تهران مقصد سفرهای دیپلماتیک

آرمان- حمید شجاعی: طی روزهای گذشته همه‌جا صحبت از حضور شینزو آبه نخست وزیر ژاپن در تهران بوده و اینکه وی برای میانجیگری میان ایران و آمریکا به تهران خواهد آمد. از این رو تمام تحلیلگران حضور آبه در تهران را از دو وجه به بررسی نشسستند؛ نخست بحث روابط و همکاری‌های دوجانبه ایران و ژاپن و در وهله دوم مذاکره و احیانا میانجیگری برای کاهش تنش در روابط میان تهران واشنگتن. با این پیش زمینه روز گذشته شینزو آبه پس از چهل سال که از انقلاب اسلامی می‌گذرد، در صدر هیأتی به تهران آمد و پس از استقبال توسط وزیر امور خارجه کشورمان در کاخ سعدآباد با رئیس‌جمهور دیدار و گفت‌وگو کرد. ضمن اینکه مقامات دو کشور در کنفرانس خبری به بیان دیدگاه‌ها و مواضع خود پرداختند. روحانی در این نشست گفت: در دیدار با نخست وزیر ژاپن علاوه بر مسائل دوجانبه درباره امنیت و تنش‌زدایی در منطقه نیز گفت‌وگو کردیم و خوشحالیم هر دو کشور برای ثبات و امنیت اهمیت زیادی قائل هستند. شینزو آبه نیز اظهار کرد: افزایش تنش در منطقه را باید به هر قیمتی که شده مهار کرد و ژاپن می‌تواند در این زمینه کاملا نقش سازنده‌ای را ایفا کند.
تهران کانون مذاکرات
دیپلماسی فعال جمهوری اسلامی موجب شده تا این روزها تهران مقصد اکثر سفرهای هدفدار دیپلماتیک باشد. سفر عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق، محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، بن علوی و هایکو ماس وزرای خارجه قطر، عمان و آلمان و شینزو آبه نخست وزیر ژاپن به تهران بیانگر این نکته است که تهران نقطه کانونی مذاکرات برجامی، منطقه‌ای و میانجیگری میان ایران و آمریکا است. لذا اینکه یک مقام ارشد ژاپن 40 سال پس از انقلاب برای دیدار و مذاکره با مقامات کشورمان وارد تهران شده جدای از دیدار دو‌جانبه و روابط طرفین نکته دیگری در خود دارد. اگر نگاهی به دیدار چند هفته قبل دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا با آبه نخست وزیر ژاپن در توکیو و اظهاراتشان بیندازیم به قصد سفر نخست وزیر ژاپن به تهران پی خواهیم برد. آبه قطعا حامل پیامی از سوی آمریکایی‌ها برای ایران است. همین نکته است که طی روزهای اخیر وی را به مهم‌ترین میانجی میان ایران و آمریکا بدل کرده است. هرچند به گفته مقامات ژاپنی او حامل پیام ترامپ برای ایران نیست و خود وی نیز در فرودگاه هاندای توکیو درباره هدفش از این سفر گفته که می‌خواهد مذاکره صادقانه‌ای برای تأمین ثبات در خاورمیانه با مقامات عالی‌رتبه ایرانی داشته باشد، اما به دلیل روابط خوب ژاپن و آمریکا شاید بتوان گفت سخنانی که در دیدار او با مقامات ایرانی مطرح می‌شود به نوعی توضیح دهنده رویکرد آمریکا است. از طرف دیگر برخی گفت‌وگو‌های تلفنی آبه با نتانیاهو و ترامپ پیش از عزیمت به تهران را نیز در این میان تاثیرگذار می‌دانند، اما شکی نیست که نخست وزیر ژاپن برای میانجیگری خواهد آمد. از سوی دیگر رسانه‌های اروپایی خبر داده‌اند که هلگا اشمیت معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پی تنش‌های اخیر ایجاد شده در منطقه روز گذشته عازم خاورمیانه شده و به ایران خواهد آمد. گفته می‌شود این سفر به عنوان بخشی از تلاش‌های اتحادیه اروپا برای بالا بردن ثبات منطقه و حفظ توافق هسته‌ای ایران نیز معطوف خواهد بود. از طرف دیگر معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز به منظور برگزاری چهارمین دور گفت‌وگوهای سیاسی پیرامون همکاری‌های دوجانبه، تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای، آخرین تحولات برجام و موضوعات قضایی و حقوق بشری میان ایران و کنفدراسیون سوئیس به برن سفر خواهد کرد. مجموعه این مسائل بیانگر دیپلماسی فعال و قوی جمهوری اسلامی و بازیگری فعال ایران در نظام بین‌الملل در جهت احقاق حقوق حقه خود می‌باشد که سایر کشورها را نیز با خود همراه کرده است.
