روزنامه جمهوری اسلامی

ارزیابی دانشگاهیان از بازدید هورالعظیم آیا تاسیسات نفتی زیر آب است؟

در روزهای گذشته و پس از بارندگی‌های سیلابی فروردین جاری در خوزستان و استان‌های بالادست و افزایش دبی رودخانه‌های خوزستان، به‌ویژه کرخه و بروز مشکلاتی برای شهرها و روستاهای دشت آزادگان، در فضای مجازی و جامعه، انتقاداتی علیه وزارت نفت مطرح شد و بسیاری عنوان می‌کردند که وزارت نفت اجازه زیر آب رفتن میدان‌های نفتی واقع در هور را نمی‌دهد و همین موضوع موجب زیر آب رفتن روستاها شده است. وزیر نفت نیز پنجشنبه گذشته به خوزستان آمد و با حضور در شورای مدیریت بحران شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، این موضوع را به شدت تکذیب و تاکید کرد که حفظ جان مردم از همه چیز مهم‌تر است و اکنون میدان‌های نفتی موجود در محدوده هورالعظیم به طور کامل به زیر آب رفته است. با این وجود، تردیدها همچنان ادامه داشت و به همین دلیل جمعی از استادان و اعضای هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز راهی هورالعظیم شدند تا شاهد آنچه روی داده، باشند.
به گزارش ایسنا، همزمان با بروز مشکلات ناشی از سیل در استان خوزستان، شبکه ملی جامعه و دانشگاه، متشکل از استادان و اعضای هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز جلساتی را در این دانشگاه برگزار و تلاش کردند که در راستای مسئولیت اجتماعی دانشگاه، نقشی در حل و یا کاهش مشکلات و معضلات ناشی از سیلاب ایفا کنند. تعدادی از دانشجویان در قالب گروه‌های داوطلب، به مراکز امدادرسانی مانند هلال احمر رفتند و جمعی از مشاوران و روان‌شناسان این دانشگاه نیز به صورت روزانه به کمپ‌های محل استقرار سیل‌زدگان می‌روند و مشاوره رایگان می‌دهند.
در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی، این بار اعضای شبکه ملی جامعه و دانشگاه به میدان‌های نفتی واقع در هورالعظیم رفتند و توضیحات کارشناسان و مدیران شرکت‌های نفتی حاضر در این میدان‌ها را شنیدند.
این افراد از پنج حوضچه موجود در هورالعظیم بازدید و روند ورود آب جاری شده از رودخانه کرخه به این تالاب را مشاهده و بررسی کردند.


شهرام اردیان، سرپرست مدیریت هماهنگی عملیات تولید شرکت نفت و گاز اروندان در این بازدید ضمن تشریح شرایط موجود در هورالعظیم، گفت: از ابتدای وقوع سیلاب در خوزستان، همه دریچه‌های موجود میان حوضچه‌های هورالعظیم باز شد و آبگیری تالاب از همان روزهای نخست انجام شده است. این آبگیری به حدی بوده که برخی از تاسیسات نفتی به زیر آب رفته‌اند و میزان آب در نقاط مختلف، از 10 سانتی‌متر تا نیم متر بالا آمده است.
وی افزود: قطعا بالا آمدن آب در محدوده تاسیسات و میدان‌های نفتی، خسارت‌های بسیاری به همراه خواهد داشت، ولی با توجه به تاکید وزیر نفت، حفظ جان و مال مردم در اولویت قرار گرفته است و به همین دلیل نه تنها همه دریچه‌ها باز است، بلکه در برخی نقاط میان حوضچه‌ها، کانال‌های بزرگی نیز حفر شده تا آب با سرعت بیشتری به حوضچه‌های 4 و 5 منتقل شود. همچنین یک جاده میان حوضچه 4 و 5 نیز تخریب شد تا این دو حوضچه، یکی شوند.
اردیان تصریح کرد: جاده شط علی نیز که بین دو حوضچه شماره 2 و 3 قرار دارد، کانال‌ها و دهانه‌های آن باز است و هم‌اکنون آب بین این دو حوضچه درحال انتقال است. بسیاری از تاسیسات نفتی و از جمله خطوط لوله نفت نیز زیر آب رفته‌اند و باید بازسازی شوند. همچنین با توجه به اینکه ماشین آلات نفت هم‌اکنون در اختیار سیل‌زدگان است و به شهرها و روستاهای دشت آزادگان و خرمشهر اعزام شده‌اند، امکان عملیات بازسازی نداریم و اولویت با مردم است.
