روزنامه قانون
1397/11/06
سفیدنمایی ازدواج‌های کدر
يك كليپ كوتاه حدودا يك دقيقه اي، نُقل صحبت آخرهفته گذشته بسياري از شهروندان شد. كليپي كه در آن يك زوج جوان به تعريف آشنايي و ازدواج خود در سنين پايين و دوران كودكي اشاره كرده و به اقدام خود براي تشكيل زندگي مشترك مي‌بالند. در اين كليپ كوتاه، زن جوان به نوعي مخالفت‌ها درباره ازدواج كودكان را تقبيح كرده و مي‌گويد: «وقتی (كودك) به حداقل‌های انواع بلوغ برسه و دلشم بخواد ازدواج کُنه باید کل دنیا پشتش باشن و کمکش کنن که راهش آسون بشه!» مرد جوان نيز با بيان موضوعاتي چون اختلاس و غارت و خونريزي مي‌گويد: «نماينده نسبتا محترمی که میگی که هر کسی که زیر ۱۸ سال باشه کودک و نابالغ و نفهمه! یعنی پس خودتم تا سن ۱۸ سالگی شامل این چیزایی که میگی، بودی دیگه..» اين كليپ كوتاه كه سعي در مثبت جلوه دادن ازدواج كودكان و افراد در سن پايين دارد، در كمتر از چند ساعت ميليون‌ها بازديد در فضاي مجازي داشت و جالب آنكه بسياري از كاربران نسبت به فحوا و پيام كليپ واكنش نشان داده و از لزوم محدوديت در سن ازدواج سخن گفتند. برخي كاربران با بيان اينكه «اگر كودك قدرت تشخيص و انتخاب براي زندگي را دارد، چرا حق راي ندارد؟» با اينكه «اگر ملاك بلوغ جسمي هست چرا كودك بالغ حق رانندگي كردن ندارد؟» و يا اينكه «كدام نماينده مجلس كودك 12 ساله خود را سر سفره عقد مي نشاند؟» نسبت به كليپ سفارشي ازدواج كودكان واكنش نشان دادند. بسياري از فعالان حقوق كودك و البته نمايندگان مجلس نيز در واكنش به اين كليپ از طرح بازگشت خورده كودك همسري در مجلس حمايت كرده و خواستار تغيير سن ازدواج قانوني شدند.سه گانه متضاد سن ازدواج
ازدواج كودكان از جمله موضوعات پرحاشيه جامعه ايراني در سال‌هاي اخير است كه موافقان و مخالفان مختلفي را داشته است. موضوعي كه خانواده‌ها و افراد عمدتا با نگاه‌هاي سنتي آن را جايز مي دانند اما شرايط امروزجامعه و تبعات حاصل از اين نوع ازدواج‌ها از ضرورت ايجاد محدوديت در سن ازدواج افراد سخن مي‌گويد. اكنون در قضیه کودک همسری سه گانه عرف، شرع و قانون وجود دارد و هر یک از این سه نظر متفاوتی دارند، عرف جامعه می‌گوید میانگین سن ازدواج دختران 22 سال و هشت ماه است چون بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران و برابر مشاهدات پیمایش سال ۱۳۹۵، میانگین سن ازدواج نسبت به چهل سال پیش، سه سال و سه ماه افزایش یافته است. طبق این آمار میانگین سن مردان در اولین ازدواج، ۲۷ سالگی و در زنان نزدیک ۲۳ سالگی است، بنابراین حداقل سن ازدواج برای دختران به طور میانگین در جامعه همان 23 سال است . اين درحالي است که قانون 13 سال به عنوان حداقل سن ازدواج را جايز دانسته و شرع نیز دلایل خود را دارد. عمدتا بلوغ جسمي به عنوان دليلي شرعي در خانواده هايي كه هنوز ازدواج كودكان را جايز مي دانند، مطرح مي شود و در كليپ جنجالي اخير نيز به عنوان دليلي مهم از آن ياد شده است. با اين حال، آسيب‌هاي ازدواج افراد در سن كودكي در سال‌هاي اخير آنقدر زياد شده كه بر كسي پوشيده نيست و از اين رو گروهي از نمايندگان مجلس به دنبال اصلاح سن ازدواج در كشور هستند.