شینزو آبه در تهران


نخست‌وزیر ژاپن بعد از ظهر چهارشنبه در راس هیأتی بلندپایه جهت دیدار با مقامات عالیرتبه کشورمان وارد تهران شد و از سوی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در پاویون جمهوری فرودگاه مهرآباد مورد استقبال قرار گرفت. ایسنا نوشت؛ شینزو آبه پس از استراحت با حضور در کاخ سعدآباد تهران با حسن روحانی دیدار و مورد استقبال رسمی رئیس‌جمهور کشورمان قرار گرفت و پس از معرفی همراهان با یکدیگر به دیدار و گفت‌وگو پرداختند. لازم به‌ذکر است که دیدار با مقام معظم رهبری از دیگر برنامه‌های سفر دو روزه نخست وزیر ژاپن به تهران است. سفر نخست وزیر ژاپن به ایران همزمان با نودمین سالگرد تأسیس روابط دیپلماتیک دو کشور انجام می‌شود. طی چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، سفر آبه به ایران نخستین سفر یک نخست وزیر ژاپنی به تهران از زمان پیروزی انقلاب است.
نفرت‌پراکنی آمریکا
وزیر امور خارجه در دور اول دیدار با وزیر امور خارجه ژاپن ضمن خوشامدگویی به همتای ژاپنی و هیات همراه، با اشاره به روابط دیرینه دو کشور و ۹۰ سال روابط دیپلماتیک ایران و ژاپن، این کشور را دوست و شریک خوب ایران در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی خواند و از سفر مقامات عالی رتبه ژاپن به ایران استقبال کرد. ایرنا به نقل از اداره کل اطلاع‌رسانی و سخنگویی وزارت امور خارجه، نوشت؛ محمدجواد ظریف با اشاره به جنگ و تروریسم اقتصادی دولت آمریکا ضد ملت ایران اظهارکرد: جنگ اقتصادی را با ملت ما آغاز کرده‌اند و روزانه هم با تبلیغات و نفرت پراکنی‌های آمریکایی‌ها مواجه هستیم. وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: در این شرایط سخت برای رفاه و آسایش مردم خود راه‌هایی را خواهیم یافت که از جمله آن تجدید نظر در بودجه و سیاست‌های مالی بدون اتکا به نفت است. کونو تارو نیز در این باره گفت: ایران کشوری مهم در منطقه است و ما معتقدیم در این منطقه مهم هر چه تنش کمتر باشد به نفع همگان است؛ در غیر این صورت همه ضرر می‌کنیم. ژاپن آماده است هر کاری که به کاهش تنش منجر شود انجام دهد.