عبدالله طواف، معاون پشتیبانی منطقه‌ای شرکت مهندسی و توسعه نفت نیز در جریان این بازدید با اشاره به شرایط موجود در هورالعظیم، گفت: درحال حاضر آب با سرعت از طریق کانال‌ها و دریچه‌های موجود میان مخازن، درحال ورود به هورالعظیم است و در 4 حوضچه نخست شاهد ارتفاع گرفتن آب هستیم و دریچه‌های حوضچه پنجم نیز باز است، ولی هنوز آب ناشی از سیلاب به این حوضچه نرسیده است. بخش زیادی از تاسیسات نفتی منطقه و خطوط نیز به زیر آب رفته است.
وی در خصوص روند انتقال آب رودخانه کرخه به هورالعظیم، افزود: روند ورود آب به تالاب از طریق حوضچه‌ها مشکلی ندارد و با حداکثر ظرفیت درحال انجام است. ولی نکته‌ای که وجود دارد این است که انتقال آب به هور از طریق رودخانه نیسان با مشکل مواجه است و در این منطقه کشاورزی انجام شده است. این درحالی است که رودخانه نیسان می‌تواند حجم عظیمی از آب کرخه را به هور منتقل کند. در مجموع انتقال آب در بخش میدان‌های نفتی درحال انجام است و تاسیسات نفتی نیز به زیر آب رفته‌اند.
در پایان بازدید پنج ساعته اعضای هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز از هورالعظیم، دکتر مهدی قمشی، رئیس دانشکده مهندسی علوم آب این دانشگاه نتیجه بررسی اعضا از شرایط موجود در هور را اعلام کرد.
قمشی گفت: در بررسی هورالعظیم و روند ورود آب کرخه به این تالاب، به اتفاق اعضای شبکه ملی جامعه و دانشگاه به جمع‌بندی رسیدیم و به نمایندگی از اعضا، نتیجه جمع‌بندی را اعلام می‌کنم. در شرایط موجود چند مشکل وجود دارد که نخستین مشکل این است که بیش از 10 سال پیش و در دولت پیشین، تاسیسات نفتی در هورالعظیم شکل گرفته است و همین موضوع موجب شده که هورالعظیم از شکل طبیعی خود خارج شود. در آن زمان، این بخش از تالاب خشک بوده است و تاسیسات نفتی، در زمین‌های خشک شروع به فعالیت کردند و خود را با شرایط هورالعظیم خشک تطابق دادند.
وی افزود: سندی را مشاهده کردیم که نشان می‌دهد در همان زمان، موافقت‌نامه‌ای میان سازمان آب و برق خوزستان، اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست و شرکت نفت مبادله شده مبنی بر اینکه هورالعظیم به پنج مخزن تقسیم شده و ارتفاع آب در این مخازن در نامه قید شده است؛ براساس آن نامه، در مخازن یک و دو حداکثر ارتفاع آب، 5 متر و در مخازن سه، چهار و پنج، حداکثر ارتفاع، 3.5 متر از سطح دریا قید شده است و بنابراین شرکت‌های نفتی نیز تاسیسات خود را با این ارتفاع تنظیم کرده‌اند.
قمشی در خصوص تبادل آب بین مخازن، تصریح کرد: دیوار حائل بین مخازن هورالعظیم به گونه‌ای طراحی شده که تبادل آب بین مخازن به ترتیب انجام می‌شود. به این صورت که پس از آنکه آب در مخزن اول به ارتفاع مشخص رسید، به مخزن دوم سرریز می‌شود و پس از ارتفاع گرفتن در مخزن دوم، به مخزن سوم و در نهایت چهارم و پنجم، روانه می‌شود و مخازن به ترتیب پر می‌شوند. مساله‌ای که وجود دارد این است که ظرفیت تبادلی این مخازن با سال آبی نرمال مطابقت دارد و مطابق آورد نرمال کرخه است و این درحالی است که امسال در شرایط سیلابی قرار داریم.
وی ادامه داد: به عنوان مثال تبادل جریان آب بین مخازن 2 و 3، در محدوده جاده شط علی به شکل نرمال درحال انجام است، ولی این تبادل کفایت شدت آب ایجاد شده در شرایط سیلاب را ندارد؛ به همین دلیل آب در مخزن شماره 2 ارتفاع گرفته، درحالی که مخزن سوم ارتفاع کمتری دارد و بیش از یک متر اختلاف ارتفاع وجود دارد. البته کناره‌های پل شط علی در سمت ایرانی، دریچه کوچکی وجود دارد که اندکی عمیق‌تر است و در برخی رسانه‌ها به آن اشاره شده که باید گفت این دریچه هیچ نقش مهمی در انتقال دبی بین مخازن 2 و 3 نمی‌تواند ایفا کند و موضوع مهمی محسوب نمی‌شود.
رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در هشت محل دیگر، به جز شط علی نیز مقاطعی بین دو مخزن 2 و 3 ایجاد کرده‌اند که اجازه عبور دبی کافی بین این دو مخزن را می‌دهد. باز کردن دریچه‌ها نیز در زمان‌های مختلفی انجام شده و عموما هم‌زمان با وقوع سیلاب باز شده‌اند. در مجموع وضعیت امروز به این صورت است که تبادل جریان بین مخازن 2 و 3 به حالت کافی درحال انجام است و آب درحال ورود به مخزن سوم است.
وی ادامه داد: بین مخازن 3 و 4 تغییر محسوسی حاصل نشده و حالت قبل خود را دارند و حدود 60 سانتی‌متر بین دو مخزن اختلاف ارتفاع وجود دارد. بین مخازن 4 و 5 نیز اختلاف ارتفاعی وجود ندارد و سیلاب هنوز به مخزن 5 نرسیده و آبی که در آن وجود دارد نیز از گذشته بوده است.
قمشی گفت: براساس اظهار نظر دوستان در شرکت نفت، مشکلی که وجود دارد این است که انتقال آب از رودخانه نیسان به هورالعظیم به دلیل انجام کارهای اقتصادی مانند پرورش ماهی و کشاورزی در مصب رودخانه، دچار مشکل است و این موضوع محل تغذیه نیسان به هور را دچار مشکل کرده است. البته موفق به بازدید از این مکان نشدیم. مشکل دیگر اینکه هورالعظیم در بخش کشور عراق اکنون پر شده و علی‌رغم اینکه در روزهای گذشته جهت جریان به سمت عراق بوده، اکنون جهت جریان آب عکس شده و این موضوع مشکل مضاعفی را ایجاد کرده است. البته برای جلوگیری از بازگشت آب، دریچه‌ها در این قسمت مسدود شده است.
وی افزود: اکنون سطح آب در مخازن 1 و 2 حدود 4.5 متر است و هنوز نیم متر ظرفیت دارند. اگر ارتفاع 4.5 متر برای هر پنج مخزن را در نظر بگیریم، حدود 600 میلیون مترمکعب ظرفیت خالی در بخش ایرانی هورالعظیم وجود دارد. البته با این میزان آبگیری، مابقی تاسیسات نفتی نیز به زیر آب می‌روند. به اعتقاد بنده این ظرفیت خالی باید استفاده شود و تبادل آب بین مخازن استمرار داشته باشد تا خطر سیل در شهرهای سوسنگرد، بستان و حمیدیه به طور کامل رفع شود. با توجه به تضعیف سامانه بارشی و روند انتقال آب در هورالعظیم، جای امیدواری است که در روزهای آینده شرایط در شهرهای بالادست بهبود یابد و مشکل حل شود. درحال حاضر یک میلیارد و 400 میلیون مترمکعب آب در هورالعظیم وجود دارد و 600 میلیون مترمکعب نیز ظرفیت خالی دارد.
قمشی گفت: اگر بنا بود آب در مخازن سوم، چهارم و پنجم جاری نمی‌شد و نفت، جلوی پیشروی آب را گرفته بود، قطعا در شهرهای سوسنگرد، حمیدیه و بستان با مشکل مواجه می‌شدیم و این شهرها به زیر آب می‌رفتند، این درحالی است که آب در همه مخازن درحال جاری شدن است و می‌توان گفت وزارت نفت هیچ نقش منفی در این جریان نداشته است.
