دنیا در سوگ نوتردام

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: کمتر کسی را می توان یافت که داستان عاشقانه و تراژیک « گوژپشت نوتردام» را نشنیده باشد، گوژپشتی زمخت و بدچهره که عاشق دخترکی زیبا رو
می شود و در آخر هم در آتش عشق خود می سوزد. احتمالا ویکتور هوگو از قدرت پیشگویی بهره‌مند بود که امروز شاهدیم کلیسای نوتردام در آتش عشق سوخت و نوستالژی گوژپشت را
بار دیگر برای جهان زنده کرد و در پی آن ۸۵۰ سال تاریخ دود شد و به هوا رفت! دو شب پیش بود که کلیسای تاریخی فرانسه در آتش سوخت و جهان را در بهت فرو برد و روز گذشته شاهد بودیم که این آتش سوزی به تیتر یک خیلی از رسانه های دنیا تبدیل شد؛ خیلی ها معتقدند که «کلیسای نوتردام» تنها یک کلیسا نبود بلکه نمادی از ۹ قرن آیین مذهبی در تاریخ دنیا و پس از میلاد مسیح بود. کلیسای نوتردام اسطوره ای از آیین و مناسک مذهبی برای
مسیحیان سراسر جهان به شمار می آید و گفته می شود نمادی از کاتولیک ها و یادآور قرون وسطی و مقابله با پروتستان ها است. معبدی که قرن ها جای نیایش و رازهای هستی بود حالا یک شبه در آتش سوخته و به عنوان اولین نماد اسطوره ای پاریس به خاکستر تبدیل شده است.


تاریخچه کلیسای نوتردام درباره تاریخچه این کلیسا آمده است؛ در محلی که هم‌اکنون این کلیسا قرار دارد تا قبل از قرن چهارم میلادی معبدی غیر مسیحی وجود داشته‌ است. در قرن چهارم کلیسایی بزرگ جای آن معبد را گرفت. این ساختمان تا قرن دوازدهم بر جای بود ولی در آن زمان جمعیت پاریس به‌طور ناگهانی بالا رفت و تصمیم گرفته شد تا کلیسا را بزرگ کنند. بدین ترتیب ساختمان قبلی را خراب کرده و در سال ۱۱۶۳ میلادی ساختمان جدید ساخته شد؛ که ساختن آن تقریباً دو قرن طول کشید و در ۱۳۴۵میلادی به پایان رسید. این کلیسا تا مدتی طولانی بزرگترین کلیسای اروپا بود ولی هم‌اکنون نه تنها در اروپا بلکه در فرانسه کلیساهای بزرگتر از آن وجود دارند.
این ساختمان در جزیره کوچکی روی رود سن به نام «ایل دولاسیته» ساخته شده است. این ساختمان در سال‌های ۱۷۹۰ میلادی و در جریان انقلاب کبیر فرانسه مورد غفلت و آسیب قرار گرفته بود. رمان «گوژپشت نوتردام» که در سال ۱۸۳۱ میلادی توسط «ویکتور هوگو» به نگارش درآمد، وضعیت نامناسب این کلیسا را برای خوانندگان شرح می‌دهد. این کتاب کمک شایانی به ایجاد تغییرات اساسی در این کلیسا بین سال‌های ۱۸۴۴ تا ۱۸۶۴ کرد. در آن زمان معماران برجسته‌ای همچون «اوژن ویوله لودوک» مناره و آتشدان‌های این ساختمان را مرمت و تعمیر کردند. در سال ۱۸۰۴، «ناپلئون بناپارت» در همین کلیسا تاج پادشاهی را بر سر گذاشت و در سال، ۱۹۰۹ «ژان دارک» قهرمان ملی فرانسه که بعد‌ها به صلیب کشیده و سوزانده شد در همین کلیسا توسط «پیوس دهم» مورد آمرزش قرار گرفت.
این کلیسا به حضرت مریم (ع) تقدیم شده و نام «نوتردام» به معنای «بانوی پاریسی ما» الهام گرفته از اوست. کلیسای نوتردام پاریس دارای سه پنجره بزرگ است که با شیشه‌های رنگ‌آمیزی شده‌اش شبیه گل رُز است که هر یک بازگوی یک داستان تاریخی است، از داستان‌هایی از عهد قدیم و جدید تا داستان‌هایی از ۱۲ حواریون و رستاخیز مسیح. زمانی که رو به روی کلیسا قرار می‌گیرید، یکی از پنجره‌های بزرگ رنگی را مشاهده می‌کنید که به حضرت مریم (ع) اختصاص یافته و تصویر وی که بر مسند نشسته نیز روی آن قرار دارد. هنوز از شرایط این پنجره‌ها پس از آتش سوزی اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما گفته می‌شود حرارت بالا موجب آسیب زدن به پنجره‌ها و ذوب شدن چارچوب آن‌ها شده است.