آغازگر هیچ جنگی نیستیم
رئیس‌جمهور در دیدار با نخست وزیر ژاپن اظهار داشت: علاقه‌مندی ژاپن به سرمایه‌گذاری در مناطق جنوبی ایران توسعه مناسبات دو کشور را تضمین می‌کند. ایرنا نوشت،؛ حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی شامگاه چهارشنبه در کنفرانس خبری با نخست وزیر ژاپن گفت: روابط ایران و ژاپن از قدمت تاریخی برخوردار بوده و امسال نودمین سالگرد روابط دو کشور است. وی افزود: در طول سال‌های گذشته دیدارهای سازنده‌ای با نخست وزیر ژاپن داشتیم و امروز هشتمین دور دیدارهای سازنده است و از اینکه دولت ژاپن و آقای نخست وزیر مصمم هستند روابط سیاسی، اقتصادی، منطقه‌ای و بین‌المللی را گسترش دهند، استقبال می‌کنیم. روحانی تصریح کرد: در جلسه خصوصی و هم در جلسه دو هیأت درخصوص مسائل روابط دو کشور از جمله سرمایه‌گذاری ژاپن در سواحل چابهار و مکران صحبت کردیم و از اینکه ژاپن علاقه‌مند به خرید نفت از ایران و حل و فصل مسائل مالی و روابط علمی و فرهنگی است از آن استقبال می‌کنیم. رئیس شورای امنیت ملی بیان کرد: روابط ایران و ژاپن از قدمت تاریخی برخوردار است و جمهوری اسلامی ایران از عزم دولت ژاپن برای گسترش روابط همه‌جانبه با ایران استقبال می‌کند. دکتر روحانی ابراز داشت: در مذاکرات و جلسه خصوصی با نخست وزیر ژاپن درباره مسائل مختلف از جمله سرمایه‌گذاری ژاپن در مناطق جنوبی ایران صحبت کردیم و از علاقه‌مندی ژاپن به خرید نفت از ایران و حل و فصل مسائل مالی دوجانبه خرسندیم. رئیس‌جمهور عنوان کرد: در دیدار با نخست وزیر ژاپن علاوه بر مسائل دوجانبه درباره امنیت و تنش‌زدایی در منطقه نیز گفت‌وگو کردیم. خوشحالیم هر دو کشور برای ثبات و امنیت اهمیت زیادی قائل هستند. رئیس دولت دوازدهم تاکید کرد: ایران آغاز کننده هیچ جنگی با هیچ کشوری نخواهد بود، اما به هر متجاوزی پاسخ بسیار قاطع خواهیم داد. دکتر روحانی با بیان اینکه نخست وزیر ژاپن درخصوص مسائل منطقه‌ای خوش بینی قابل ملاحظه‌ای دارند، گفت: از ادامه حمایت ژاپن از برجام و درک اهمیت این توافقنامه برای منطقه و جهان بسیار خرسندیم. رئیس‌جمهوری خاطرنشان کرد: ایران علاقه‌مند به ادامه برجام است و اقدامات آتی تهران نیز در این زمینه در چارچوب برجام خواهد بود. رئیس‌جمهور با بیان اینکه خواهان همکاری دو کشور در زمینه فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای هستیم، افزود: ریشه تنش‌های موجود در منطقه به جنگ اقتصادی آمریکا علیه مردم ایران بر می‌گردد و هرگاه این جنگ متوقف شود، شاهد رویداد بسیار مثبت در منطقه و جهان خواهیم بود. روحانی تصریح کرد: امیدواریم این سفر آغازگر گسترش بیشتر روابط دو کشور و تحولات مثبت در منطقه باشد. رئیس‌جمهور تاکید کرد: در مذاکرات با نخست وزیر ژاپن درباره مهاجران، مبارزه با مواد مخدر، مبارزه با تروریسم، کمک به بازسازی سوریه و حل بحران یمن با یکدیگر گفت‌وگو کردیم.
