روزنامه جهان صنعت
1397/07/25
همکاری میراث فرهنگی و شهرداری برای تخریب سرای سیگارچی
فاطمه روشن- از پله‌های متروی پانزده خرداد که بالا بروید، بنایی آجری می‌بینید که از طهران قدیم به جا مانده. حجره‌هایی با سردر کاشی فیروزه‌ای و پنجره‌های چوبی سر چهارراه گلوبندک و وسط بازار جا خوش کرده‌اند که برای لحظاتی هم که شده شما را به روزهای دور طهران می‌برند. بالای بنا، این نوشته نصب شده: «پاساژ موقوفه منیرالسلطنه؛ تاریخ وقف 1311ه.ق (1272 ه.ش)». بازاری‌ها ملک را به «سرای سیگارچی» می‌شناسند. جایی که «منیرالسلطنه» همسر ناصرالدین‌شاه قاجار و مادر کامران میرزای نایب‌السلطنه، وقفش کرده و هنوز هم پابرجاست، چند روزی است که شنیده میشود قرار است برای ساختن یک کریدور شبه تجاری چند طبقه تخریب شود. خبر زمانی بهت‌زدگی دوستداران میراث فرهنگی را دوچندان می‌کند که گفته شده مجوز از سوی شورای فنی تهران به ریاست مدیرکل میراث فرهنگی تهران صادر شده است. اگرچه دلاوربزرگ‌نیا در گفت‌وگو با «جهان صنعت» تخریب این بنا را تکذیب کرد و گفت خبر به صورت دیگری منعکس شده اما اعضای شورای شهر تهران در جلسه شورا با تایید این خبر خواستار ورود شهرداری تهران و جلوگیری از این تخریب شدند. حسن خلیل‌آبادی رییس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای شهر تهران هم از ضرب و شتم کارشناسان اعزامی این شورا به محل خبر داده و به «جهان‌صنعت» گفت از این افراد شکایت شده است.چند روزی است که صدور مجوز تخریب سرای سیگارچی و ساخت‌و‌ساز یک مجتمع تجاری به جای آن خبرساز شده. آن طور که گفته شده بهانه تخریب تهیه کریدوری برای مترو پانزده خرداد است و شورای فنی تهران مجوزش را صادر کرده. دلاور بزرگ‌نیا (مدیرکل استان تهران) که ریاست این شورا را برعهده دارد در گفت‌وگویی با «جهان صنعت» این تخریب را تکذیب کرد و گفت به زودی در این باره توضیح کامل ارائه خواهد کرد.
واکنش شورای شهر به خبر تخریب
با وجود این تکذیب اعضای شورای شهر در جلسه روز گذشته به این خبر واکنش نشان دادند و خواستار جلوگیری تخریبی دوباره در بافت تاریخی تهران شدند. احمد مسجدجامعی در جلسه شورای شهر سرنوشت سرای دلگشا را یادآوری کردی و گفت: «پیش از این ما تخریب سرای دلگشا که دقیقا روبه‌روی میدان ارگ بود را داشتیم و حتی این ساخت‌و‌ساز سبب شد که حریم کاخ گلستان در معرض خطر باشد و در آستانه حذف از لیست یونسکو قرار گیرد.» مسجدجامعی اقدام شهرداری در مورد عدم ساخت سرای سیگارچی را موثر دانست و گفت: «امیدوارم شهرداری تهران هرچه سریع‌تر به این موضوع ورود کند تا شاهد کش‌و‌قوس در این حوزه نباشیم.»
حجت نظری دیگر عضو شورای شهر تهران هم از چراغ سبز میراث فرهنگی برای تخریب بناهای تاریخی انتقاد کرد: «سال‌های قبل شاهد بودیم که حریم کاخ گلستان توسط ساخت‌و‌ساز سرای دلگشا نقض شد، اخیرا نیز در اقدامی جدید شورای فنی سازمان میراث فرهنگی اجازه ساخت‌و‌ساز در سرای موقوفه سیگارچی را داده است که ارتفاع ساختمان‌ها 5/10 متر خواهد بود.»
