نفت و دلار در بودجه ۹۸ به کجا می‌رسند؟

آرمان: هر سال با نزدیک شدن به ماه آذر بحث تنظیم بودجه داغ می‌شود. امسال نیز با شروع نهمین ماه سال ساز و کار بودجه‌بندی به نقل محافل اقتصادی تبدیل شده است. آنچه در این بین به این موضوع جذابیت بیشتری می‌بخشد و تفاوت تنظیم بودجه امسال با سال‌های گذشته را به رخ می‌کشد، شرایط خصوصی کشور در سال 97 است. اجرای تحریم‌های یکجانبه آمریکا برای فشار به صنعت نفت ایران و تلاطم بازار ارز دو رویدادی هستند که همه را برای تعیین نرخ ارز و نفت در بودجه سال آینده چشم انتظار گذاشته است. با اینکه اکنون فقط یک هفته تا ارائه لایحه بودجه به مجلس فرصت باقی مانده، اما دولت همچنان برای تعیین تکلیف ارقام کلان و محوری این لایحه به‌ویژه نرخ نفت و دلار در حال رایزنی است. پیشنهاد کارشناسان برای قیمت نفت در محدوده 55 تا 70 دلار قرار دارد که بر همین اساس رئیس سازمان بودجه تعیین قیمت طلای سیاه پایین‌تر از 70 دلار را تایید کرده است. برای نرخ دلار نیز با اینکه بیشتر اقتصاددانان بر سر 5500 تومان متفق‌القول هستند، اما اخباری هم مبنی بر ادامه سیاست دلار 4200 تومانی به گوش می‌رسد.
اقتصاد تک‌محصولی ایران همواره به نفت وابسته بوده و همواره در بودجه عمومی کشور این موضوع به چشم می‌خورد. بر این اساس هر گاه نرخ نفتی روند صعودی داشته برنامه‌های دولت زودتر جنبه عملی پیدا کرده‌اند و هرگاه درآمد نفتی کشور نزولی بوده دولت‌ها حتی از پس هزینه‌های جاری خود برنیامده‌اند. البته دولت احمدی‌نژاد نشان داد که این موضوع یک نسخه ثابت برای دولت‌ها نیست، زیرا بیشترین درآمد نفتی کشور در آن دولت به دست آمد، اما این درآمد افسانه‌ای صرف ریخت و پاش برخی مسئولان و اطرافیانشان شد و یا به دنبال برنامه‌های هزینه‌زای دولت از بین رفت. با این حال پس از روی کارآمدن روحانی، مسئولان دولت همواره تلاش کرده‌اند از سهم نفت در بودجه بکاهند و در یکی، دو سال گذشته درآمدهای مالیاتی در بودجه جای طلای سیاه را گرفته‌اند، اما این موضوع به معنای برون‌رفت از اقتصاد تک‌محصولی نیست. موضوعی که این روزها مورد هدف دشمنان ایران هم قرار گرفته و آنها قصد ضربه‌زدن به درآمدهای نفتی ایران دارند. طوری که آمریکا از 13 آبان امسال تحریم‌های نفتی خود علیه ایران را آغاز کرد. این اتفاق در کنار بحران جهانی نفت باعث شده تا اکنون تعیین نرخ این کالا در بودجه 98 بیش از پیش اهمیت پیدا کند و به موضوع داغ این روزهای محافل اقتصادی تبدیل شود. طی ماه‌های اخیر قیمت نفت تا بیش از ۷۰ دلار هم در بازارهای جهانی رشد کرد، اما در روزهای گذشته این روند کاهشی شده و تا کمتر از ۶۰ دلار هم رسیده است. این نوسان قیمتی موجب شده تا با وجود نرخ‌های بالای ثبت‌شده برای نفت در مدت گذشته، باز هم سازمان برنامه‌و‌بودجه محتاطانه عمل کند و به گفته محمدباقر نوبخت قیمت نفت با کمتر از ۷۰ دلار بسته شود. این در شرایطی است که در جریان بررسی لایحه بودجه، بحث نفت تا قیمت ۶۵ دلار نیز مطرح بوده است، ولی اینکه این نرخ نهایی شود یا خیر فعلا مشخص نیست و گمانه‌زنی از 55 تا 70 دلار در نوسان است.
دلار 4200 یا 5500 تومان؟
موضوع دیگری که به لایحه بودجه سال 98 اهمیت بیشتری می‌بخشد بحث مربوط به نرخ‌گذاری ارز است. با اینکه در بودجه امسال این نرخ 3500 تومان تعیین شده بود، اما هم‌اکنون ارز کالاهای اساسی با 4200 تومان تامین می‌شود. حال گمانه‌زنی‌ها درباره این نرخ هم شدت یافته است. از آنجایی که چندی پیش رئیس‌جمهوری بر ادامه سیاست پرداخت ارز 4200 تومانی تاکید کرد برخی کارشناسان از همین حالا درباره ارز 4200 تومانی در بودجه سال آینده اظهار نظر می‌کنند، اما برخی کارشناسان هم معتقدند با شرایط موجود قطعا قیمت ارز در بودجه 98 افزایش می‌یابد و ممکن است تا 5500 تومان هم برسد. به هر حال قیمت این دو کالا همواره یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در اقتصاد ایران بوده و با تلاطم و حتی بحران‌هایی که در بازار آنها طی یک سال اخیر به وجود آمده اکنون با جدیت بیشتری دنبال می‌شود و تا یک هفته باقی مانده به زمان تقدیم لایحه بودجه به مجلس داغ‌تر از همیشه دنبال می‌شود.


افزایش حقوق کارکنان
اما ماجرای بودجه 98 به همین جا ختم نمی‌شود. با بحران‌هایی که در سال جاری در اقتصاد به وجود آمد قدرت خرید بسیاری از کارگران و کارمندان به پایین‌ترین حد خود در چند سال گذشته رسید. چنانکه بر اساس محاسبات نمایندگان کارگری شورای‌عالی کار در سال جاری هزینه سبد معیشت خانوار 87 درصد افزایش یافته کارگران اکنون عقب‌ماندگی 72 درصدی دستمزد با معیشت را تجربه می‌کنند. حال اکنون جبران این شکاف به وجودآمده می‌تواند یکی از آزمون‌های اصلی بودجه 98 باشد. با این حال دولت در بخشنامه بودجه متوسط ۲۰ درصد را برای افزایش حقوق کارکنان در سال آینده اعلام کرد، ولی آنچه که از سوی نمایندگان مجلس مطرح شده پیشنهاد افزایش ۲۵ درصدی دستمزد نیز وجود دارد، اما آنچه دولتی‌ها می‌گویند از این حکایت دارد که گرچه برای افزایش حقوق کارکنان درصد افزایش قابل توجه است، ولی باید پیشنهادات مورد بررسی قرار بگیرد و با در نظر گرفتن بار مالی آن نهایی شود که امید می‌رود در این بین گزارش‌های منتشر شده درباره کاهش قدرت خرید کارکنان توسط مسئولان ذی‌ربط مورد توجه قرار گیرد.