روزنامه آفتاب یزد
1398/01/24
دومینوی سقوط دیکتاتورها در آفریقا
آفتاب یزد- گروه سیاسی: بانویی با شال سفید بر بلندایی ایستاده و محکم، از عزم و اراده برای تغییر حاکمیت می‌گوید. مردم معترض نیز به گرد او. صحنه‌ای حماسی از آنچه که برخی آن را بی‌شباهت با یک انقلاب مردمی نمی‌دانند. دختر سفیدپوش از دهه‌ها ظلم می‌گوید و اینکه «گلوله نمی‌کشد آنچه می‌کشد سکوت مردم است» و ملت با تشویق او فریاد« انقلاب، انقلاب » سر می‌دهند. این پرده اول تحولات اخیر در سودان است. تصاویری از یک زن و مردمانی که دورش جمع شده‌اند به امید پایان دیکتاتوری و تغییر حاکمیت. حالا این زن شده است سمبل انقلاب سودان – یا شاید هم سمبل تغییر حاکمیت و پایان دیکتاتوری سی ساله عمرالبشیر. اگر این اتفاق بیفتد میشود دومین سقوط دیکتاتوری آفریقایی به فاصله چند روز بعداز الجزایر. در کنار این بانو اما، زنان این روزها به عنوان ایستادگان در صف جلو تحولات سودان معروف شده‌اند. کسانی که بعد از دهه‌ها این بار در خیابان‌های این کشور صدایشان بلندتر و غراتر از مردان شنیده میشود. حاکمیت قدرت آنان را در طی این دهه‌ها دست‌کم گرفته بود و شاید اکنون جواب عملش را می‌دهد.حالا «آلا صالح» بیست‌و‌دوساله در میان انقلابیان سودان لقب «کنداکه» گرفته که در اصطلاح باستانی این کشور به معنی ملکه یا شاهزاده است. عکس‌های او با آن ردای سپید بالاتر از همه با انگشتانی به سمت بالا و هم‌طراز با رهبران سیاسی جهان در دنیا پخش میشود.
اما ماه‌هاست که در کناراین زنان الگو و اسطوره سودانی مردان معترض نیز دوشادوش آن‌ها حضور داشتند و فریاد «الثوره» – انقلاب - سردادند و میادین شهر‌های سودان را به خود اختصاص دادند.
تقریبا از آذرماه سال گذشته.
ابتدا به خاطر سه برابر شدن قیمت نان و بعد هم به واسطه مشکلات اقتصادی و تورم و بیکاری و.... اعتراضات همین طور ادامه یافت تا به پایان دهه‌ها حکومت بدون تغییر و مبتنی بر یک نفره سودان پایان دهد و عمرالبشیر را از عرصه قدرت به زیر بکشد.
>روزهای متفاوت اخیر
علی رغم این ماه‌ها اما، روزهای اخیر فروردین‌ماه متفاوت بود. اعتراضات و تظاهرات در سودان به منظور مطالبه برکناری رئیس‌جمهوری این کشور گسترده‌تر شد و مردم دیگر شهرها و مناطق سودان هم به معترضان پیوستند.
پلیس‌های امنیت سعی داشتند با گاز اشک‌آور یا بعضا گلوله جلو این تظاهرات بایستند. تظاهرکنندگان اما این اواخر مقر فرماندهی مرکزی ارتش در خارطوم را مدنظر تجمعات و تحصن‌ها قراردادند، اینجا بود که عمرالبشیر وضعیت را بحرانی دید و در این راستا منابع با نفوذ نزدیک به وی گفتند، زمان اجرای طرح "ب" در زمینه واگذاری قدرت به ارتش سودان بعد از توافق بر سر تضمین‌های مشخص درباره وضعیت کشور و پرونده دادگاه کیفری بین‌المللی نزدیک شده است. بعد از این چند روز مقاومت مردمی و تعدادی کشته و سپس خبر می‌رسد که ارتش در برابر نیروهای سرکوبگر طرف مردم را گرفته و از آن‌ها حفاظت کرده است.
از اینجا به بعد اما تحولات به گونه‌ای دیگر و با سرعت خیلی بیشتر از قبل طی میشود. ناگهان در بحبوبه انقلاب زنانه سودان، اخباری از کودتا به گوش می‌رسد... و ناگهان خبر سقوط حکومت سی ساله عمرالبشیر و اخبار ضدونقیض دستگیری او و معاونینیش دنیا را به خود جلب می‌کند.
