نخبگان را بايد به ميدان بياوريد

محمدرضا خباز
در گفت‌وگو با «آرمان»:
نخبگان را بايد
به ميدان بياوريد


افرادی که کنترل اختیار زبان را ندارند، قبول مسئولیت نکنند
گذر دستگاه‌های اجرایی از دیوار کوتاه مجلس
آرمان- راضیه فراهانی: خانه ملت و نمایندگان ساکن در آن همیشه با حاشیه‌های بسیاری رو‌به‌رو بوده است. اما چندی است که این حاشیه‌ها به بیرون از بهارستان راه‌یافته و رفتار برخی از نمایندگان نسبت به مردم کشور است که همین موضوع موجب ناراحتی آنان را فراهم کرده است، چرا که مردم ایران با توجه به رأیی که به افراد مورد اعتمادشان دادند تا به بهارستان ورود پیدا کنند توقع عملکرد مثبت را داشتند اما نه‌تنها با عملکرد مثبت آنها رو‌به‌رو نشدند بلکه با برخی رفتارهایی مواجه شدند که دور از شخصیت یک نماینده در خانه ملت است. درهمین راستا «آرمان» گفت‌وگویی با محمدرضا خباز که از نمایندگان ادوار در مجلس است و استاندار سابق خراسان‌شمالی بوده که می‌خوانید.
برخی از مسئولان از جمله نمایندگان مجلس رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی نسبت به مردم دارند. این موضوع را چگونه تبیین می‌کنید؟
خداوند متعال هنگامی که انسان را آفرید در وجود او یکسری فضائل قرار داد، از سوی دیگر یه «نفس اماره» در انسان وجود دارد که با توجه به این نفس انسان از سوی شیطان دعوت به رذائل می‌شود؛ بنابراین «فضائل» از سوی خدا و «رذائل» از سوی شیطان است. امام راحل در بیاناتشان فرمودند که «نمایندگان عصاره فضائل ملت هستند» یعنی باید در وجود نمایندگان فضائل و محسنات وجود داشته باشد. نمایندگان باید عصاره فضائل ملت باشند یعنی یک نماینده باید دارای تمام ویژگی‌های خوب باشد. برخی رفتارها ممکن است برای افراد عادی هیچ مشکلی به وجود نیاورد اما همان رفتار برای افراد مقرب خوب نیست. بنابراین اگر شخصی به عنوان یکی از مسئولان در نظام اسلامی قرار گرفته، برای او یکسری بایدها و نبایدها تعیین می‌شود که باید آنها را رعایت کند، اگر قادر به رعایت نباشد، نباید خود را در معرض مسئولیت‌هایی قرار دهد که پشتوانه آن هزاران شهید هستند. به طور کل افرادی که در پست‌های مهم و اجرایی کشور قرار می‌گیرند اگر کنترل اختیار زبان و نفس‌شان را ندارند نباید قبول مسئولیت کنند، چرا که به هنگام قبول مسئولان، چشم مردم به رفتار آنهاست. در حال حاضر بداخلاقی‌‌هایی که مشاهد می‌شود از مسئولان است، یعنی مردم این رفتار را می‌بینند که قول می‌دهند عمل نمی‌کنند.
اخیرا با رفتار نماینده سراوان با مامور گمرک، انتقاد به تایید صلاحیت‌ها کشیده شد.
پس از اتفاقات در مجلس ششم، توجه شورای نگهبان به صلاحیت‌های سیاسی افراد افزایش پیدا کرد، به آن معنا که به رفتارهای کاندیداها از این جهت توجه می‌شود که آیا این فرد در آینده می‌تواند سخنانی در مجلس بیان کند که مورد قبول آقایان باشد یا خیر؟ چه بخواهیم و چه نخواهیم، شورای نگهبان مسئولیت شکل‌دهی مجلس را بر عهده دارد. شورای نگهبان می‌تواند زمینه را فراهم کند تا افراد برجسته در کشور از نظر علمی، اجتماعی، اخلاقی، مدیریت و... برای حضور در مجلس کاندیدا شوند؛ بنابراین باید ترس کاندیدا شدن را از نخبگان کشور گرفت تا بتوانند با اطمینان برای حضور در مجلس اقدام کنند. اگر شورای نگهبان این ترس را از افراد بگیرد، طبیعتا افراد بسیار شایسته‌ای در کشور به خود اجازه کاندیدا شدن می‌دهند و در غیر این‌صورت مجلس رکن اصلی کشور نمی‌شود. اینکه گفته می‌شود مجلس در راس امور است، منظور چنین مجلسی است. آن چیزی که رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند که مجلس ریل‌گذاری باید بکند و قطار اجرا باید روی آن حرکت کند چنین مجلسی است. اگر قصد دارند که مجلس آینده قوی‌ترین مجلس بعد از انقلاب باشد راهش آن است که شورای نگهبان در زمان ثبت‌نام کاندیداها اعلام کند که بجز چهار مرجعی که قانون اعلام نظر کرده، روی دیگر مسائل اظهار نظر دیگری نخواهد بود. این جمله شورای نگهبان اطمینان خاطر برای نخبگان کشور می‌شود و در نتیجه نخبگان کشور به ویژه آنانی که دارای تجربه هستند خود را کاندیدا می‌کنند.
