روزنامه ابتکار
1398/02/11
تالاب گاوخونی چگونه احیا خواهد شد؟ زمزمه حیات درآرامگاه زاینده‌رود
زهرا داستانیچندی است که زمزمه‌های حیات دوباره آخرین مقصد زاینده‌رود، آرامگاه زنده‌رود اصفهان، جایی که روزگاری آخرین قطره‌های آب این رود خروشان به آن می‌ریخت، به گوش می‌رسد. سیلاب‌های بهاری اولین ناجی تالاب گاوخونی گرچه نتوانستند این تالاب را تمام و کمال احیا کنند اما خبرهایی از مذاکرات بین سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارتخانه نیرو برای تامین حق‌آبه این تالاب بین‌المللی به گوش می‌رسد. حق‌آبه‌ای که به پیشنهاد سازمان قرار است در ماه اسفند سال 98 به این تالاب پرداخت شود.
اهالی ورزنه، نزدیک‌ترین روستا به تالاب گاوخونی از جمله کسانی هستند که موج‌های آب روی این تالاب اسرار‌آمیز را به خاطر دارند؛ موجی که بعد از کم شدن میانگین بارش باران در کشور و کم آب شدن زاینده‌رود و هدایت آب پشت سد زاینده‌رود به سمت یزد و کرمان از ارتفاعش کم شد و تالاب را تا مرز خشکی کامل پیش برد. طی سال‌هایی که خشکسالی بر سر این تالاب سایه افکنده، راهی برای احیای دوباره آن که بازگشت حق‌آبه به این باتلاق است در پیش گرفته نشده و تنها یک بار در آخرین روزهای اسفندماه سال 94 اندک حیاتی با بارش باران به این تالاب بازگشت. با این حال از آن سال تا به امروز خبری از برنامه‌ای مدون برای احیای این تالاب به گوش نرسیده است. سید رحمان دانیالی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان وضعیت این تالاب را وخیم و خطرناک اعلام کرده و گفته است: «در جلسات مختلف این مسئله به گوش مدیران مربوطه رسیده است. از پول و اعتبار واجب‌تر برای نجات گاوخونی و مردم اصفهان، حق‌آبه گاوخونی را می‌خواهیم.»
گرچه طی سال‌های گذشته آب به زاینده‌رود، رودی که آخرین ایستگاه مقصدش گاوخونی است، بازگشته اما به دلیل برداشت‌ها و بهره‌وری‌های بسیار از آن، آبی در زاینده‌رود نمانده که گاوخونی را سیراب کند. آبی که حالا بدهی ما را به این تالاب و اکوسیستم طبیعی آن بیشتر می‌کند. مسعود باقرزاده کریمی مدیرکل دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست در مورد تالاب گاوخونی گفته است: «در این حوضه بیش از ظرفیت توان منطقه بارگذاری صورت گرفته است و با بدهی انباشت آب مواجه هستیم.» به گفته او، در حوضه آبریز گاوخونی به دلیل توسعه کشاورزی و صنعت همچنین مهاجر‌پذیری چالش‌هایی به لحاظ توسعه پایدار ایجاد شده است اما باید بدانیم که آب پاشنه‌آشیل توسعه در کشور ما است. تا کنون نیز بیشترین شوراها و جلسات در سطح دولت و مجلس برای احیای گاوخونی برگزار شده اما به ناچار باید توقعات حوزه صنعت، کشاورزی و حتی شرب را کاهش دهیم تا تالاب احیا شود. البته تاکنون اقدامات مثبتی در این حوضه آبریز انجام شده که ممنوعیت برنج کاری و ضرورت استفاده صنایع از آب بازچرخانی شده از جمله فعالیت‌هایی است که برای احیای گاوخونی انجام شده است.
اقدامات به عمل آمده برای احیای تالاب گاوخونی گرچه تغییر محسوسی را در بازگشت آب نداشته اما همراهی بازگشایی زاینده‌رود از 29 اسفند ماه سال 97 و وقوع پدیده‌های جوی چون بارندگی‌های سیل‌آسایی که به طغیان سرشاخه‌های اصلی رودخانه زاینده‌رود در چهارمحال و بختیاری و افزایش سطح دبی این رودخانه انجامید، سبب شد تا بخشی از این تالاب احیا شود. به گفته مهدی جمالی‌نژاد و رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور در روزهای بارندگی و سیل در ایران، دبی آب در این تالاب به 10 متر مکعب در ثانیه رسیده است. گرچه انتظار می‌رفت که ورود سیلاب به تالاب گاوخونی سبب احیای بخش قابل توجهی از این تالاب شود اما منصور شیشه فروش مدیر کل ستاد بحران استان اصفهان اعلام کرد که فقط ۲۰ درصد تالاب گاوخونی آبگیری شده و همین میزان هم در حال فرو نشستن است.
