روزنامه اعتماد
1397/07/29
فرصت چين براي اروپا
روز جمعه رهبران اتحاديه اروپا نشستي را با كشورهاي آسيايي از جمله چيني‌ها داشتند تا بتوانند به راهكارهايي براي همكاري‌هاي اقتصادي و حوزه‌هاي زيربنايي دست پيدا كنند. بسياري معتقدند كه در دوره‌اي كه چين وارد عرصه جنگ تجاري با امريكا شده است به دنبال حل اختلافات و كاهش تنش با اتحاديه اروپاست. اما از سوي ديگر به نظر مي‌رسد كه اروپايي‌ها به دنبال رويكردي جديد در قبال سياست‌هاي امريكا هستند. طي دوسال گذشته ترامپ چالش‌هاي جديدي را پيش روي اروپايي‌ها قرار داده است. چالش‌هايي كه طي 70سال گذشته اگر نگوييم بي‌سابقه بلكه كم سابقه بوده است. به همين دليل رويكردهاي اتحاديه اروپا و واكنش‌هاي اين اتحاديه نسبت به سياست‌هاي امريكا را نمي‌توان بر مبناي رفتارهاي گذشته تحليل و بررسي كرد بلكه بايد آنها را تنها طي حدود دوسال اخير ارزيابي و تحليل كرد. با توجه به نزديكي‌هاي سياسي، فرهنگي و اجتماعي كه ميان اروپا و امريكا وجود دارد، واكنش‌هاي اروپا به كنش‌هاي امريكا را نمي‌توان گفت كه مقطعي است يا پايدار؛ اما در كوتاه‌مدت مي‌توان گفت كه اروپايي‌ها منتظر آن هستند كه در انتخابات ميان دوره‌اي امريكا چه نتايجي رقم خواهد خورد. حتي نتايج انتخابات رياست‌جمهوري 2020 نيز براي اروپايي‌ها به شدت مهم و حساس است و مي‌توان گفت كه بر اساس نتايج آن مي‌توانند رويكرد كلان خود را نسبت به اقدامات امريكا انجام دهند. اما در يك نگاه ديگر امريكاي پس از ترامپ امريكاي قبل از آن نخواهد بود و اروپايي‌ها در مسير خوداتكايي امنيتي، اقتصادي و مالي قدم خواهند گذاشت. اكنون جنگ تجاري امريكا و چين فرصت‌ها و چالش‌هاي جديدي را پيش روي اروپايي‌ها قرار داده است تا آنها بتوانند با يك روند تند‌تري مسير خود را در تغيير و تحول نظام بين‌المللي پيش بگيرند و جايگاه مستقلي براي خود تعريف كنند.اگر از اين نگاه به موضوع روابط چين و اتحاديه اروپا و موضع مشترك آنها در خصوص تحريم‌ها و تعرفه‌هاي امريكا نگاه كنيم، مي‌توان گفت كه اروپايي‌ها تلاش مي‌كنند از جايگاه و موقعيت منحصربه‌فردي كه چيني‌ها در ساختار پولي و مالي جهان دارند، استفاده كنند و نسبت به اقدامات امريكا واكنش نشان دهند تا شايد از اين طريق بتوانند سياست‌هاي امريكايي‌ها را نسبت به اروپا تعديل كنند. در حال حاضر هرچند اروپايي‌ها دل خوشي نسبت به چيني‌ها ندارند، اما در شرايط جديدي كه ترامپ به وجود آورده و رفتارهاي تحقير‌آميزي را نسبت به اروپايي‌ها انجام داده است، تلاش مي‌كنند حداقل در نبرد تجاري طرف امريكايي‌ها نباشند. دونالد ترامپ به عنوان رييس‌جمهور ايالات متحده از گرايش‌هاي ضد اروپايي و احزاب راست افراطي به نحوي حمايت مي‌كند. اين نوع رفتارها و رويكرد ترامپ رفتارهايي نيست كه اروپايي‌ها بخواهند در وضعيت امروز نسبت به آن بي‌تفاوت باقي بمانند. هرچند از چين نيز نگراني‌هاي سياسي و اقتصادي دارند، اما در كوتاه‌مدت آنها از سوي امريكايي‌ها تحت فشار هستند و سياست‌هايي كه ترامپ در پيش گرفته آنها را وادار كرده است كه ميان منافع كوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلندمدت خود اولويت‌بندي كنند. آنها در كوتاه‌مدت قصد دارند از فضاي موجود استفاده كنند تا ترامپ را به سمتي سوق دهند كه در مواضع و ديدگاه‌هاي خود ترديد كند و آنها را مورد بازنگري قرار دهد. شايد اكنون بتوان گفت بهترين فرصت است كه اروپايي‌ها قصد دارند از فضايي كه چيني‌ها تحت فشار امريكا قرار گرفتند، استفاده كنند تا ببينند تا انتخابات 2020 چه نتايجي به دست خواهد آمد. اگر در انتخابات ترامپ دوباره پيروز شود قطعا راه متفاوتي نسبت به گذشته را طي خواهند كرد و رويكرد جديدي را در مقابل امريكا در پيش خواهند گرفت. در حال حاضر اروپايي‌ها هم روي چين و هم روي روسيه حساسيت‌هاي بسيار زيادي دارند. چيني‌ها اكنون تبديل به يكي از شركاي تجاري اصلي كشورهاي اروپايي و حتي تبديل به يك منبع مالي مهم شده است. همين موضوع مي‌تواند در آينده هرگونه تصميم‌گيري در داخل اتحاديه اروپا در خصوص چين را چالش‌برانگيز كند. اما اكنون با توجه به چالش‌هايي كه امريكايي‌ها براي اروپايي‌ها ايجاد كردند، آن‌گونه كه وزير دارايي فرانسه اعلام كرده است، تحريم‌ها عليه ايران از سوي امريكا تبديل به فرصتي براي خوداتكايي مالي و اقتصادي اروپا از امريكا شده است، جنگ تعرفه‌اي امريكا و چين نيز تبديل به فرصتي ديگر براي اروپا شود. از اين جهت مي‌توان گفت كه تغييرات و تحولاتي كه شاهد آن هستيم، اروپايي‌ها اكنون به دنبال موقعيت متفاوتي براي خود هستند. اگر بخواهند جايگاه باثباتي را در عرصه نظام بين‌الملل تعريف كنند بايد از امريكا فاصله بگيرند و همچنين سياست متوازني را با ديگر قطب‌هاي اقتصادي جهان برقرار كنند. قطعا اروپايي‌ها از فرصت چين استفاده خواهند كرد تا بتوانند جايگاه مستقل خود را در فضاي بين‌الملل تعريف كنند. اما چطور اين جايگاه را تعريف كنند و روابط با چين و امريكا تنظيم كنند، به شدت بستگي به تحولات داخلي ايالات متحده خواهد داشت.