حالا پرسش اینجاست آیا در سودان انقلاب به نتیجه رسیده یا کودتا علیه عمرالبشیر شاید هم هردو ؟هرچه هست اینکه نظامیان و ارتشیان ساختار حکومت را با توجه به نارضایتی و تظاهرات‌های اعتراضی مردم در دست می‌گیرند. در راس این اتفاق نام یک نفر بیش از بقیه شنیده میشود. «عوض بن عوف» وزیر دفاع همان حکومت عمرالبشیر.
او ابتدا در بیانیه‌ای از عزل عمر البشیر، رئیس‌جمهوری این کشور و تشکیل شورای عالی نظامی‌که برای دو سال کشور را اداره خواهد کرد، خبر می‌دهد.
وزیر دفاع سودان می‌گوید:« کمیته عالی امنیتی مسئولیت کامل امور کشور را به مدت دو سال بر عهده دارد. وی از اعلام حالت فوق‌العاده در کشور به مدت سه ماه و منع رفت و آمد به مدت یک ماه خبر داد و گفت که انتخابات پس از دو سال در کشور برگزار خواهد شد. وی بعد از این با ادای سوگند، به عنوان رئیس شورای نظامی انتقالی این کشور شروع به کار کرد.»
دراین میان گروهی از مردم آنقدر از سقوط عمرالبشیر خوشحالند و آن را نتیجه انقلاب خود می‌دانند که چندان به اینکه اکنون حاکمیت در دست یک ساختار نظامی دیگر افتاده توجه چندانی نمی‌کنند اما گروهی دیگر نگران آنند که در تحولات سودان تنها نام‌های حاکمان تغییر کرده باشد نه نوع حکومت. یعنی سودان از یک دیکتاتوری ناشی از یک کودتا رهایی یافته و وارد یک ساختار نظامی دیگر با یک کودتای دیگر شده باشد از همین روست که حزب اپوزیسیون الامه سودان مخالفت کامل خود را با بیانیه وزیر دفاع این کشور مبنی بر عزل رئیس‌جمهور اعلام کرد.
آن طور که ایسنا می‌نویسد این حزب در بیانیه‌ای با عنوان «پایبندی به خواسته‌های ملتمان برای داشتن نظام جدید و مخالفت با دور زدن این خواسته‌ها» تاکید کرد: ما به شدت بیانیه وزیر دفاع نظام منقرض شده که خواسته‌های ملت ما و نه خواسته‌های نیروهای مسلحی که با ما همبستگی کردند، بیان نمی‌کند، محکوم می‌کنیم.
در این بیانیه آمده است: حزب ما با گروه‌های آزادی‌خواه و تغییرطلب همبستگی می‌کند. حزب ما تمایل دارد در این شرایط حساس ملی اعلام دارد که باقی ماندن بزرگ‌ترین نماد متخاصم نظام با ملت کاملا امری مردود است همان طور که از سوی تمامی آزادگان نیروهای مسلح نیز این امر مردود است.
در این بیانیه اضافه شده است: خواسته‌های انتفاضه ملت ما به صورت آشکار مطرح گشته که هیچ ابهامی در آن نیست. خواسته‌های ما عبارت از برکناری کامل رئیس‌جمهور و نظام وی و نمادهای آن است تا آزادی و تغییر به صورت کامل محقق شود.
این در حالی است که آمدن سودانی‌ها به سمت محل برگزاری تحصن در مقابل ساختمان فرماندهی کل نیروهای مسلح در خارطوم بعداز سقوط عمرالبشیر نیز ادامه یافت. این امر پس از آن صورت گرفت که گروه‌های آزادی‌خواه سودان مخالفت خود را با بیانیه فرماندهان شورای نظامی‌انتقالی اعلام کردند.
به پیروی از آن سودانی‌ها نیز مخالفت خود را با تصمیمات جدید و بیانیه‌ای که توسط شورای نظامی‌انتقالی خوانده شد، اعلام کردند.
اما شورای نظامی انتقالی در سودان کنفرانس خبری را برای تشریح مواضع خود برگزار کرد و تلاش داشت تا این مخالفت‌ها و نگرانی‌ها را التیام دهد و از همین بابت اعلام کرد: ما هیچ راه‌حلی را بر شهروندان دیکته نخواهیم کرد و ماموریت اساسی ما تامین شرایطی برای گفت‌و‌گوی متمدنانه و مسالمت‌آمیز است.
شورای نظامی‌انتقالی در سودان تاکید کرد: تحصن کنندگان و احزاب سیاسی راه حل‌های سیاسی را ارائه می‌دهند.
این شورا اعلام کرد: ماموریت اساسی ما حفظ امنیت و ثبات کشور است و ما اجازه به بازی گرفته شدن امنیت کشور را نخواهیم داد.
