امیدهای معتادان برای وصل به زندگی



مهسا قوی قلب
خبرنگار


با جمعی از مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر و سپاه برای بازدید از بزرگ‌ترین مرکز ترک اعتیاد معتادان متجاهر همراه شدیم. مرکزی به نام شهید زیادیان. بعد از عبور از ورودی که بی‌شباهت به مقر فرماندهی نیست وارد حیاط مرکز شدم ؛حیاطی بسیار بزرگ که در گوشه‌های مختلف آن درهای متعددی قرار داشت. از یکی از ورودی‌ها نگاهی به کمپ می‌اندازم. بیشتر مددجوها جوانند بعضی هایشان را که سه ماه در مرکز هستند و ترک کرده‌اند، حتی اگر در خیابان و محیط بیرون ببری نمی‌توانی تشخیص بدهی که اعتیاد شیره جانشان را کشیده و نایی برایشان نگذاشته است. مثل هادی که داستان زندگی‌اش مو را به تن راست می‌کند.
چهره‌ای بشاش دارد امید در عمق نگاهش موج می‌زند، می‌آید آرام کنارم می‌نشیند. دانشگاه رفته، حقوق خوانده. زن و بچه دارد وقتی اینها را تعریف می‌کند هاج و واج نگاهش می‌کنم. خدای من! حقوق خوانده مملکت، جوانی با خانواده سالم چرا باید وارد گردابی سیاه شده باشد؟ در جواب سؤالم داستان زندگیش را تعریف می‌کند: «هیچ کدام از اعضای خانواده اهل مصرف مواد نبودند، من و برادرم دوقلو هستیم هر دو دانشگاه آزاد قبول شدیم. پدرم راننده تاکسی بود و مجبور بودم برای پرداخت هزینه‌های دانشگاه، کار کنم. همان سال‌ها ازدواج کردم و در یک صحافی کتاب مشغول به کار شدم ولی محیط کارگری و تعارف‌های کارفرما به مصرف تریاک، کار دستم داد. اوایل فکر می‌کردم فقط از روی سرخوشی مصرف می‌کنم و محال است آلوده و معتاد شوم. اما بعد از مصرف حس و حال خوشی به من دست می‌داد که دوست داشتم باز هم آن را تجربه کنم. هدف دیگرم از مصرف مواد، بیدار ماندن و بیشتر کار کردن و صرف انرژی بیشتر بود. بعد از مدتی هروئین و شیشه را باهم مصرف می‌کردم. چشم باز کردم دیدم همه زندگی، کار، زن و خانواده‌ام را یک جا با هم از دست دادم. همسرم فرزندم را با خود برد و به خانه پدرش رفت. دیگر روی رفتن به خانه پدر  را هم نداشتم شب‌ها در خیابان‌ها می‌خوابیدم. از یک زندگی معمولی به کارتن خوابی رسیده بودم. ضایعات جمع می‌کردم تا خرج موادم را تأمین کنم. سه ماهه که اینجا هستم خیلی راضی‌ام حاج آقا طاهری (روحانی که در مرکز حضور دارد.) به من قول داده که دوباره به خانواده وصل شوم (وصل شدن اصطلاحی است که معتادان درباره پیوند با خانواده خود به کار می‌برند.) دوستم وعده داده بعد از برگشت در صحافی... مشغول به کار شوم محیط تمیزی است، کارگران همه پاک هستند.»

