روزنامه مردم سالاری
1397/09/07
سند تحول بنیادی نظام آموزش و پرورش در بن بست هفت ساله
پاییز ۱۳۹۰ از سندی به نام «سند تحول بنیادی نظام آموزش و پرورش» رونمایی شد که از آن به عنوان کارپایه بنیادین نظام آموزش و پرورش همگانی کشور یاد میشود. گرچه هفت سال از تدوین سند تحول می‌گذرد، چگونگی اجرای آن هماره محل بحث و مناقشه میان مجریان و قانونگذاران بوده است، تا آنجا که یکی از محورهای مهم استیضاح وزیر آموزش و پرورش در مجلس، کوتاهی وزیران در اجرایی‌کردن این سند بود.به گزارش «مردم‌سالاری آنلاین»، چند روز پیش، مرکز پژوهشهای مجلس گزارشی برپایه ۳۰ مقاله علمی ـ پژوهشی دانشگاههای دولتی سراسر کشور که به موضوع این سند پرداخته بودند منتشر کرد تا از ابعاد یکی از پردامنه‌ترین مناقشه‌های این سالها در زمینه آموزش و پرورش تصویری روشن به دست دهد.
در گزارش دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهشهای مجلس به درآمیختن آرمان با واقعیت در این سند اشاره و گفته شده که مبانی سند تحول بنیادین از یکسو استوار بر نگرش آرمانی و یا آمیزه‌ای از تفسیر ایدئولوژیک از دین و از سوی دیگر به یاری روش اسنتاجی ـ عقلانی تدوین شده است. گرچه تحقق هر دگرگونی نیازمند وجود آرمانی است، ولی یکی از چالشهایی که آرمانگرایی به وجود می‌آورد دور افتادن از واقعیتها است. چنین چالشی از درهم‌آمیختگی میان آرمان و تفسیر ایدئولوژیک از واقعیتها پدید می‌آید. چنین درهم‌آمیزی‌ای را می‌توان در بیانیه ارزشهای سند تحول دید.
در رویکرد آرمانگرای سند تحول، جامعه آرمانی، جامعه‌ای تصویر شده است که در آن همگان از تفسیری یگانه از آموزه‌های دینی برخوردار و ایدئولوژی رسمی یگانه‌ای را پذیرفته باشند. در این میان، گوناگونی یا تنوع و تکثر تنها در درون چارچوبهای ایدئولوژی رسمی پذیرفته میشود. در چنین رویکردی، عدالت اجتماعی و آموزشی ازراه تحقق آن شرایط آرمانی رخ می‌دهد که از پیش مشخص شده است. در سنجش میان آرمانها و واقعیتهای موجود، داوری همیشه به سود آرمانهایی است که برپایه برداشتی رسمی اعلام میشود. در چنین رویکردی نهادهای آموزشی ابزارهایی درخور برای ژرفابخشی و مشروعیت‌دهی به آرمانهای ایدئولوژیک به شمار می‌آیند.
گزارش «بررسی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» مرکز پژوهشها همچنین بدین اشاره دارد که اصلاح نظامهای آموزشی یا تدوین سند تحول آموزش و پرورش بیش از آنکه نیازمند کوششهایی متافیزیکی باشد، دستاورد توجه به نیازها و بایستگیهای عملی جامعه است. بر همین پایه، نیازی نیست که برنامه یک سامانه عادلانه اجتماعی و آموزشی را برپایه گونه‌ای جهان‌شناسی و یا انسان‌شناسی استوار کنیم. نادیده‌گرفتن نیازهای دگرگونی‌پذیر اجتماعی و طراحی برنامه‌ای برای تحول سامانه آموزشی ممکن است از یکسو به جزم‌گرایی ایدئولوژیک بینجامد و از سوی دیگر در مقام عمل با گذر زمان به ناکارآمدی و کهنگی گرفتار شود. برنامه‌هایی از این دست تصویر خود از واقعیت را به عنوان تصویر واقعی اجتماع بر همگان تحمیل می‌کنند. چنین طرحهایی بیش از آنکه بازتاب‌دهنده نیازها، دغدغه‌ها، دلمشغولیهای همگانی باشند، می‌کوشند تا خواستهای ایدئولوژیک و تفسیرهای ایدئولوژیهای رسمی را به عنوان آرمان همگانی بازتاب دهند.
گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، با بیان اینکه می‌توان از تقدم عدالت بر متافیزیک دفاع کرد، و رویکرد ایدئولوژیک، تحقق عدالت را تنها با استقرار یک جامعه یک‌دست، سلسله‌مراتبی و عمودی تحت نظارت دولت ممکن می‌شمرد، افزوده است که به نظر می‌رسد «سند تحول بنیادی نظام آموزش و پرورش» از کاستیهای نظری چشمگیری برخوردار است. چیرگی نگرش آرمان‌گرا، نادیده‌گرفتن تنوع و آزادیهای فردی دانش‌آموزان، برجستگی بیش از اندازه دغدغه‌های ایدئولوژیک و در نتیجه سنگینی فزاینده آن بر مدرسه‌ها، استوار کردن بنیادهای آن بر نوعی نگرش فلسفی و نیز نادیده‌انگاشتن شرایط زندگی و دگرگونیهای اجتماعی کنونی که ممکن است به ناکارآمدی و اجرایی نشدن آن بینجامد، از جمله آنها است.
سنجش سند تحول بنیادین با دیدگاه یکی از کارشناسان نامدار در زمینه آموزش و پرورش، برزینکا، همانندیها و دگرسانیهایی چند را برمی‌نماید که قابل توجه است:
هر دو دیدگاه آموزش و پرورش را امری مرتبط با دیگر نهادها و ابعاد اجتماعی می‌دانند؛ همچون ارتباط آموزش و پرورش با سیاست، مذهب، ایدئولوژی، فرهنگ، اقتصاد و اخلاق. هر دو بر استمرار و هدفمندی و اصلاح همیشگی تأکید دارند. هر دو بر بهبود شخصیت و ایجاد ویژگیهای مطلوب و پیشرفت ابعاد و مولفه‌های گوناگون هویت پافشاری دارند. هر دو دیدگاه آموزش و پرورش را امری فردی می‌دانند که البته در فرد برجای نمی‌ماند و در جامعه عینیت می‌یابد.
در این میان دگرسانیهای این دو دیدگاه نیز چنین‌اند که برزینکا رابطه علت و معلولی میان آموزگار و دانش‌آموز را پیش‌زمینه تحقق عمل آموزش و پرورش می‌داند، حال آنکه این رابطه در مبانی سند تحول با واژه تعامل دوجانبه توصیف شده است. برزینکا می‌گوید که آماج آموزش و پرورش باید به آفرینش ویژگیهای رفتاری و عملی پایدار در شخصیت دانش‌آموز بینجامد، ولی سند تحول آماج آموزش و پرورش را به دست آوردن آمادگی برای تحقق حیات طیبه می‌داند. ویژگیهای شخصیتی مطلوب از دید برزینکا مسئولیت‌پذیری و میهن‌دوستی و شخصیت اجتماعی و دمکراسی است. در برابر، اما، ویژگیهای شخصیتی در سند تحول بر تحقق اموری چون دین‌داری، اخلاق، عدالت، نظم و قانون، مسئولیت‌پذیری و ... تأکید دارد. برزینکا تربیت مذهی را امری فردی برمی‌شمرد و در این راستا وظیفه‌ای بر دوش نظام آموزش و پرورش نمی‌داند در حالی که مبانی سند تحول، برنامه‌ای برای تربیت مذهبی و ورود دین به زندگی
فردی است.
از آنجا که سند تحول در افق ۱۴۰۴ ترسیمگر ایرانی با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه است، این مرکز در پایان بررسی خود پیشنهاد داده اکنون که هفت سال از اجرایی‌شدن این سند می‌گذرد و در همه این مدت مناقشه‌ها ادامه داشته بی‌آنکه به دستاوری برسد، و اینک هفت سال دیگر از چشم‌انداز سند مانده است، ظرفیت این سند مورد توجه قرار گیرد و در مفاد و اهداف و راهکارهای آن بازنگری شود.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
پولشویی و دیگران
نامزدهای انتخابات مجلس باید ۱۰ درصد رای حوزه فرعی و بیشترین رای در استان را کسب کنند
كودك همسرى؛ جفايى جبران ناپذير بر كودكان
25 بار تعرض به خط انتقال آب اصفهان به یزد
دست رد مردم مراکش و تونس به ولیعهد سعودی
سند تحول بنیادی نظام آموزش و پرورش در بن بست هفت ساله
100 هزار سکه پیش خرید شده روی دست بانک
روند انتخاب نماینده مدیران مسئول رسانه‌ها در هیئت نظارت بر مطبوعات صحیح نیست
شهرداری پایتخت نظام جمهوری اسلامی را از بلاتکلیفی دربیاورید
مسیر ناهموار بهشت پیش روی شهردار منتخب
تعهد مجدد 28 کشور اروپایی بر تداوم برجام