نظری هم از شهرداری درخواست کرد از دادن مجوز به این ساخت‌و‌ساز خودداری کند: «نباید اجازه دهیم که حریم کاخ گلستان دچار خدشه شود.»
ضرب‌و‌شتم کارشناسان شورای شهر اعزامی به منطقه
حسن خلیل‌آبادی رییس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «جهان صنعت» می‌گوید درخواست تخریب به شهرداری ارتباطی ندارد و شورا در حال پیگیری این اتفاق است: «درخواست تخریب این بنا به شهرداری ارتباطی ندارد و در صورت درخواست هم چنین مجوزی ساخته نمی‌شود.»
او می‌گوید مترو هم چنین درخواستی را مطرح نکرده: «مترو چنین درخواستی نداشته و احتمالا مالک چنین درخواستی را ارائه داده است.»
خلیل‌آبادی در پاسخ به این توضیح که این بنا موقوفه منیرالسلطنه در سال 1272 هجری شمسی بوده می‌گوید: «بعید است که مترو چنین درخواستی داده باشد. اگر هم درخواست داده باشد ما مانع می‌شویم. بالاخره باید از شهرداری اجازه گرفته شود. اگرچه این بنا در لیست ثبت ملی قرار نگرفته است اما هیچ مجوزی از سوی شهرداری منطقه صادر نشده است.»
او همچنین توضیح می‌دهد که چند روز پیش افرادی از سوی شورای شهر برای بازدید از این منطقه اعزام شده‌اند که با ضرب و شتم افراد ناشناس مواجه شده‌اند: «از طرف شورای شهر چند کارشناس برای بازدید بنا به محل اعزام شدند که مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. از سوی شورا شکایتی تنظیم شده و پیگیر این اتفاق هستیم.»
منتظر پاسخ میراث فرهنگی هستیم
محسن شیخ‌الاسلام معاون میراث فرهنگی استان تهران درباره چرایی اقدام شورای فنی برای تخریب یک بنای تاریخی به سایت «چمدان» گفته است: «هر چند قدمت اقدام به وقف این ملک به دوره قاجار و ۱۲۵ سال پیش بازمی‌گردد که منیرالسلطنه همسر ناصرالدین‌شاه قاجار و مادر کامران‌میرزا نایب‌السلطنه این ملک را وقف کرده است اما قدمت خود بنایی که در حال حاضر قابل رویت است به پهلوی اول بازمی‌گردد. در دوره‌ای که تعریض خیابان جبه‌خانه قاجاری توسط بوذرجمهری شهردار وقت در دوره پهلوی اول صورت می‌گیرد این ساختمان عقب‌نشینی داشته و در جای کنونی ساخته شده است. البته باید داخل بنا هم بررسی شود که همچون سرای دلگشا بخش لبه خیابان تخریب و نوسازی شده یا در درون بنا هنوز هم بخش‌هایی از بنای قاجاری آن، یعنی همان بنایی که ۱۲۵ سال پیش ساخته شده وجود دارد.»
او می‌گوید بهتر است درباره ارزشمند بودن بنا بیشتر فکر شود: «این موضوع مستلزم بررسی کارشناسی بیشتری است. از این رو دو هفته پیش نامه‌ای به دفتر بافت‌ها، محوطه‌ها و بناهای تاریخی برای آقای هادی احمدی مدیر کل این دفتر ارسال شد تا تصمیم نهایی گرفته شود چون طبق اساسنامه شورای فنی مصوبه این شورا باید به تایید دفتر بافت‌ها، محوطه‌ها و بناهای تاریخی برسد و از سوی آنها تصویب شود. البته در مورد ارزشمند بودن بنا بهتر است بیشتر فکر شود. همان‌طور که می‌دانیم بالای سردر بنا نوشته شده موقوفه منیرالسلطنه، همین اسم خودش یک شاخصه است و یک وجه تاریخی به بنا می‌دهد.»