تا چه اندازه دارا بودن تجربه برای کاندیدا شدن در مجلس یا مناصب دیگر مفید است؟
تجربه از علم بالاتر است. فردی که دو تا سه دوره کمتر و بیشتر نماینده مجلس بوده است از یک تجربه‌ای برخوردار است که نباید از این تجربه به راحتی عبور کرد، باید اجازه داد تا آن شخص کاندیدا شود و اگر مردم به او رأی دادند وارد شود و اگر رأی ندادند، نیاید. ولی هنگامی که مجلس از نیروهای کارآمد، قوی و با تجربه تهی شود دیگران هم که قصد کاندیدا شدن دارند از این موضوع ترسیده و می‌گویند «آبرویمان را که از سرکوچه نگرفتیم! که بیایم خود را کاندیدا کنم و سپس من را رد کنند؟» بنابراین کاندیدا نمی‌شود. عملا مجلس از درون تهی می‌شود. بنابراین پیشنهاد بنده به شورای محترم نگهبان آن است که قبل از مهلت ثبت‌نام رسما اعلام کنند که ما بجز آنچه به صراحت در قانون آمده دیگر اظهار نظر دیگری نخواهیم داشت و هر کسی که در خود صلاحیتی را مشاهده می‌کند آمده و وارد کار شود. اگر این موضوع اجرا شود شاهد مجلس قوی و مقتدر هستیم که در آن مدرس‌ها حضور دارند نه تنها یکی دو مدرس! مجلسی که در آن حق‌جوها، حق‌گوها و حق‌طلب‌ها خواهند بود. هنگامی مجلس از جایگاه بالایی برخوردار باشد طبیعتا قوه مجریه و تمام دستگاه‌های دیگر مجبور هستند تا خود را با مجلس تنظیم کنند و اگر تنظیم نکنند مجلس بدون رودربایستی با اقتدار در مقابل تخلفات می‌ایستد و جلوی آن را می‌گیرد.
اخیرا هیات نظارت از سوی مجمع با واکنش‌هایی از سوی نمایندگان و شخصیت‌های سیاسی رو‌به‌رو شده است.
هنگامی که دیوار مجلس کوتاه باشد همه از روی آن عبور می‌کنند و هر روز عبور دستگاه اجرایی دیگری از این دیوار امکان دارد که موجب محدودیت‌های بیشتری بر عملکرد مجلس می‌شود. سرمنشأ این موضوعات در مجلس باید تصحیح شود و برای این موضوع مجلس هم باید از اقتداری برخوردار باشد تا دستگاه‌های دیگر احساس کنند که مجلس چند سر و گردن از آنها بالاتر است. اگر مجلس بتواند جایگاه خود را از دیگر دستگاه‌ها یک سر و گردن بالاتر برد دیگر هیچ نهاد یا دستگاهی به خود اجازه دخالت در امور مجلس را نمی‌دهد، اما هنگامی که مجلس جایگاه خودش را حفظ نکند دیگران از آن عبور می‌کنند. هنگامی که برجسته‌ترین فرد از شهرها برای حوزه انتخابیه انتخاب نشود، بنابراین با موضوعاتی این چنینی رو‌به‌رو می‌شویم. هرچه ازعمر مجلس می‌گذرد دخالت‌ها در این قوه افزایش پیدا می‌کند. دیوار مجلس باید دیواری قوی و محکم باشد تا اجازه عبور از آن به هیچ فرد یا نهادی داده نشود، البته این موضوع باید با استدلال و منطق حل شود نه با دعوا.