همین خبر دستمایه‌ای برای گلایه برخی از نمایندگان و مسئولان استان اصفهان از نحوه مدیریت سیلاب و حتی برنامه‌های در دست اجرای انتقال آب به این استان شد. حجت‌الله غلامی معاون عمرانی استانداری اصفهان یکی از منتقدان بود. او با اشاره به اینکه باید تصمیم‌گیری را درخصوص آب در مقیاس ملی انجام دهیم چراکه تصمیمات چیزی جز سیل و این ضایعات را به همراه ندارد، گفت: «با ایجاد تونل‌هایی مثل بهشت‌آباد می‌توانست خسارات امروز سیل خوزستان به حداقل ممکن برسد و اگر این آب به جای سر‌‌ریز شدن به خلیج فارس به منطقه مرکزی هدایت می‌شد، هم فلات مرکزی کشور نجات می‌یافت و هم تالاب گاوخونی که عامل ریزگردهای داخل کشور است بهبود پیدا می‌کرد.»
حمیدرضا فولادگر نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از این منتقدان به عملکرد وزارتخانه نیرو در مدیریت سیلاب بود. او در صحن علنی مجلس گفت: «سد زاینده‌رود در حال حاضر ۳۵ درصد ظرفیت خود را پر کرده است و طبق اعلام وزارت نیرو کمترین پر‌شدگی متعلق به سد زاینده‌رود است. اگر گاوخونی ۴۰ درصد آبگیری شود قنات‌های یزد و غرب کرمان هم آبگیری خواهند شد.» انتقاد از نحوه مدیریت سیلاب‌ها به زاینده‌رود اما در حالی است که مسعود باقرزاده کریمی مدیرکل دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست معتقد است که حتی اگر امسال سال خوبی به لحاظ بارشی باشد، به دلیل خالی شدن منابع آب‌های زیرزمینی سال‌های بسیاری طول می‌کشد تا تالاب گاوخونی احیا شود.
حالا اما که بعد از چندین سال تالاب گاوخونی لبی تر کرده است، سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز از مذاکرات خود با وزارت نیرو به جهت رهاسازی حق‌آبه تالاب گاوخونی در اسفندماه سال جاری خبر داده است؛ خبری که بیش از همه برای اهالی اصفهان و تالاب گاوخونی مبارک است. معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفته است: «مذاکرات لازم برای تامین حق‌آبه تالاب بین‌المللی گاوخونی انجام شد و پیشنهاد ما این است که حق‌آبه آن در ماه اسفند انجام شود.» به گفته عیسی کلانتری، زاینده‌رود از وسط شهر اصفهان و زمین‌های کشاورزی شرق این شهرستان عبور می‌کند و به همین دلیل اگر حق‌آبه گاوخونی در بستر آن جاری شود در پی برداشت‌های غیرقانونی به گاوخونی نمی‌رسد. به همین دلیل ما با وزارت نیرو هماهنگ کرده‌ایم که حق‌آبه گاوخونی به صورت سیلابی و در زمان فصل غیر کشت که بهترین آن بهمن و اسفند است رهاسازی شود. رئیس سازمان محیط زیست اضافه کرده: احیای تالاب‌ها از سیاست‌های اول دولت و به دلیل قانون تالاب‌ها که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده از پشتوانه قانونی برخوردار است. به گفته کلانتری، پس از آب آشامیدنی، تامین آب زیست‌محیطی بالاترین اولویت دولت است و ما امیدواریم طی هماهنگی با وزارت نیرو، رهاسازی حق‌آبه گاوخونی که 175 میلیون مترمکعب در سال است حداکثر طی 100 روز از اول اسفند تا اوایل بهار بصورت سیلابی انجام شود.
اما حالا باید دید که این تالاب که برای سیراب شدن به حدود 300 میلیون متر مکعب آب نیاز دارد، چگونه حق‌آبه خود را دریافت خواهد کرد؟ آیا سازمان محیط‌زیست و وزارت نیرو به این وعده خود همانند پرداخت حق‌آبه کشاورزی عمل خواهند کرد؟
سایر اخبار این روزنامه
تالاب گاوخونی چگونه احیا خواهد شد؟
زمزمه حیات درآرامگاه زاینده‌رود
محمدرضا ستاری
پیامدهای دیپلماسی عمومی تکنفره
علل ایجاد شکاف در یک جامعه بررسی شد
کاهش «شکاف» در گرو پیگیری مطالبات
ابوبکر البغدادی سرکرده گروهک داعش با انتشار ویدئویی پس از پنج سال بار دیگر در انظار عمومی ظاهر شد
«ابتکار» دلایل گرانی‌های اخیر در برخی از بازارهای اقتصادی را بررسی می‌کند
دلالی عامل گرانی
«ابتکار» حاشیه‌های دومین نمایشگاه نقاشی تهمینه میلانی را بررسی می‌کند
کپی‌کاری‌های ادامه دار؟!
معاون اول رئیس‌جمهوری:
تلاش کنیم تا ننگ فساد از دامان جمهوری اسلامی پاک شود
به مناسبت «روز جهانی کارگر» بررسی شد
دغدغه‌های کارگران، از معیشت تا سندیکا
رئیسجمهور :
کارگران باید به آینده امیدوار باشند
وزیر امور خارجه:
برای ما خلیج فارس، تعریفی فراتر از جغرافیا و سیاست زمین دارد
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه:
سامانه ثبت و ضبط دارایی‌های مسئولان به زودی راه‌اندازی میشود
وزیر دفاع:
جهان مراقب است که هیتلر جدیدی دنیا را با مشکلات بزرگی مواجه نکند
مردمیبودن جنبشها؛ مشخصه کانونی تحولات خاورمیانه