>چرا این کلیسا اهمیت دارد؟
اهمیت این کلیسا در این است که زیباترین اثر در معماری گوتیک به شمار می آید. برای تزیین داخل و خارج آن صدها مجسمه کوچک و بزرگ از سنگ یا چوب تراشیده‌اند. در کلیسای نوتردام دو دسته مجسمه ساخته شده است، یک گروه از
مجسمه ها در بخش انتهایی ناودان ها قرار دارند و معمولا
ً به شکل انسان و یا موجودات خیالی با ظاهری ترسناک و فضایی هستند که علاوه بر جنبه زیبایی و تزیینی بودن آن‌ها، نمادی از مبارزه با شیاطین و بدی ها هستند. دلیل دیگر ساخت این مجسمه ها در قسمت انتهایی ناودان هدایت آب باران به‌دور از کلیسا است به‌طوری که آسیبی به کلیسا نرسد. گروه دیگر مجسمه ها بیشتر در ایوان کلیسا ساخته شده اند و به شکل حیوانات عجیب و مرموز با چند تن و سر هستند مثلاً پرنده ای با دوشاخ بر سر و بدن انسان. این مجسمه ها بیشتر تداعی کننده نمادهای گوناگون هستند و بر جنبه تزیینی آن تاکید شده است.

>گنجینه های ارزشمند کلیسای نوتردام
یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های این کلیسا، تاجی است که گفته می‌شود عیسی مسیح (ع) در زمان به صلیب کشیده ‌شدن بر سر داشته، اما بنا بر اعلام مقامات فرانسوی از شعله‌های آتش نجات داده شده است. با این حال، وضعیت دیگر آثار از جمله مجسمه‌ها، نقاشی‌ها، پنجره‌ها با شیشه‌های رنگی و دیگر آثار تاریخی و مذهبی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. کلیسای نوتردام همچنین محل نگهداری یک تکه چوب و یک میخ است که معتقدند در زمان مصلوب کردن مسیح (ع) مورد استفاده قرار گرفته است.
مناره کلیسای نوتردام که بر اثر آتش‌سوزی
فرو ریخت شامل آثار تاریخی به جامانده از سنت دنیس و سنت ژنو از قدیسان حامی و محافظ پاریس بود که در سال ۱۹۳۵ توسط یک اسقف اعظم برای محافظت از بنا درون مناره قرار داده شده است. بر اساس افسانه‌ها، سر از بدن سنت دنیس جدا شده و او در حالی که سرخود را در دست داشته جان داده است و سنت دپنو نیز برای نجات دادن پاریس در سال ۴۵۱ میلادی با منحرف کردن مسیر آتیلا رهبر قوم هون با دعا و نیایش معروف است. «گرگوری بریدا» استاد هنر و معماری قرون وسطی در دانشگاه برنارد می‌گوید که آثار به جا مانده از سنت دنیس و سنت ژنو شامل استخوان‌ها، دندان ومور هر دو این قدیس است. علاوه بر نقاشی‌ها، معماری و مجسمه‌های کلیسای نوتردام، بسیاری نسبت به وضعیت آلات موسیقی درون بنا نیز ابراز نگرانی کرده‌اند که شامل ناقوس‌های کلیسا نیز می‌شوند و قدمت بزرگترین آن‌ها به سال ۱۶۸۱ بازمی‌گردد که در برهه‌های زمانی بسیار مهم در تاریخ فرانسه از جمله انقلاب فرانسه و جنگ‌های جهانی به صدا در آمدند. یک ارگ بادی بزرگ نیز که با نام «Great Organ» شناخته می‌شود نیز دیگر اثر بسیار ارزشمند درون کلیسا است که به گفته اسقف کلیسا به شدت آسیب دیده است.