آمارهايي در محاق
اينكه در هر سال چه تعداد ازدواج در سنين كودكي رخ مي دهد و آمار سالانه ثبت اين ازدواج ها چقدر است، موضوعي است كه در سال‌هاي اخير اعلامي رسمي درباره آن نشده اما در منابع غير رسمي تا انجام سالانه بيش از 40 هزار ازدواج كودكان در كشور سخن گفته شده است. چندي قبل فرشيد يزداني دبیر شورای عالی برنامه‌ریزی راهبردی سازمان تامین اجتماعی، در نشستي با عنوان «ازدواج زود هنگام كودكان» گفت كه «سال ٩٠-٨٩ آمار ازدواج كودكان را منتشر كردم كه از آمار ثبت احوال استخراج و ذخيره كرده بودم اما ثبت احوال اين آمار را تكذيب كرد و از آن سال به بعد آمار ازدواج كودكان از آمار رسمي حذف شد اما طبق آمار رسمي از سال ٨٥ تا شش ماه اول سال ٩٤، ٨٩٠ هزار نفر آنان دختر بودند. از آن سال به بعد گفتند آمار ازدواج كودكان كم شده در حالي كه اين آمار افزايش پيدا كرده است». اين در شرايطي است كه بنا بر آمار اعلام شده از سوي يونيسف، شيوع ازدواج كودكان دختر در كشور نيجريه ٧٨ درصد، آفريقاي جنوبي ٦٨ درصد و بنگلادش ٦٥ درصد است و به استناد همين آمار، در ايران هم ١٧ درصد دختران پيش از ١٨ سالگي و سه درصد پيش از ١٥ سالگي ازدواج كرده‌اند كه قانون و شرع همچنان مجوز وقوع چنين ازدواجي را مي‌دهند.
طرحي در ابهام تصويب
از ميانه‌هاي سال 95 بود كه به دنبال رسانه اي شدن تبعات ازدواج هاي كودكانه در ايران و شيوع آن در بخش‌هايي از روستاها و حتي شهرهاي مختلف، گروهي از نمايندگان مجلس، طرح كودك همسري را با هدف محدود كردن سن ازدواج و كاهش ثبت ازدواج در سنين پايين افراد استارت زدند كه اكنون با گذشت قريب به دوسال همچنان در راهروي مجلس براي تصويب در رفت و آمد است. آخرين بار، پاييز امسال بود كه صحن علني مجلس اين طرح را كه شماري از نمايندگان به دلايلي با آن مخالف بودند، به كميسيون مربوطه بازگرداند. طبيه سياوشي، نماينده مردم تهران در مجلس، كه پيگيري جدي براي به تصوب رساندن اين طرح دارد، مي‌گويد: این طرح مطالبه جامعه بود که ما پیگیر این مطالبه شدیم و تصور کردیم طرح کودک همسری نیاز و ضرورتی است که باید آن را به صورت اصلاح قانون پیش ببریم، در این مدت از کارشناسان و متخصصان مختلفی در فراکسیون زنان دعوت کرده‌ایم.با وجود قید یک فوریتی که در صحن علنی مجلس برای بررسی طرح کودک همسری به تصویب رسید اما در بخش کارشناسی و قضایی که طی سه جلسه بررسی شد، در روز پایانی نمایندگان عضو کمیسیون حقوقی و قضایی به طرح کودک همسری رای منفی دادند. وی با بیان اینکه طبق ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی سن قانونی ازدواج ۱۳ سالگی است و ازدواج زیر ۱۳ سال با مجوز ولی قهری و دادگاه صالحه صورت می‌گیرد، اظهار کرد: آمار افرادی که در کودکی ازدواج می‌کنند، قابل توجه است چراکه در هر صورت انسانی که مجبور است چندین سال علی رغم میل باطنی با شخص دیگری ازدواج کند، به نوعی کشتن اوست. ایرادات فقهی و شرعی به طرح کودک همسری وارد می‌شد و متاسفانه مخالفت‌ها با طرح مذکور بیشتر از سوی جامعه زنان بود، این درحالی است که ما با شورای فرهنگی و اجتماعی زنان صحبت کردیم و قرار بر این بود با ممنوعیت ازدواج دختران زیر ۱۳ سال و افزایش سن ازدواج آن‌ها از ۱۳ به ۱۶ سال برای دختران این اجازه را فراهم کنیم تا دختران بتوانند از زندگی کودکانه خود استفاده کنند، اما متاسفانه این مساله فراهم نشد.