بازدید کارگروه آب و محیط‌زیست شبکه ملی جامعه و دانشگاه شهید چمران اهواز از تالاب هوالعظیم
به دنبال انتشارات نظرات متفاوت در خصوص وضعیت آبگیری هور الهویزه و نگرانی‌هایی که در این مورد در جامعه ایجادشده بود، کارگروه آب و محیط‌زیست شبکه ملی جامعه و دانشگاه روز گذشته جمعه 23 فروردین با دعوت از تعدادی از اعضای هیئت‌علمی دانشکده مهندسی علوم آب و مسئولان شورای صنفی هیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بازدیدی از قسمت‌های مختلف هور انجام داد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید چمران اهواز، نتیجه این بازدید به شرح زیر ارائه می‌شود:
1-بازدید ابتدا از تاسیسات نفتی واقع در هور شروع شد که مشخص گردید متاسفانه در دولت قبل از دولت دکتر روحانی ارتفاع تمام تاسیسات نفتی و جاده‌های مربوطه درحالت خشک هور بناشده‌اند و آبگیری هور در فعالیت‌ها دیده نشده است. بعدازآن از دایک حدفاصل مخزن 2 و 3 هور معروف به شط علی بازدید صورت گرفت. آب عبوری از مخزن 2 به 3 توسط یک پل بند واقع در بخشی از این دایک انجام می‌شود که ارتفاع بالای تاج سرریز آن به‌گونه‌ای است که از کف مخزن 2 بالاتر است و آب باید در مخزن 2 هد بگیرد تا به مخزن 3 سوار شود و ضمناً دهانه‌های آن با استاپ لاگ‌هایی قابل باز و بستن هستند. در بازدید مشاهده شد که تمام دهانه‌های پل بند باز هستند و آب از همه قسمت‌های آن به سمت مخزن شماره 3 درحرکت است. امّا اختلاف ارتفاع بین دو مخزن زیاد (در حدود 1 متر) است و این نشان می‌داد که این سازه که طول آن نیز زیاد است به‌تنهایی قادر به تخلیه مخزن 2 به 3 نیست. به همین جهت دایک مربوطه به‌تازگی (بعضی از قسمت‌ها همین دیروز باز شده بودند) در هشت محل باز شده بود که با لوله نیز آب از قسمت 2 به 3 منتقل می‌کردند. به نظر می‌رسید با این بازشدگی‌های جدید تخلیه مخزن 2 به 3 مطلوب شده است امّا اگر چند بازشدگی دیگر نیز در دایک ایجاد شود اطمینان بیشتری ایجاد می‌نماید.
2-مخزن 3 به 4 در چند محل با کالورت به هم وصل بودند و آب از مخزن 3 به 4 جریان داشت. امّا سطح آب مخزن 4 نیز حدود 60 سانتی متر از مخزن 3 پایین‌تر بود و کل ارتفاع آب در این مخزن بسیار کم بود.
3-مخزن 5 آب بسیار کمی داشت و پیدا بود آب سیلاب کلاً به این مخزن تا کنون وارد نشده است.
4-تاسسیسات نفتی در مخازن 3 و 4 و 5 بسیار کم ارتفاع بودند بطوری که در مخزن 3 اگر نیم متر به ارتفاع آب اضافه شود آب وارد تاسیسات نفت خواهد شد و خسارت وارده جدی خواهد بود.
5-توافقنامه‌ای بین نفت و سازمان آب و برق خوزستان و سازمان محیط‌زیست مربوط به سالیان گذشته (احتمالاً سال 1386) وجود دارد که در آن قید شده است که ارتفاع آب از سطح دریا در مخازن 1 و 2 باید حداکثر 5 متر و در مخازن 3 و 4 و5 باید 3,5 متر نگهداری شود لذا شرکت نفت نیز تاسیسات و جاده‌های دسترسی خود را با این ارتفاعات تنظیم کرده‌اند. ارتفاع آب در مخازن 1 و 2 درحال حاضر 4.5 متر است.
6-با این وضعیت اگر ارتفاع مطلوب آب از سطح دریا را برای همه مخازن 4,5 متر نیز در نظر بگیریم (که در این صورت همه تاسیسات نفت در این مخازن زیر آب می‌روند) حجم خالی موجود در مخزن 3 و 4 و 5 با در نظر گرفتن سطح این مخازن بیش از 600 میلیون متر مکعب خواهد بود که حجم بسیار خوبی است و جواب گوی مشکل فعلی رودخانه کرخه خواهد بود.
7-هیچ تحرکی در تاسیسات نفتی برای مقابله و غلبه بر ارتفاع گرفتن آب در مخازن 3 و 4 و 5 مشاهده نشد.
8-ظاهراً بخش عراقی هورالعظیم از آب پر شده و نه تنها امکان تخلیه آب از قسمت ایرانی هور را متوقف کرده بلکه آب از قسمت عراق به سمت ایرانی هور سرازیر شده است.
9-مسئولین نفتی توضیح می‌دانند که یکی از اشکالات مهم این است که رودخانه نیسان (شاخه‌ای از کرخه) به علت فعالیت آبزی پروری و کشاورزی در دهانه آن به هور امکان تخلیه خوب به هور را ندارد و این نیز می‌تواند یکی از اشکالات تخلیه رودخانه کرخه محسوب شود.