>واپسین لحظات نوتردام
روز گذشته رسانه های خبری دنیا همراه با مردم فرانسه به سوگ نوتردام نشستند و برخی از تیتر کاورهای مطبوعات معروف دنیا نشان از تاسفی عمیق از این فاجعه داشت، فاجعه ای که مکرون رئیس جمهور فرانسه آن را «تراژدی اسفناک» خواند و گفت: « مثل همه هموطنانم از دیدن اینکه بخشی از ما می سوزد غمگینم.»
«۹ قرن تاریخ در ۶۳ دقیقه فروریخت»، «قلب‌ها در خاکستر»، «نوتردرام؛ حزن و اندوه نوتردام»، «فاجعه» و «اشک‌های نوتردام» از جمله
تیتر هایی بودند که رسانه های سراسر دنیا برای نمایش عمق تاسف خود برای آتش سوزی در این کلیسای تاریخی به کار بردند، در همین باره مجله اکونومیست، در گزارشی مفصل نوشته است: «پنجره شیشه‌ای رنگی و زیبای کلیسای نوتردام آسیب ندیده ...» این مجله در گزارش خود به بهت فرانسوی ها اشاره کرده است و می گوید
« پاریسی‌های لرزان به تماشای گداخته شدن تاریخ شان در شعله های آتش نشستند. احتمالا فرانسه هفته‌ها و ماه‌ها غرق این موضوع خواهد شد تا فردی به عنوان مسئول آتش سوزی سرزنش شود و همه خشم ها را بر سر او خالی کنند. در همین حال منجیان نوتردام از راه رسیدند و وعده ها را یکی پس از دیگری رو کردند. فرانسوا-هانری پینو میلیاردر فرانسوی و مدیر گروه کرینگ، صاحب برندهای گوچی و ... اعلام کرد ۱۰۰ میلیون یورو برای بازسازی کلیسای نوتردام کمک مالی می‌کند. این در حالی است که سخنرانی مکرون که قرار بود برای جلیقه زردها و آرام کردن آنها انجام شود به عزاداری بر مزار نوتردام ختم شد. پس از اعلام کمک ناجیان کلیسای عشاق، امانوئل مکرون رئیس جهمور فرانسه متعهد شد که این کلیسا را بار دیگر بسازد. مکرون در مقابل کلیسای نوتردام به خبرنگاران گفت: نوتردام تاریخ، ادبیات و بخشی از روح ماست؛ جایی که تمام رویدادهای بزرگ ما، بیماری‌های فراگیر، جنگ‌ها و آزادی‌های ما در آن اتفاق افتاده و کانون زندگی ماست.»

>آیا نوتردام نجات یافت؟
روزنامه فرانسوی «لو فیگارو» نوشت: دو اثر مهم و با ارزش و غیرقابل تخمین از خشم شعله‌های آتش نجات پیدا کردند و از مهلکه بیرون برده شدند؛ اما نمی‌توان نگران سرنوشت دو تابلوی بزرگ متعلق به قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی در فضای اصلی کلیسا و آسیب شیشه‌های رنگی بنا، نبود. نخستین نشانه امیدواری، نجات لباسی از «سن لویی» و «تاج خار» است که بی اندازه برای کاتولیک‌ها اهمیت دارد. گفته می‌شود این همان تاج خاری است که پیش از مصلوب کردن مسیح (ع) بر سر وی گذاشته بودند. به گفته اسقف پاتریک شووه (Patrick Chauvet) این میراث ارزشمند از آتش سوزی نجات یافته است. » «برتران دو فدو» (Bertrand de Feydeau) رئیس بنیاد برنادن نیز در گفت‌وگو با شبکه «ت اف ۱» فرانسه گفت: «حرارت می‌تواند به شیشه‌های رنگی کلیسا آسیب جدی وارد کرده باشد. همچنان که احتمال ذوب شدن سرب به کار رفته در پنجره‌های عظیم کلیسا نیز وجود دارد.» اما مجله اکونومیست در آخرین گزارش خود اعلام کرد که پنجره ها آسیبی ندیده است. یکی دیگر از نگرانی‌های اصلی به سرنوشت اُرگ‌های تاریکی کلیسای نوتردام مربوط می‌شود. بزرگترین ارگ این کلیسا به قرن ۱۵ میلادی تعلق دارد. بخش‌هایی از این اُرگ‌ها از سرب ساخته شده که مقاومت چندانی در برابر حرارت ندارد.«برنارد فونکرنی» که از سال ۱۹۷۸ تا ۲۰۰۱ یکی از مسئولان اداره کلیسای نوتردام بود، معتقد است« استفاده از آب برای خاموش کردن آتش، خود می‌تواند موجب تخریب سنگ‌ها و هر آن چیزی باشد که از آتش جان سالم به در برده‌اند.» اینها نخستین واکنش‌ها و برآوردها از آتش‌سوزی در نوتردام است و هنوز میزان خسارت وارد شده به این میراث فرهنگی و تاریخی مشخص نیست.در همان لحظات اولیه آتش سوزی کلیسای نوتردام هزاران نفر در خیابان های اطراف کلیسا جمع شده بودند و در سکوت ناظر آتش سوزی بودند؛ بعضی اشک می‌ریختند و برخی سرودهای مذهبی زمزمه می کردند اما یک روز پس از این حادثه بیش از ۶۰۰میلیون دلار کمک‌های مردمی و نهادها برای بازسازی نوتردام جمع شد تا این کلیسا برای بار دیگر یادبودی از 850سال تاریخ و زندگی باشد.