اتحاد استراتژیک

گروه سیاسی- برهم صالح، رییس‌جمهور عراق در صدر هیاتی بلندپایه از مقامات عراقی به منظور دیدار و گفت‌وگو با مقامات و شخصیت‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران، به تهران آمد و در کاخ سعدآباد مورد استقبال حسن روحانی رییس‌جمهور ایران قرار گرفت‌. اما تقویت و توسعه روابط میان تهران و بغداد در زمینه‌های مختلف یکی از اهداف اصلی و اساسی رییس‌جمهوری عراق از سفر به جمهوری اسلامی ایران بوده است‌. علاوه بر مساله تقویت و توسعه روابط دوجانبه، صالح در جریان سفر به تهران در خصوص مسائل و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی نیز با مقامات ایرانی گفت‌وگو کرد‌. سفر رییس‌جمهور عراق به تهران می‌تواند بیانگر مواضع و پاسخ منفی عراق به خواسته‌های نامربوط و نامشروع ایالات متحده باشد‌. ضمن اینکه از نگاه عراق، تامین منافع ملی این کشور در گرو همکاری با همسایگان به ویژه ایران است این را می‌توان از موضع بر هم صالح در قبال تحریم‌های ضد ایرانی ایالات متحده آمریکا فهمید. او صراحتا و به صورت شفاف اعلام کرده بود: «ما در عراق به هیچ وجه نمی‌خواهیم از تحریم‌های ضدایرانی آمریکا متضرر شویم.»
از آنجایی که پیشتر آمریکایی‌ها حتی با زبان تهدید، صراحتا اعلام کرده بودند که خواستار پایبندی بغداد به تحریم‌های ضدایرانی هستند، اما سفر برهم صالح به ایران در شرایط کنونی و تصمیم هیات عراقی برای امضای توافقنامه‌های همکاری با تهران، نشان می‌دهد اوضاع به نفع آمریکا نیست.
از سفر بر هم صالح به ایران می‌توان دریافت که مقامات عراقی عزم خود را جزم کرده‌اند که فصل جدیدی از روابط تنگاتنگ دوجانبه را میان ایران و عراق، رقم بزنند‌. نگاه دولتمردان جدید عراق به جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک متحد قدرتمند در منطقه، یک نگاه راهبردی و استراتژیک است‌. این را نیز باید در نظر داشت که مقامات عراقی قدردان حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران از دولت و ملت عراق در نبرد علیه تروریسم هستند و برهم صالح یکی از شخصیت‌های عراقی است که به این حمایت‌ها کاملا واقف بوده و پیشتر نیز بدان اشاره کرده است.
مساله دیگری که در خصوص سفر «برهم صالح» رییس‌جمهوری عراق به ایران حائز اهمیت محسوب می‌شود این است که عراق با وجود اعمال برخی فشارها از سوی مرتجعین عرب، حاضر نیست روابط خود با تهران را قربانی مناسباتش با کشورهای عربی کند‌.


در واقع، مقامات عراقی تلاش می‌کنند به جای فروختن روابط خود با تهران در ازای داشتن مناسبات گوناگون با کشورهای عربی، تمامی این روابط و مناسبات با طرف‌های مختلف را مدیریت کرده و اجازه ندهند مناسبات و مراودات با همسایگان عرب به قیمت از دست رفتن روابط با ایران تمام شود‌. در هر صورت، آنچه که واضح است، آن است که روابط میان بغداد و تهران، در مرحله کنونی با سرعت بیشتری بر ریل توسعه قرار گرفته و عوامل و متغیرات خارجی که اخیرا نیز به وضوح مشاهده شده‌اند، نمی‌توانند تغییر در مسیر توسعه و تقویت این روابط ایجاد کنند‌.