10- به نظر نمی‌رسد درحال حاضر وزارت نفت ممانعتی در انتقال آب به مخازن 3 و 4 و 5 داشته باشد امّا عدم تحرک برای تنظیم شرایط تاسیسات نفتی و جاده‌های دسترسی برای ارتفاع بیشتر آب در مخازن 3 و 4 و 5 کمی قابل تامل می‌باشد. عدم اقدامات حفاظتی این شائبه را ایجاد می‌کند که یا شرکت نفت از بالا نیامدن ارتفاع آب اطمینان دارد و یا در صورت افزایش ارتفاع و احساس خطر جدی، ممکن است تغییراتی در انتقال آب بین مخازن ایجاد نماید.
11- پیشنهاد می‌گردد که شرکت نفت سریعاً اقدامات حفاظتی موقتی برای تاسیسات خود را شروع نماید و بعد از فروکش نمودن بحران نیز نسبت به افزایش ارتفاع مقر تاسیسات و جاده‌های خود اقدام دائمی انجام دهد تا مشکل آبگیری هور در آینده دچار اختلال نگردد.
سرپرست مدیریت هماهنگی عملیات تولید شرکت نفت و گاز اروندان:
قطعا بالا آمدن آب در محدوده تاسیسات و میدان‌های نفتی، خسارت‌های بسیاری به همراه خواهد داشت، ولی با توجه به تاکید وزیر نفت، حفظ جان و مال مردم در اولویت قرار گرفته است و به همین دلیل نه تنها همه دریچه‌ها باز است، بلکه در برخی نقاط میان حوضچه‌ها، کانال‌های بزرگی نیز حفر شده تا آب با سرعت بیشتری به حوضچه‌های 4 و 5 منتقل شود. همچنین یک جاده میان حوضچه 4 و 5 نیز تخریب شد تا این دو حوضچه، یکی شوند
رئیس دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز:
اگر بنا بود آب در مخازن سوم، چهارم و پنجم جاری نمی‌شد و نفت، جلوی پیشروی آب را گرفته بود، قطعا در شهرهای سوسنگرد، حمیدیه و بستان با مشکل مواجه می‌شدیم و این شهرها به زیر آب می‌رفتند، این درحالی است که آب در همه مخازن درحال جاری شدن است و می‌توان گفت وزارت نفت هیچ نقش منفی در این جریان نداشته است
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اوضاع این رژیم حسابی بیخ پیدا کرده است (یادداشت روز) (کيهان) پروژه باند‌های مخوف برای سوء‌استفاده جنسی از دختران (جوان) نیاز متقابل ارمنستان و ترکیه به ترمیم روابط (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
رئیس کل بانک مرکزی: ورود منابع صندوق توسعه ملی به تعادل بازار ارز کمک می‌کند تداوم کمک‌های انسان دوستانه جهانی به سیلزدگان ایرانی مخالفت نمایندگان مجلس انگلیس با استرداد آسانژ به آمریکا خودسوزی یک مرد مقابل کاخ سفید شورای امنیت خواهان تحویل قدرت در سودان به غیرنظامیان شد خوزستانی‌ها بار دیگر خاکریز می‌زنند عضو هیات رئیسه مجلس: چهار وزیر امروز در مورد سیل اخیر به مجلس گزارش می‌دهند ارزیابی دانشگاهیان از بازدید هورالعظیم آیا تاسیسات نفتی زیر آب است؟ خط آهن سراسری خرمشهر - تهران را با یک حرکت جهادی بازگشایی کنید جهیزیه پربرکت عروس آق قلائی! خط آهن سراسری خرمشهر - تهران را با یک حرکت جهادی بازگشایی کنید تمجید معاون اول رئیس‌جمهور از تشکیل سیل‌بند انسانی در دهلاویه با دستور معاون اول رئیس جمهور؛ شرکت‌های دولتی ملزم به ثبت اطلاعات در سامانه یکپارچه اطلاعات شدند خوزستان را مدیریت کنید خوزستانی‌ها بار دیگر خاکریز می‌زنند خوزستانی‌ها بار دیگر خاکریز می‌زنند خوزستانی‌ها بار دیگر خاکریز می‌زنند خوزستانی‌ها بار دیگر خاکریز می‌زنند خوزستانی‌ها بار دیگر خاکریز می‌زنند