تاكيد بر حق كودكان
در بخشي از كليپ 60 ثانيه‌اي دفاع از ازدواج كودكان؛ زن جوان با بخش بخش گفتن كلمه «ااازددددواااج» به دنبال تلقين اين موضوع است كه نمايندگان طراح براي تغيير سن ازدواج ، درك صحيحي از شرايط كودكان طالب ازدواج ندارند! اين در شرايطي است كه بسياري از فعالان حقوق كودك رواج داشتن ازدواج كودكان در بخش هايي از جامعه را نكوهش كرده و جايگزيني سفره عقد به جاي سفره‌هاي بازي كودكان و نياز هاي واقعي سنين كودكي را مطلوب نمي‌دانند. «ياسمن اسماعيل افجه» روانشناس كودكان و كارشناس ارشد باليني در اين باره به «قانون» مي‌گويد: كودك همسري از انواع كودك آزاري است، چنانچه در اغلب موارد ازدواج كودكان، بيماري‌هاي جسمي و روان شناختي زيادي را همراه دارد و بسياري از كودكان متاهل توان بارداري و تحمل شرايط روحي و رواني آن را ندارند. از سويي، با پيوند ازدواج، حق ادامه تحصيل و ادامه زندگي از كودكاني كه بر سر سفره عقد مي نشينند، گرفته مي شود. وي ادامه مي دهد: از طرفي بسياري از كودكان نمي‌توانند مشكلات رواني بعد از ازدواج را به زبان آورده و بيان كنند و از اين رو آن را به جسم خود منتقل مي كنند. در چنين حالتي كه از آن به عنوان «سايكوسوماتيك» ياد مي شود، كودك بعد از ازدواج احساس قرباني شدن داشته و عزت نفس خود را از دست مي دهد و اين درحالي است كه زندگي كردن بدون عزت نفس شدني نيست . اين روانشناس كودك در ادامه با بيان اينكه انواع سن بلوغ در كودكان را داريم كه يكي از آن‌ها جسمي است و زير 18 سال اتفاق مي‌افتد، مي‌افزايد: «اين درحالي است كه بسياري ديگر از انواع بلوغ ها همچون بلوغ رواني، عاطفي، اقتصادي و... بعد از 20 سالگي رخ مي دهد و و هويت‌يابي افراد نيز حداقل از سن 16 سالگي امكان رخ دادن دارد. در چنين شرايطي فردي كه زير 16 سال دارد، قطعا دچار مشكل هويت است و معيارهاي زندگي را نمي‌تواند به درستي تشخيص دهد در چنين شرايطي نشستن بر سر سفره عقد و پذيرفتن تعهد سنگين زندگي مشترك حداقل تا سن 16 سالگي، امري مطرود است». كارشناسان معتقدند كه كودك با ازدواج وارد چرخه‌اي مي‌شود كه از نظر فردي، كودكي و شادي او را از بين مي‌برد و اين به پيري جسمي، جنسي، روحي و رواني مي‌انجامد. از طرف ديگر جامعه خود را از افراد توانمند محروم مي‌كند و خانواده‌اي كه كودك او رشد نيافته است دچار نقصان كاركردي مي‌شود. سیده فاطمه ذوالقدر نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شوراي اسلامي در همين‌باره مي‌گويد: به هیچ وجه مخالفتی با اصل و امر ازدواج که سنت حسنه رسول مکرم اسلام (ص) است وجود ندارد چراکه نقل مشهوری از پیامبر اکرم (ص) درباره تشویق به ازدواج به این بیان وجود دارد« ازدواج سنت من است، هرکس از سنت من روی برگرداند، از من نیست» اما موضع گیری با موضوع کودک همسری به عنوان یک پدیده‌ای است که برخی خانواده‌ها، به‌ویژه در مناطق محروم کشور از ناچاری، استیصال و فقر مجبور می‌شوند فرزندان کودک خود را در سنین پایین و قبل از بلوغ جسمی و جنسی و عقلی در سن حدود ٩ تا ١٣ سال به عقد و ازدواج اجباری با افراد مسن و بعضا دارای تمکن مالی در بیاورند که با توجه به تبعات، جسمی، روانی و روحی و اجتماعی چنین ازدواج های ناخواسته و اجباری ، بنابر حکم، عقل، شرع و نظر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی و فتوای معظم له ، ازدواج‌هایی حرام و مردود است و تاکید بر چنین ازدواج‌هایی علاوه بر مشکلات و معضلات خاص آن، وهن به شرع نیز می‌باشد که برای کاهش آسیب های اجتماعی و کاهش آمار طلاق و جلوگیری از بازتولید فقر در این خانواده ها مخالفت‌ها با پدیده کودک همسری وجود دارد.