کاهش تنش در منطقه
نخست وزیر ژاپن با ابراز خرسندی از سفر خود به ایران اظهار داشت: ژاپن برای کاهش تنش در منطقه حداکثر تلاش خود را انجام خواهد داد. «شینزو آبه» شامگاه چهارشنبه در کنفرانس خبری با رئیس‌جمهور ایران گفت: با توجه به استقبال گرم مقام‌های ایرانی بسیار مفتخرم که به این کشور سفر کرده‌ام، زیرا تهران و توکیو با روابط تاریخی و طولانی همواره دارای روابط فرهنگی خوبی بوده‌اند. نخست وزیر ژاپن با بیان اینکه آرزوی ۳۰ ساله من برای سفر به ایران امروز محقق شد، اظهارداشت: افزایش تنش در منطقه را باید به هر قیمتی که شده مهار کرد و ژاپن می‌تواند در این زمینه کاملاً نقش سازنده‌ای را ایفا کند. وی با یادآوری نخستین سفر خود به ایران گفت: من پس از گذشت ۳۶ سال از نخستین سفرم به ایران، مجددا به تهران سفر کرده‌ام، وقتی ۳۶ سال قبل همراه با پدرم که وزیرخارجه بود، به تهران آمدم جوانی ۲۰ ساله بودم و تحت تاثیر این شهر و مهمان‌نوازی مردم ایران قرار گرفتم و امروز هم مجدداً این احساس را تجربه کردم. آبه با بیان اینکه برای سفر به ایران راه بسیار طولانی پیموده شده یادآورشد: مردم دو کشور در این مدت، تحولات متعدد و مختلف غیرقابل وصفی را تجربه کرده‌اند و روابط دو ملت ژاپن و ایران تاکنون به صورت پیوسته و بدون وقفه ادامه داشته است. نخست وزیر ژاپن بیان کرد: برای من افتخارآمیز است که در نودمین سالگرد روابط ایران و ژاپن بار دیگر به تهران سفر کرده‌ام و بابت استقبال گرم در ایران از آقای روحانی تشکر می‌کنم. اکنون ۴۱ سال از آخرین سفری که نخست وزیر ژاپن به تهران داشته، گذشته و امیدوارم در آینده نه چندان دور بار دیگر با مقام‌های ایران ملاقات کنم. آبه در ادامه افزود: عمیقا از فتوای رهبر انقلاب اسلامی درباره غیرشرعی بودن استفاده از سلاح‌های اتمی متشکر و بسیار خرسندم و انتظار داریم ایران همچنان به برجام پایبند بماند. نخست وزیر ژاپن تصریح کرد: با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران گفت‌وگوهای مفصل و صریحی را درباره راه‌های صلح و ثبات در منطقه داشتیم و افق آینده را در پرتو تلاش‌های صبورانه روشن می‌بینم.
بازتاب بین‌المللی سفر آبه
رسانه‌های بین‌المللی خبر ورود «شینزو آبه» نخست‌وزیر ژاپن به ایران را به صورت گسترده منعکس کردند. فایننشیال تایمز نوشت: «متحد کلیدی، سفر دو روزه به ایران را در زمانی که تنش‌های میان تهران و واشنگتن به اوج رسیده، آغاز کرد. شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن امروز -چهارشنبه- در راستای تلاش‌های بین‌المللی برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا، به ایران سفر کرد. این اولین سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران از زمان انقلاب است. خبرگزاری ژاپنی کیودو نوشت: «شینزو آبه امروز -چهارشنبه- در راستای ایفای نقش میانجی میان تهران و واشنگتن، با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران دیدار کرد.» این خبرگزاری نیز به گذشت ۴۰ سال از آخرین سفر مقام ارشد ژاپن به تهران پرداخت. آسوشیتدپرس نیز نوشت: «در پی سفر تاریخی به تهران، رئیس‌جمهوری ایران از شینزو آبه استقبال کرد». گارد ویژه‌ای برای استقبال از آبه در فرودگاه حاضر شده و سوار بر اسب، با در دست داشتن پرچم‌های ایران و ژاپن، خودروی آبه را همراهی کردند. نیویورک تایمز سفر آبه به تهران را «تلاشی بلندپروازانه و طولانی مدت» برای بالا بردن نفوذ ژاپن در عرصه جهانی توصیف کرد.