پرسیدم: «تا حالا ترک کرده بودی؟»
جواب داد: «آره زمانی که خواستم برای آشتی با زنم حرف بزنم برای این که اعتماد به نفسم بره بالا هروئین زدم. کم کم دوباره برگشتم به سمت مواد.»هادی ادامه داد: «90 درصد کسانی که در «NA» (انجمن معتادان گمنام) یا «AA» (انجمن الکلی‌های گمنام) هستند مصمم هستند که دیگربه سمت مواد بر نمی‌گردند ولی خیلی از آنها بعد از برگشت به جامعه دوباره وسوسه شده و روز از نو و روزی از نو.
بعد این همه زحمت؟ آخه چرا؟!
هادی جواب داد: «اعتیاد، چرا نداره تو رو باخودش می‌بره.»
دوست دارم کاملاً پاک و سالم شوم
اسماعیل مردی 36 ساله است که از 12 سالگی مواد مصرف کرده، از او درباره محل زندگی و بزرگ شدنش می‌پرسم.«شریعتی، سر ملک بزرگ شدم. از یک خانواده معمولی هستم.»
دلیل معتاد شدنش را فامیل‌هایی می‌داند که مقیم دروازه غار بودند، دیپلمه و مبل ساز است ازدواج کرده و دختری 5 ساله دارد. همسرش ترکش کرده و پس از گذراندن دوره سه ماهه و ترک مواد، یک جمله می‌گوید: «از دوازده سالگی به بعد حدود 24 ساله که هیچی از زندگی به دست نیاوردم همه چی رو از دست دادم جوونیم، زندگیم، همسرم، دخترم، کارم...»
با این که زمین مرکز بسیار بزرگ است اما سوله‌هایی که برای معتادان در نظر گرفته شده در کنار هم و با جمعیتی نسبتاً زیاد است. تخت‌های دو طبقه که با فاصله خیلی نزدیک از هم قرار دارند، محلی است که معتادان در آن جا ساعات زیادی را می‌گذرانند. اسماعیل تعداد حدودی مددجویان هر سوله را 40 نفر می‌داند، خیلی از اوضاع راضی است. می‌گویم، چطور در این یک وجب جا زندگی می‌کنین، خواسته‌ای توقعی ندارین؟
«تنها خواسته‌ای که دارم این است که از من حمایت کنند بعد از 3 و ماه و یک روز قانون مدت نگهداری، مرا رها نکنند از برگشت اعتیاد و مصرف دوباره می‌ترسم. دوست دارم آنقدر اینجا بمانم تا کاملاً پاک و سالم شوم.»
غربالگری پر نقص
امثال هادی‌ها و اسماعیل‌های زیادی در مرکز ترک اعتیاد معتادان متجاهر هستند اما متأسفانه هنوز در شهر آمار معتادان بالا است. یکی از دلایلی که شاید کمتر کسی تا بحال شنیده باشد، عبور از طرح‌های غربالگری است. به گفته برخی از معتادان مرکز، حدود سه ماه پیش 400 نفر را از دروازه غار، شوش، مولوی و هرندی جمع‌آوری کردند ولی فقط 76 نفر تحویل داده شدند زیرا در مرکز غربالگری بهمنیار افراد را از غربالگری رد می‌کردند.
مرکز شهیدزیادیان قابلیت جذب 5000 مددجو را دارد
روز گذشته دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در بازدید از مرکز بازپروری شهید زیادیان با اشاره به این که در حوزه موادمخدر، موضوع‌هایی مانند ظرفیت نگهداری، مدت زمان نگهداری و بحث درمان و مهارت آموزی و پذیرش جامعه در اولویت قرار دارند، توضیح داد: کشورهای دیگر مانند ایران در بحث درمان، ورود و توزیع موادمخدر فعالیت ندارند خیلی از کشورهای اروپایی کم جمعیت که اظهار توسعه یافتگی هم دارند نمی‌توانند اهتمامی که ما در این حوزه داریم، داشته باشند و حتی پس از کشف بسیاری از محموله‌های موادمخدر که از اروپا ترانزیت می‌شوند با کشورهای مبدأ برخورد آن چنانی نمی‌کنند حتی برخوردهای لازم با باندهای قاچاق موادمخدر ندارند.
به گزارش «ایران»، به گفته اسکندر مؤمنی، آمار زندانیان و معتادان در کشوری مانند امریکا در مقایسه با کشور ما بسیار بالا است. سالانه 70 هزار نفر از معتادان و مصرف کنندگان در امریکا می‌میرند اما در کشور ما این رقم کمتر از 4 هزار نفر در سال است.وی افزود: با همت نهادهای مختلف همچون سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، نیروی انتظامی، سپاه و بسیج برای ایجاد ظرفیت بیشتر در حوزه معتادان متجاهر، اقدامات ویژه‌ای صورت گرفته است.
در تهران 3200 ظرفیت جدید توسط سازمان زندان‌ها و 2000 ظرفیت جدید توسط نیروی انتظامی اضافه شده است، با سپاه هم توافقاتی صورت گرفته مبنی بر این که 5000 ظرفیت در کل کشور با اولویت تهران ایجاد شود. تا کنون هم در این مرکز 500 ظرفیت جدید ایجاد شده و طی صحبت‌هایی که انجام شده قرار است با توجه به ظرفیتی که مرکز دارد به 5000 نفر ارتقا یابد.مؤمنی در ادامه درباره زمان افزایش نگهداری معتادان اضافه کرد: مدت زمان نگهداری که از یک ماه تا سه ماه است قابل تمدید است و باید به یک تا دو سال افزایش پیدا کند. در زمینه موضوع پذیرش جامعه هم طرح یاریگران پیش‌بینی شده و غیر از همه این موارد باید به بحث ایجاد اشتغال و در نهایت بازگشت این افراد به جامعه نیز اهمیت ویژه‌ای شود.
ارسال آیین نامه جدید در خصوص درمان و جامعه پذیری معتادان
فرمانده سپاه محمد رسول‌الله(ص) نیز در مراسم بازدید از مرکز زیادیان بیان کرد: دغدغه بسیاری از دستگاه‌ها و سازمان‌ها، معضلات اجتماعی است که باید با سم زدایی اولیه و تکمیلی، حرفه آموزی، اشتغال و جامعه پذیری مسیر را برای معتادان باز کنیم، در این خصوص آیین نامه‌ای برای درمان و جامعه پذیری معتادان در نظر گرفته شده و بزودی تقدیم دولت می‌شود.سردار محمدرضا یزدی در ادامه گفت: برخی خانواده معتادان این مرکز بازپروری که از قشر آسیب پذیر جامعه هستند بسته حمایتی (سبد کالا) دریافت می‌کنند و مددجویان در ارتباط مستقیم با خانواده‌های خود در خلال بازپروری، هستند. امیدوارم در این مسیر بتوانیم موضوع جامعه پذیری را هم در مقوله بازگشت این افراد به جامعه جدی‌تر دنبال کنیم.
با کمک مردم و نهادهای مردمی، می‌توانیم موفق شویم
معاون قضایی دادستانی کل کشور نیز در این مراسم اظهار کرد: بستر هر کاری نیازمند پشتوانه قضایی است، خوشحال هستیم که در این اردوگاه در عرض چند ماه یکی از ظرفیت‌ها را اجرایی کردیم ولی اگر مردم و نهادهای مردمی و خانواده‌ها یاری نکنند باز در انتهای کار نمی‌توان موفق بود.سعید عمرانی در ادامه اضافه کرد: ظاهر و سلامت مددجوها در این مرکز مشخص است، بقیه راه بر عهده خانواده‌ها و نهادهای مردمی است، قطعاً ثواب بازگشت انسانی به جامعه از هیچ عبادت مستحبی کمتر نیست.