حراجی یا شیادی؟!

آفتاب یزد- گروه سیاسی: در تمام کشورهای دنیا رسم بر این است که به صورت هفتگی یا مناسبتی، حراجی‌ها‌ یا " آف"‌ها‌ی بسیار پرطرفداری در فروشگاهها و مغازه‌ها‌ راه می‌افتد که با استقبال گسترده شهروندان روبرو می‌شود.
این آف‌ها‌ مختص اروپا و امریکا نیست که بتوان آن را یک پدیده غربی دانست، در آسیا و حتی آفریقا نیز اینگونه حراجی‌ها‌ طرفداران زیادی دارد و مشتریان زیادی را به مراکز خرید و مال‌ها‌ی معروف و بنام می‌کشاند.
اما این پدیده در ایران سالهای سال است که وجود ندارد یا اگر هست باترفند‌ها‌ی خاص و به قول مردم لایی کشی‌ها‌ی فروشنده‌ها همراه است.
فلسفه حراج‌ها‌ که از آن با عنوان روز سیاه


نام می‌برند، ارائه تخفیف‌های گسترده همراه با تمامی محصولات و کالاها، فارغ از دسته بندی و نوع آن‌ها است. بعضا این تخفیف‌ها به حدی می‌رسند که باعث تحریک هرچه بیشتر مشتریان برای خرید محصولات مورد نظرشان شده و آن‌ها را هر جوری که هست مجاب به خریداری کالاها کرده تا حواس‌شان به جیب‌شان هم نباشد.
با این حال برخی فکر می‌کنند که به قول ایرانی‌ها‌ فروشنده‌ها‌ در حراجی‌ها‌ " آتش به مال خود می‌زنند" اما این تلقی اشتباه است. همین طرز فکر اشتباه در تولیدکننده‌های ایرانی و فروشندگان موجب شده آنها خود را از سود‌ها‌ی بزرگ محروم کنند چرا که فروشنده با تخفیف‌ها‌ی وحشتناک و گاهی تا 90 درصد تعداد کمی از محصولات
باقی مانده خود را به جای دور ریخته شدن و بازیافت،
به پول تبدیل می‌کند.

> حراجی‌ها‌ی واقعی در جهان
در دوره حاضر گرچه استارتاپ‌ها‌ و فروشگاههای بزرگ اینترنتی جای فروشگاههای فیزیکی خرید و فروش را گرفته‌اند اما هنوز هم فروشگاههای فیزیکی اصالت خود را حفظ کرده‌اند و مشتریان ثابت خود را در ایام حراجی‌ها‌ و تخفیفات دارند.
در حال حاضر فروشگاه‌های آمازون،‌ای بای، علی بابا و بست بای جزو اصلی‌ترین برگزارکنندگان حراج " بلک فرایدی" هستند که خریداران از سراسر جهان اقدام به خرید محصولات آن‌ها در این روز می‌کنند اما همانطور که گفته شده فروشگاههای فیزیکی و سنتی هم در این وادی به شدت فعال هستند.
به عنوان مثال فروشگاه بین‌المللی اینترنتی "بست بای"، دوربین "دی اس ال آر نیکون D3400 با قیمت اصلی 999 دلار را تنها با قیمت 499 دلار و با کاهش قیمتی 500 دلاری به فروش می‌رساند که بی‌تردید این تخفیف می‌تواند بسیاری از خریداران را به سمت خود ترغیب کند. این نوع تخفیفات هیچگاه در ایران به چنین کالاهایی داده نمی‌شود یا اگر هم بشود شامل کالای " فیک" می‌شود.
> در ایران صرف ندارد یا سودش کمتر است؟
مناسبت‌ها‌ی مهم ایام سال در ایران همچون شب یلدا، عید نوروز، ولنتاین، روزهای مادر و پدر و روز کودک و... همواره با گرانی‌ها‌ و افزایش قیمت همراه است. در بین ایرانی‌ها‌ مرسوم است که در هنگام خرید در این مناسبت‌ها‌ می‌گویند « الان پوست از سر مشتری می‌کنند » این در حالی است که در مناسبت‌ها‌ی مشابه در اروپا و امریکا و همچنین آسیا، فروشگاههای تخفیفی و حراجی‌ها‌ی واقعی پذیرای مشتریان است.
سعید آرامچی یک فعال حوزه کسب و کارهای استارتاپی در باره علت پا نگرفتن اینگونه حراجی‌ها‌ در ایران به خبرنگار آفتاب یزد می‌گوید:‌ هزینه تمام شده تولید در ایران بسیار کمر شکن است و در واقع ساختار تولید کالا در ایران با چنین مواردی همخوانی ندارد.
وی می‌افزاید: بیشتر تولید کنندگان می‌گویند قیمت تمام شده کالاها به مراتب بیشتر از قیمتی است که ارائه می‌کنند و این یعنی تولید با حداکثر ضرر، در نتیجه وقتی کالا به دست واسطه یا فروشنده می‌رسد آنها برای سود بیشتر ترجیح می‌دهند حتی به مراتب گران تر هم بفروشند تا سود بیشتری را در جیب خود کنند.
آرامچی می‌گوید: ساختار اقتصاد و تولید در ایران علمی نیست و از علم اقتصاد تبعیت نمی‌کند؛ نه تولید کننده و نه حتی واسطه دانش اقتصادی حساب شده‌ای ندارند اما در اروپا، امریکا و حتی آسیا تولید کننده و فروشنده دوره‌ها‌ی مهارتی تولید و فروش و شیوه مواجهه با مشتری را در مراکز آموزشی می‌بیند و اینگونه نیست که هر کس بتواند وارد حرفه بیزینس شود، در نتیجه مشخص است که خروجی کار چگونه خواهد بود.
به گفته این کارشناس استارتاپ، دلال‌ها‌ در ایران حتی با اصول اولیه فروش آشنا نیستند و تصور می‌کنند افزایش قیمت راز موفقیت است، البته سیگنال‌ها‌ی تقاضا هم در ایران مبنای درستی ندارد و مثلا وقتی در همه جای دنیا قیمت کالایی افزایش می‌یابد فروش آن کاهش می‌یابد اما در ایران هر چقدر کالایی گران تر می‌شود گرایش به آن هم بیشتر می‌شود چون این تصور وجود دارد که ممکن است کالای گران شده بعد از چند روز نایاب شود.