اما حسن روحانی روز شنبه در دیدار با همتای عراقی خود (برهم صالح) گفت که امروز روابط اقتصادی بین دو کشور حدود ۱۲ میلیارد دلار است و می‌توانیم با تلاش دوجانبه آن را به ۲۰ میلیارد دلار برسانیم‌. رییس‌جمهور با اشاره به روابط دوستانه و برادرانه ایران و عراق در بخش‌های مختلف نیز بر ضرورت تلاش در راستای توسعه، تقویت و تحکیم همه‌جانبه مناسبات تهران- بغداد تاکید کرد‌. صالح نیز در گفت‌وگو با حسن روحانی متعهد شد که روابط کشورش با ایران را بهبود بخشد لذا پیشنهاد کرد که «نظام جدید منطقه‌ای» با مشارکت عراق و ایران تشکیل شود که بر پایه «یکپارچگی سیاسی، منافع ملی و همکاری بین کشورها و دولت‌ها» است و تاکید کرد که عراق نباید زمینه‌ای برای مبارزه بین اراده‌های متناقض باشد.
جزئیات نشست هیات‌های عالی‌رتبه ایران و عراق
روحانی در نشست هیات‌های عالی‌رتبه ایران و عراق، با تبریک برگزاری موفق انتخابات در عراق و انتخاب رییس‌جمهور و تشکیل دولت جدید به دولت و ملت این کشور، گفت: خوشحالیم که امروز شخصیتی در عراق به عنوان رییس‌جمهور انتخاب شده که نسبت به مسایل منطقه و روابط دو کشور آگاهی کامل دارد‌. رییس‌جمهور روابط و همکاری‌های ایران و عراق را در سال‌های اخیر صمیمانه و برادرانه دانست و افزود: حضور مردم ایران در مراسم اربعین حسینی و میهمان‌نوازی و پذیرایی شایسته دولت و ملت عراق موجب استحکام بیشتر روابط دو کشور شده است‌. روحانی با بیان اینکه ایران و عراق در بخش‌های مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی روابط رو به رشدی با هم دارند، اظهار داشت: روابط تجاری دو کشور در حال حاضر سالانه حدود 12 میلیارد دلار است که امیدواریم با تلاش و همکاری گسترده مسوولان دو کشور بتوانیم در مدت زمانی کوتاه آن را به 20 میلیارد دلار در سال برسانیم‌. رییس‌جمهور ادامه داد: تسهیل در سرمایه‌گذاری‌های مشترک و توسعه تجارت موجب گسترش مناسبات اقتصادی و تجاری تهران- بغداد خواهد بود‌. روحانی، سفر رییس‌جمهور عراق به تهران را گامی جدید در توسعه مناسبات همه‌جانبه دو کشور در زمینه‌های مختلف برشمرد و خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران نسبت به مسوولیت همسایگی و برادری با دولت و ملت عراق آگاه است و تردید نداریم که توفیق عراق در ایجاد امنیت کامل و توسعه به نفع دو کشور، دو ملت و منطقه خواهد بود‌. رییس‌جمهور با بیان اینکه در سال‌های گذشته در عمل ثابت کردیم که در مسیر توسعه امنیت در عراق در کنار دولت و ملت این کشور قرار داریم، افزود: دولت و ملت ایران در راستای توسعه و پیشرفت عراق نیز در کنار دولت و ملت این کشور خواهند بود.
روحانی گسترش روابط بانکی را در توسعه روابط تجاری و اقتصادی دو کشور حائز اهمیت دانست و با اشاره به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران، گفت: اکنون ثابت شده که آمریکایی‌ها هرگز در آن قدرتی که تصور می‌کنند، نیستند و باید به خوبی بدانند که ایران و عراق مناسبات تاریخی و عمیقی با هم دارند‌. رییس‌جمهور با اشاره به اینکه ایران و عراق همواره دوستانه در کنار هم قرار داشته و روابط خود را براساس معاهدات بین‌المللی شکل داده‌اند، گفت: اقدام امروز دولت آمریکا برخلاف توافقات بین‌المللی و قطعنامه‌های سازمان ملل است و مطمئنا در این مسیر پشیمان خواهد شد‌.
روحانی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد تا روابط خود را در بخش‌های مختلف با عراق از جمله گاز، برق، نفت، توسعه زیرساخت و اتصال مسیرهای ریلی و جاده‌ای دو کشور گسترش دهد، اظهار داشت: اجرای خط آهن شلمچه به بصره در آینده نزدیک امکان‌پذیر است که با اجرای آن علاوه بر توسعه روابط تجاری مردم دو کشور و زائران اربعین هم می‌توانند به راحتی از آن استفاده کنند‌. رییس‌جمهور تلاش برای لایروبی اروندرود را موجب منافع خوب برای دو کشور دانست و افزود: برای ایجاد یک منطقه آزاد تجاری و صنعتی مشترک با عراق آماده توسعه همکاری‌ها هستیم و امیدواریم کمیسیون مشترک همکاری‌های مشترک در این راستا برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند.
