روزنامه آرمان امروز
1397/10/22
حضور پمپئو در خاورمیانه و نگاه راهبردی ایران
حضور وزیر امورخارجه ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه پس از سفر پنهان ترامپ نشان از سطح جدیدی از فعالیت‌های آمریکا در خاورمیانه دارد. در نخستین نگاه به نظر می‌رسد که سناریو جدیدی از سوی استراتژیست‌های آمریکا در منطقه با پیچیدگی‌ها خاصی ترسیم شده است. ایالات متحده بی‌تردید به دنبال تامین منافع خود با کاهش هزینه‌ها و بهره‌گیری از متحدان منطقه‌ای ساختگی است. به عبارتی بهتر، تامین هزینه‌های سیاست‌های منطقه‌ای خود با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و شکاف‌های موجود در منطقه و افزایش نقش آفرینی بدون آسیب پذیری خواهد بود. یکی از اهداف اصلی پمپئو در سفر به خاورمیانه ایجاد اتحاد و همگرایی میان کشورهای است که به نظر می‌رسد از رشد روز افزون ایران در منطقه نگران هستند و با تقویت لفظی این کشورها شکل‌بندی جبهه جدیدی از تخاصم‌ها علیه ایران را پیگیری می‌کند. گرچه ایالات متحده آمریکا بر اساس گفتارها، شدیدترین تحریم‌ها را در برابر ایران قرار داده است. با این حال کسب موفقیت و تحمیل فشارها به ایران نیازمند همکاری و خواست بازیگران منطقه‌ای و کشورهای پیرامون است، امری که ایران به‌دلیل نقش منطقه‌ای خود بیش از هر زمان دیگر دارای ظرفیت‌ها و توان کافی در بهره‌برداری از آنان در برابر تحریم‌هاست. یکی از ویژگی‌های مهم محیط پیرامون جمهوری اسلامی ایران به‌خصوص در حوزه خلیج فارس، وجود شکاف‌ها و ضعف ساختاری حاکمیت‌های پادشاهی است که در هر زمان امکان تهدید سناریوهای از پیش طراحی شده را دارد. بی‌تردید عربستان سعودی به‌عنوان محوریت این جریان در منطقه به دلایل داخلی و تنش‌های ایجاد شده ناشی از تحولات اجتماعی و در سطح بین‌المللی بر اساس تداوم جنگ یمن و موضوع حقوق بشر(قتل خاشقچی) بیش از پیش در موضع انفعال بین‌المللی و مستعد بهره‌برداری ایالات متحده آمریکا قرار گرفته است. تحریم قطر توسط کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، شکست ائتلاف عبری، عربی و غربی در سوریه و حضور نظامی ایران در آن همان‌طور تحولات عراق، فضای ابتکار عمل را از دست آمریکا ربوده و افزایش هزینه سرسام‌آوری را برای عربستان و آمریکا به بار آورده است. از طرفی دیگر، ایران با بهره‌گیری از قدرت دفاعی خود در منطقه و حضور موثر در کشورهای پیرامون علاوه بر تقویت راهبردی، موفقیت‌هایی را در شکل دادن به جریان اصلی در منطقه به ارمغان آورده است. ایران با بهره‌گیری از دیپلماسی فعال از میزان وابستگی خود به کشورهای غربی کاسته و به دنبال تقویت همگرایی ایران، روسیه و ترکیه است. راهبردی که علاوه بر تاثیر اجتناب ناپذیر بر تحولات منطقه می‌تواند نقش شورای همکاری خلیج فارس و نفوذ ایالات متحده آمریکا را در منطقه در حاشیه قرار دهد. بحران داخلی ایالات متحده آمریکا، تنش‌های سیاسی عربستان و نیازمندی‌های منطقه به توانمندی‌ها و ظرفیت انرژی ایران باعث شده است تا ایران در شکل دادن راهبرد خود بر گره‌های تضعیف شده منطقه متمرکز شود و این راهبرد زمینه‌های شکل گرفته تحریم علیه ایران را به شدت زیر سوال می‌برد. به عبارتی بهتر، متمرکز شدن بر پاشنه آشیل ایالات متحده و عربستان در منطقه به صورت هوشمند و بهره‌گیری از ابزارهای متنوع سخت و نرم بیانگر ترکیب رویکردی ایران به صورت تهاجمی و تدافعی در قبال تهدیدات منطقه‌ای است. درنهایت اینکه افزایش فشارهای ایالات متحده آمریکا که عمدتا بر فشارهای تحریم اقتصادی و بهره‌گیری از فرصت‌های منطقه‌ای به‌خصوص عربستان سعودی استوار است، در بستر سیاست‌های ایران به‌خصوص بازی بر اساس گره‌های ضعیف شده می‌تواند فشارهای اعمالی را تا حد قابل توجهی از تهدید به فرصت تبدیل کند. گرچه حضور پمپئو برای تقویت همگرایی و ترغیب کشورهای منطقه برای افزایش فشار بر ایران است، به‌خصوص تامین هزینه‌های تحریم‌ها از عربستان سعودی و تحت سلطه قرار دادن هرچه بیشتر آن کشور است، با تمام این وجود، نقش ایران در منطقه به صورت تنوع راهبردی و بهره‌گیری از منابع مختلف برای مقابله حکایت از تضعیف هرچه بیشتر محوریت عربستان و حضور تعیین کننده ایران در منطقه خواهد بود.* دکتری علوم سیاسی
سایر اخبار این روزنامه
شليك شايعه‌ها
پايان جنگ هنر است نه جنگ با دنيا
۵۰ هزار ميليارد تومان فرار مالياتي داريم
تندروها مي‌خواهند ميراث هاشمي نباشد
فیل قالیباف یاد پاستور کرده!
ريشه‌هاي اخلاقي و حقوقي خيانت
جناحي بودن صداوسيما « اصل» غير قابل«اصلاح»
حسرت کلاه فرنگی در دل دلواپسان!
ابعاد و تبعات استانی شدن انتخابات
هاشمی به موزه تاریخ نمی‌رود!
۵۰ هزار ميليارد تومان فرار مالياتي داريم
حضور پمپئو در خاورمیانه و نگاه راهبردی ایران
«ایران‌مال» یک ایران کوچک است
تامین امنیت ملی در گرو امنیت روانی دستگاه دیپلماسی
عراق سرکنسولش در مشهد را احضار کرد