> چرا روز سیاه حراج در ایران واقعی نیست؟
چند سالی است که حراجی‌ها‌ در ایران برای جذب مشتری فعال شده‌اند که البته بیشتر آنها جنبه واقعی ندارد. در ایران حتی حراج‌ها‌ و تخفیفات کوچک هم چندان محلی از اعراب ندارد.
مدیر یک فروشگاه خوار و بار در شرق تهران در خصوص اینکه چرا مثلا کالاهایی مثل شیر پاستوریزه یا پنیر در موعد نزدیک به انقضای تاریخ مصرف شان زیر قیمت بفروش نمی‌رسند، به خبرنگار آفتاب یزد گفت: ما این کالا‌ها‌ را مرجوع می‌کنیم چون شرکت خودش چنین چیزی را نمی‌خواهد.
در تماس با یک شرکت توزیع کننده فروش، متصدی مورد نظر چرایی عدم اعمال تخفیف را اینگونه توضیح داد: در حال حاضر زیر ساخت‌ها‌ی لازم برای اینگونه تخفیفات در ایران خیلی مهیا نیست و از سوی دیگر برای حراج کردن قیمت، اجازه از اتحادیه‌ها‌ لازم است که معمولا آنها خیلی با تخفیف‌ها‌ی بالا موافقت نمی‌کنند.
مهران عادل کارشناس حوزه کسب و کار به خبرنگار آفتاب یزد می‌گوید:‌ تا جایی که من شنیده ام گاهی تخفیف‌ها‌ی واقعی بیش از‌اندازه در فروشگاههای ایرانی با جریمه آن واحد صنفی روبرو می‌شود چون سایر کسبه می‌گویند این گونه تخفیف دادن‌ها‌ کسب و کارهای ما را خراب می‌کند. وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر فروشگاههای خاص زنجیره‌ای در اواخر هفته‌ها‌ تخفیفاتی را از 5 تا 25 درصد اعمال می‌کنند که آن هم شامل همه کالاها نمی‌شود.
عادل می‌گوید:‌ گاهی سایت‌ها‌ی فروش آنلاین یا حتی مغازه داران با استراتژی تحریک مشتری آنها را به سمت کالا می‌کشند و ادعا می‌کنند تخفیف داده‌اند در حالی که در واقع هیچ تخفیفی در کار نیست و آنها دست به شیادی و
کلاهبرداری می‌زنند.
وی در خصوص شیوه کار این نوع تخفیفات می‌گوید: مثلا قیمت کالایی صد هزار تومان است و فروشنده با اعلام یک تخفیف 50 درصدی، مشتری را به سمت خود می‌کشد و سپس جنس 100هزار تومانی را 180هزار تومان قیمت می‌زند و بر روی آن ضربدر قرمز می‌زند و آن را 90 هزار تومان قیمت گذاری می‌کند، مشتری هم فکر می‌کند در حال خرید کالا با تخفیف 50درصدی است درحالی‌که او دارد کالا را 90هزار تومان خریداری می‌کند به اسم تخفیف 50درصدی یعنی فقط با 10 هزار تومان زیر قیمت !
به نظر می‌رسد نبود ساز و کارهایی برای جلب مشتری و در عین حال سود کردن، موجب
پا نگرفتن حراجی‌ها‌ی واقعی در ایران شده است بطوریکه تولید کننده حاضر است کالایش را
دور بریزد اما زیر قیمت به مشتری ندهد. این نگرش می‌تواند ناشی از نگرش‌ها‌ی سودجویانه تولید کننده و فروشنده کالای داخلی از یک سو و تلاطمات اقتصادی به خاطر هزینه‌ها‌ی تولید و بوروکراسی کنترل شده از سوی دیگر باشد؛ گرچه در حال حاضر برخی فروشگاهها تخفیفاتی را به صورت‌اندک اعمال می‌کنند که چندان هم چشمگیر نیست.