روحانی توسعه همکاری‌ها در زمینه فعالیت‌های زیست‌محیطی میان ایران و عراق را حائز اهمیت دانست و گفت: باید همکاری نزدیکی برای مقابله با پدیده گرد و غبار و بیابان‌زدایی در جنوب عراق و ایران شکل بگیرد تا بتوانیم بر این مشکل فائق آییم‌. رییس‌جمهور با تاکید بر ضرورت تلاش در راستای ثبات و امنیت منطقه‌ای اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران خواهان برقراری روابط برادرانه و صمیمانه با همه همسایگان خود است‌. روحانی با تاکید بر اینکه آنچه در سال‌های اخیر در منطقه شاهد بوده‌ایم، حاصلی جز غارت و نابودی کشورهای منطقه نداشته است، گفت: ایران و عراق به عنوان دو کشور مهم و تاثیرگذار می‌توانند نقش بسزایی در توسعه صلح و ثبات منطقه ایفا کنند‌. رییس‌جمهور ضمن ابراز امیدواری از اینکه وزرای خارجه دو کشور با ظرافت و حکمت، همکاری‌های خوبی را در منطقه شکل دهند، گفت: اراده دولت، ملت و رهبری جمهوری اسلامی ایران بر توسعه روابط و همکاری‌های همه‌جانبه با عراق به عنوان کشوری دوست و همسایه است.
برهم صالح رییس‌جمهور عراق نیز در این نشست با تقدیر از استقبال و مهمان‌نوازی جمهوری اسلامی ایران، گفت: روابط تاریخی، اجتماعی و فرهنگی دیرینه‌ای دو کشور و دو ملت را به هم پیوند می‌دهد .
رییس‌جمهور عراق با اشاره به حمایت‌های دولت و ملت ایران از مردم عراق در مبارزه با نظام دیکتاتوری صدام در سال‌های گذشته و نیز جنگ علیه تروریسم و داعش، بر ضرورت توسعه روابط تهران، ‌بغداد در راستای تامین منافع و رفاه دو ملت، تاکید کرد و گفت: امروز گذشته از پیوندهای دوستانه و قلبی دو ملت، مصالح و منافع عراق را در توسعه روزافزون مناسبات با ایران می‌بینیم.
برهم صالح با بیان اینکه متاسفانه امروز در منطقه شاهد شرایط تاسف‌بار و درگیری‌ها و کشمکش‌های بی‌فایده هستیم، خاطرنشان کرد: باید شرایط جدید و نظام منطقه‌ای با ثباتی را ایجاد کنیم که مبتنی بر هم‌گرایی و منافع ملت‌ها باشد و مطمئنا جمهوری اسلامی ایران در این راستا نقشی محوری دارد.
رییس‌جمهور عراق با اشاره به ضرورت توسعه و تقویت همکاری‌های ایران و عراق برای مقابله با تروریسم، افراط‌گرایی و تکفیر در منطقه، خاطرنشان کرد: مطمئنا عراق بخشی از ساز و کار تحریم و یا اعمال هرگونه سیاست‌های خصمانه علیه ایران نخواهد بود‌. برهم صالح با اشاره به توسعه همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه ایران و عراق در زمینه‌های مختلف تجاری، ‌اقتصادی و زیرساختی،‌ اظهار داشت: ارتباط خطوط راه‌آهن دو کشور و ایجاد مناطق مشترک تجاری و صنعتی می‌تواند در توسعه روابط اقتصادی فی‌مابین تاثیر مثبتی داشته باشد‌. رییس‌جمهور عراق با بیان اینکه امروز مسائل زیست‌محیطی در منطقه بسیار حائز اهمیت است، گفت: ایران و عراق باید با تشکیل کارگروهی مشترک پروژه‌های عملی برای مهار گرد و غبار، بیابان‌زدایی و استفاده بهتر از منابع آبی را ساماندهی کنند و مطمئن باشید من خود شخصا این موضوع را پیگیری می‌کنم.