شورای نظامی انتقالی در سودان تاکید کرد: اولویت همان امنیت و ثبات است. ما مدت حداکثر دو ساله را برای مرحله انتقالی بنا به تجارب پیشین تعیین کرده‌ایم. ما راه‌حل‌هایی برای وضعیت اقتصادی که از ۳۰ سال قبل نابسامان است، در اختیار نداریم.
شورای نظامی انتقالی در سودان تصریح کرد: اگر امنیت و ثبات در مدتی کمتر از دو سال محقق شود، دوره مرحله انتقالی کوتاه خواهد شد. کمیته سیاسی مدیریت گفت‌و‌گو با گروه‌های داخلی و خارجی را بر عهده خواهد داشت.
شورای نظامی انتقالی در سودان اعلام کرد: مردم در مقابل فرماندهی ارتش تظاهرات کردند تا از ما بخواهند قدرت را تحویل بگیریم و ما این کار را کردیم.
این شورا تاکید کرد: کسانی که به تظاهرکنندگان شلیک کرده‌اند، به دستگاه قضائی تحویل داده خواهند شد. گروه‌های سیاسی قبل از تغییر تمایلی به گفت‌و‌گو نداشتند، به همین دلیل ما در این مسیر حرکت کردیم.
شورای نظامی‌تشریح کرد: شورای نظامی‌مامور به اعلام اسامی شخصیت‌های برجسته نظام که بازداشت شده‌اند یا بازداشت خواهند شد، است.
این شورا تاکید کرد: امروز گفت‌و‌گویی با گروه‌های سیاسی برای فراهم کردن فضا برگزار می‌کنیم.
این شورا اعلام کرد که عمرالبشیر به دادگاه کیفری بین‌المللی تحویل داده نخواهد شد.
نکته پایانی این سخن زمانی است که شورای نظامی تصریح کرد: ما دست به کودتا نزده‌ایم بلکه به خواسته تظاهرکنندگان عمل کرده‌ایم.
>سرنوشت به کدام مسیر ختم میشود
اما به راستی در چنین شرایطی هم اکنون خواسته‌های تظاهرکنندگان چیست ؟ آیا آنگونه که مردم نگران هستند که ساختار کلی کشور به همان طریقی بماند که در زمالن عمرالبشیر بود حق دارند و تنها نام‌ها و شخصیت‌های نظامی جابه جا شده‌اند؟ در بر همان پاشنه سابق می‌چرخد یا شورای نظامی سودان به وعده‌اش عمل کرده و تنها در حراست از مردم دست به چنین تغییراتی زده است و حکومت را چه بسا زودتر از دو سال دیگر برای انتخابات آزاد و مردمی در کشور تحویل همه سودانی‌ها خواهد داد ؟ آیا اساسا چنین چیزی امکانپذیر است ؟ یا وزیر دفاع سودان در آینده عمرالبشیر دیگری خواهد شد؟ تا چه میزان می‌توان به این تغییر و تحولات آتی امیدوار بود ؟
>مردم چه باید بکنند
مهدی مطهرنیا استاد حقوق بین الملل در این باره به آفتاب یزد می‌گوید: «عقل می‌گوید چه کاری خوب است و چه فعلی درست است عقلانیت به انسان می‌آموزد تا مطابق با آن گزاره‌ای که راست‌آزمایی شده است عمل کند، اقدام مردم سودان علیه عمرالبشیر یا هر دیکتاتور دیگر عملی عقلانی است اما زمانی این اقدام به عقلانیت ارجاع داده میشود که همین مردمی که در صحنه بوده‌اند استمرار حضور خود را در صحنه برای اجرایی کردن آنچه که می‌خواهند استمرار ببخشند. به عبارت دیگر پیروزی زمانی حاصل خواهد شد که مردم سودان به سقوط عمر البشیر بسنده نکنند، بلکه بدانند چه می‌خواهند و برای آنچه که می‌خواهند انجام شود ادامه مسیر داده و کنش‌ها و حتی رفتارهایی منطبق با آن را بروز و ظهوردهند.»
وی ادامه می‌دهد: «بسیاری از تحولات جهانی باید در لایه‌های گوناگون بین‌المللی منطقه‌ای مورد توجه قرار گیرد. در اکثر انقلاب‌ها اینگونه بوده است در انقلاب‌ها مردم حضور دارند و در نهایت با یک جهت‌گیری عقلایی به این نتیجه می‌رسند که باید برای تغییر، هزینه بالا بدهند اما نه خود و نه محیط پیرامون خود را در مسیر عمل به آن گزاره‌های راستی‌آزمایی شده و درستی که به خاطر آن انقلاب کردند استمرار نمی‌بخشند و به این ترتیب گونه‌های انحراف پس از انقلاب به وجود می‌آید. تحول اخیر سودان نیز از این موضوع جدا نیست.»
