجام در کنفرانس جده عربستان سعودی به شرط تصرف بخشی از سرزمین امارات متحده استقلال این کشو ر را به رسمیت شناخت. براساس این توافق قلمرو جنوب شرقی عربستان سعودی در خاک امارات توسعه یافت و با از بین رفتن اتصال ارضی و همسایگی قطر و امارات‌، عربستان سعودی در بین سرزمین این دو کشور دارای یک ساحل 25 کیلو متری در کرانه جنوبی خلیج فارس شد‌. در سرزمینی که امارات متحده عربی به بهای استقلال خود از دست داد، میدان نفتی «شیبه» قرار دارد که یکی از بزرگترین ذخایر نفتی جهان است‌. سیاست‌سازان امارات متحده عربی هیچگاه این باج‌خواهی عربستان را فراموش نخواهند کرد‌.
اکنون نبود احساس خطر مشترک و اختلافات بنیادین پنهان و آشکار کشور‌های عرب دو عامل اساسی بوده که ناتوی عربی را تنها در حد یک حرف سیاسی ناشدنی جلوه‌گر می‌سازد‌. این تنها دستاویزی برای رقابت‌‌های منطقه‌ای بین دو کرانه شمالی و جنوبی خلیج فارس است‌. کرانه شمالی این دستاویز را هرگز جدی نگرفته است‌.
اکنون نبود احساس خطر مشترک واختلافات بنیادین پنهان و آشکارکشور های عرب دو عامل اساسی بوده که ناتو عربی را تنها در حد یک حرف سیاسی ناشدنی جلوه گرمی سازد .این تنها دستاویزی برای رقابت های منطقه ای بین دو کر انه شمالی و جنوبی خلیج فارس است . کرانه شمالی این دستاویز را هرگز جدی نگرفته است .