جهانبخش‌محب‌ینیا جایگاه ایران کجاست؟

در تحلیل سیاست، جامعه و رفتار سیاسی شهروندان ایران گزاره‏ای عجیب متجلی است که فهم آن قدری غامض است. در واقع به هر میزان که جمهوری اسلامی در امواج خصومت فردی و جمعی فرو می‏رود و نقش کاهندگی در مشروعیت پیدا می‏کند به همان اندازه یا کم‏وبیش تنه سلطنت‏طلبان تنومند می‏شود و این رابطه خطی معکوس حداقل با هویت سیاسی یکصدوچندساله ایرانیان همخوانی ندارد، چراکه برند سیاسی پهلوی اول و دوم در ایران و جهان استبداد است و این امر نقش مشمئزکننده و بدبویی در جغرافیای انسانی و جوامع سیاسی به بار می‏آورد.
در جامعه ایران بیش از یک سده است که جمهوری‏خواهی در قالب دینی و غیردینی رواج داشته است. نظریه‏پردازان مارکسیستی و مدرنیته نیز از فراوری تحلیل‏های فراگیر عاجز مانده‏اند.
در حال حاضر که قسمی از بدنه روشنفکری در خارج از کشور و بخش اعظمی از آن در دانشگاه‏ها، موسسات و حوزه‏های علوم دینی به سر می‏برند بازی عالمانه با این سوال حائزاهمیت است که چرا جامعه ایران از بزرگ کردن نهال دموکراسی و حکومت مردم بر مردم زود خسته می‏شود و اقبال دائم و مستمری از آن ندارد و تفرق که بن‏مایه ضعف ملت‏هاست در حوزه روشنفکری آبیاری می‏شود و جامعه با موفقیت از دوره‏های تاریخی عبور نمی‏کند.
هرچند از منظر تاریخی فرصت اقبال از قانون، جامعه مستقل و سیاسی توسط بیگانگان و دولت‏های سلطه‏طلب روس، انگلیس و آمریکا خاموش شده است، اما استبداد داخلی و همراهی مردم با آن نیز مصیبتِ زمان و مکمل تراژدی بوده است.
در حال حاضر در سطح جهانی آرایش اردوگاه‏های سیاست و نقشه راه دولت‏ها برای زیست در جهان خیلی پیچیده شده است. گردنکشانی از نظریه‏پردازان جهانی به راحتی نگاه دیروزشان را در مورد پایان تاریخ، نظم جهانی، بلوک‏بندی‏های سیاسی و نگاه‏های نئولیبرالی درباره اقتصاد انکار می‏کنند و در تبیین مسئله خیلی با احتیاط سخن می‏رانند. مدیریت بر جوامع خیلی سخت، حساس و شکننده شده است. گاهی اوقات دولت‏ها و رهبران جهانی اسیر و گرفتار دامی می‏شوند که خود بافته‏اند. در بعضی پیش‏بینی‏های جهانی تلفیق سیاست، اقتصاد، تکنولوژی اطلاعات و فهم امور، جهان را به جایگاهی می‏رساند که در سال ۲۰۳۰ میلادی حدود ۳۴٪ از GDP جهان به چین، ۱۹٪ به هند، ۱۵٪ به آمریکا، ۱۳٪ به اتحادیه اروپا و ۳٪ به ژاپن و بقیه به سایر کشورها اختصاص دارد. در این اوضاع و احوال که بخش‏های کلان جامعه در کنار هم، پیوسته و هم‏پیوند پیش می‏رود، جایگاه خاورمیانه به‏خواب‏رفته و درگیر جنگ و ناامنی به‏ویژه کشور عزیز ما ایران کجاست؟