>نظارت جامعه بین الملل
این کارشناس اضافه می‌کند:«آلا صالح که به عنوان نماد این انقلاب مطرح است به خوبی آنچه که مردم سودان می‌خواهد را بیان می‌کند. مردم از انقلاب سخن می‌گویند نه کودتا. مردم به دنبال ایجاد انقلابی هستند که در آن صلح ایجاد و جامعه صلح‌محور نظاره شود. بنابراین ارتشی که اکنون تلاش کرده است در این قضایا نمایش هماهنگ شد با مردم داشته باشد باید آن را درعمل هم نشان دهد اگر تنها بحث نمایش هماهنگ شدن ارتش با مردم در این زمینه مطرح باشد ولی در عمل می‌خواهند مسیر حرکت را به نفع خود و دیگر مستبدین سابق ادامه دهند مردم باید در برابرش بایستند.»
وی در باره اینکه باید چه اتفاقی بیفتد تا ارتش آن انتخاباتی که می‌گوید را برگزار کند، می‌گوید: «اولین ضمانت مهم در انجام این قول ارتش حضور مردم در صحنه انقلاب پس از این روزهای پیروزی بر عمرالبشیر است، دوم نظارتی است که نظام بین‌الملل و جامعه آزاد بر این اساس می‌تواند انجام دهد. از زمانی که این پرسش پیش آمد که آیا یک کشور آزاد حق دارد از مردم غیرآزاد زیر دیکتاتوری‌ها دفاع کند و در نهایت بر اساس اصول آزادی‌خواهانه این مجوز را صادر کرد که کشورهای گوناگون آزاد جهان و مردم آزاده جهان باید به یکدیگر کمک کنند تا با گسترش آزادی پهنای زندگی دموکرات را افزایش دهند، غیر از مردم سودان و کسانی که به آزادی مردم سودان می‌اندیشند باید سایر جوامع بین‌الملل هم در این مسیر نقش داشته باشند. باید کشورها بیاموزند که دیگر اجازه ندهند رئیس‌جمهور یک کشور در یک جامعه در جهان امروز مادام‌العمر باشد، تمامی روسای جمهور باید محدود به زمانه خاص و دوره‌های بسیار مشخص و آن هم با رای مستقیم مردم در مسیرحکومت جایگاه پیدا کنند.»
>دیکتاتوری در کالبدی دیگر ؟
اکنون باید دید که آنچه در ادامه رخ می‌دهد انقلاب مردمی سودان و با حضور نقش پررنگ زنان است یا یک کودتای نظامی از جنس همان کودتاهایی که برای دهه‌ها در کشور حاکم می‌شوند؟ آیا عمرالبشیر در کالبدی دیگر و استبداد در شخصیتی دیگر برآن‌ها حکم میراند یا مسیری که انقلاب مردم شکل گرفته بدون انحراف طی خواهد شد ؟ باید منتظر ماند و شاهد بود که نیروهای نظامی روی خواست مردمی موج‌سواری می‌کنند و قدرت را قبضه خواهند کرد ؟ هرچند نگاه قدرت‌های جهانی به سودان هم خواهد بود تا بار دیگر دیکتاتوری جایگزین دیکتاتوری نشود. در حال حاضر فرانسه و آلمان ازاین تغییرات استقبال کرده‌اند و بنابه درخواست آمریکا و پنج کشور عضو اتحادیه اروپا(فرانسه، انگلیس، آلمان، بلژیک، لهستان) جلسه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل بدین منظور تشکیل شد. شاید که با سقوط حاکمان الجزایر و سودان زمان دومینوی سقوط دیکتاتورها آغاز شده و پایان استبداد در آفریقا رسیده باشد.
سایر اخبار این روزنامه
مستاجرها گوش به زنگ باشند!
مدیریت بحران یا بحران مدیریت؟
نتانیاهو زمینه ساز پیروزی ترامپ در 2020 ؟
تور سیل گردی برخی مدیران با سُس اضافه!
روسها دست بکار شدند
ماجرای صف‌های پیاز تنظیم بازاری
ادامه کلاهبرداری سودجویان به بهانه کمک به سیل زدگان
خانه کلنگی؛ سوگلی‌های جدید در بازار مسکن
دومینوی سقوط دیکتاتورها در آفریقا
آسانژ متهم یا قهرمان؟!
پطروس فداکار واقعی اینها هستند
فریاد استان‌های شمالی کجا شنیده میشود!؟
جامعه مدنی و دشمنانش
نظامیان مدافعان ایران زمین
مراقب خوزستان باشید
گرگ باران دیده !
مدیریت بحران یا بحران مدیریت؟