شیخ‌الاسلام درباره وضعیت بنا هم توضیح داده: «کالبد بیرونی هم تاریخی است افزون بر اینکه شهرداری در طرح بهسازی دانسته یا ندانسته اقدام خوبی انجام داده و یک پوسته جدید قابل نگهداری را بر بدنه پیشین با فاصله چند سانتیمتری انجام داده است. از سویی ساختمان فعلی هم سالم است. این را هم نباید از خاطر برد که بافت بازار ثبت ملی شده است. بنابراین شاید بنا یک ارزش تاریخی بلامنازع نداشته باشد اما حداقل ارزشی که می‌توان برای این بنا قائل بود ارزش یادمانی و یادگاری در چهارراه گلوبندک است و همچنین بحث بار ترافیکی افزایش تراکم هم مطرح است. از این رو به راحتی نمی‌توان روی همه این دلایل چشم بست. حال منتظر پاسخ آقای احمدی هستیم البته ایشان نهایت همکاری را داشته‌اند.»
در حالی خبر صدور مجوز تخریب و نوسازی بنای سیگارچی با امضای شورای فنی تهران مطرح است که به نقل از سایت «چمدان» این بنا حدود ۱۰۸۰ مترمربع است و اگر طبق اتفاق نظر شورای فنی تهران مجوز ۵/۱۰ متر ساخت روی زمین و ۵/۷ متر زیر زمین صادر شود یعنی مجوز ساخت دو یا سه طبقه زیر زمین (با توجیه ایجاد کریدور به مترو) و سه طبقه روی زمین صادر میشود و ساختمان جدید دارای پنج یا شش طبقه خواهد بود.
حال اگر بنا به گفته بازاریان ملک سرای سیگارچی (موقوفه منیرالسلطنه) بین 5/1 میلیارد تا سه میلیارد تومان ما‌به‌ازای هر مترمربع خرید و فروش شود رقم حاصل از سود تخریب بنا و ساخت دوباره آن به دست می‌آید. این در حالی است که شورای فنی تهران در اقدامی تشویقی عنوان کرده که در صورت توافق و تجمیع این ساختمان با بانک تجارت مجاور آن مجوز ساخت 5/12 متر هم بلامانع است که در این صورت باید منتظر سه طبقه زیر زمین و چهار طبقه روی زمین بود. از سوی دیگر فرض بر اینکه این بنا بتواند تخریب شود، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جلسه مورخ 14/12/1391 ضوابط و شاخص‌های لازم جهت بازیابی هویت شهرسازی و معماری اسلامی ایرانی را تصویب کرده است. در بند ۶-۱-۲ (ضوابط و شاخصه‌های کلی این مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران) بر حفاظت و صیانت از بناها و بافت‌های فرهنگی و تاریخی و مکاشفه ارزش‌های پنهان آنها تاکید شده است اما نکته جالب توجه آن است که در تبصره این بند به وضوح تصریح شده که بازسازی در این بخش از شهرها، درخصوص بناهای ساخته شده تا سال ۱۳۴۰ هجری شمسی، صرفاً به صورت عین به عین امکان‌پذیر خواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
زنگنه با تاکید بر محدودیت ظرفیت تولیدکنندگان:
معاون وزیر راه‌و‌شهرسازی:
همه راه‌ها به بن‌سلمان می‌رسد
ریزش کاربران در پیام‌رسان‌های داخلی
عرضه نفت خام در بورس قطعی شد
سیستان‌وبلوچستان و گلستان دارای بیشترین میزان سل در کشور
فاتحه اصلاح‌طلبی!
همکاری میراث فرهنگی و شهرداری برای تخریب سرای سیگارچی
چرا مردم با یک جرقه راهی بازار می‌شوند
بازار به هم نمی‌ریزد
واکنش وزیر کشاورزی به انتقادات بخش خصوصی از سیاست‌های تجاری دولت؛
امتیاز رقابت‌‌پذیری ایران اندکی بهبود یافت
بررسی وضعیت توزیع و مصرف متادون در کشور
اقتصاد ایران درگیر آمارهای ناقص
ماجرای خاشقجی فرصتی برای ایران؟
از دست نمی‌گیریم، از پا هم نگیریم