مخالفان و موافقان گفت وگو كنند
اكنون با قرار گرفتن مواضع موافقان و مخالفان تصويب قانون كودك همسري در مقابل يكديگر به نظر مي‌آيد گفت‌وگويي جدي در اين باره ضروري است. چنانچه مخالفان اين قانون همان‌گونه كه از محتواي فيلم يك دقيقه دفاع از ازدواج كودكان بر مي‌آيد، چندان با ضرورت‌هاي تغيير سن ازدواج و تبعات ناشي از آن آشنا نبوده و مي‌توان در فضايي گفت‌وگو محور به تبيين شرايط حال حاضر ازدواج هاي كودكان پرداخت. شايد در ازدواج هاي سنين بسيار كم استثنائاتي براي توفيق در ازدواج وجود داشته و ازدواج مشروح در كليپ نيز از همان دست استثنائات باشد، اما آنچه مشخص است ازدواج كودكان به طور عام با آسيب‌هاي جدي زيادي مواجه است. علی ساری عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در این‌باره مي گويد: من استثنائات را انکار نمی‌کنم. ممکن است موارد استثنائی حتی با سن کمتر از این عزیزان وجود داشته باشد اما ما نمی‌توانیم این موضوع را به کل جامعه تعمیم داده و ازدواج برای کل افراد سن پایین جامعه را قبول کنیم. تصمیم‌گیری با نگاه به صرف وجود یک مورد استثنائی و تعمیم آن برای همه جامعه کاری غیرحرفه‌ای، غیرقانونی و غیر منطقی است. ما درباره موضوع مقابله با کودک همسری با بسیاری از کارشناسان و روانشناسان صبحت کرده‌ایم تاکید همه بر آن است که باید فرد مولفه‌هایی برای ازدواج داشته باشد تا بتواند برای آینده کشور مفید باشد. فرد در سن کمتر از ۱۵ سال آمادگی روحی روانی جسمی برای ازدواج ندارد؛ چون شرایط عقلانی و روحی و روانی برای استحکام خانواده لازم است تا زن وشوهر بتوانند به بهترین نحو فرزندان‌شان را تربیت کنندکه آینده سازانی خوبی برای جامعه باشند. برهمین اساس باید سن ازدواج بر مبنای منطق و دارای شرایط لازم باشد؛ البته در این بین برخی آگاهانه می‌خواهند در سن پایین ازدواج کنند که آن‌ها استثنا هستند. بادامچی با تاکید بر این که ایجاد هیاهو برای طرح کودک همسری درست نیست، گفت: برخی با ایجاد هیاهو می‌خواهند نمایندگان را از تصمیم خود پشیمان کنند؛ حال این که ما برای کل جامعه تصمیم‌گیری می‌کنیم و نه افرادی خاص که فقط می‌خواهند مانع تراشی کنند؛ قطعا هرچه فرد برای ازدواج پخته‌تر عمل کند، در زندگی موفق‌تر خواهد بود.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
جنبشي بر اي آزادي
هشدار به مخاطب خاص!
انزواي ژانر وحشت بر پرده نقره اي
سفیدنمایی ازدواج‌های کدر
پروازهـاي نجومي
عفو گستر ده در ۴۰ سالگی انقلاب اسلامی
كلاسه پرونده تجاوز!
فرافکنی‌های برون‌مرزی نیکلاس مادورو
واکاوی رابطه تلقین‌گرایی و مصرف گرایی
پوری‌حسینی ممنوع الخروج است
موج جدید باران و برف در راه است
