پای دریاچه ایستاده‌ایم

مهتاب جودکی| همین که حال دریاچه بهتر می‌شود، فشارها برای برگشتن به روش قبلی مصرف آب در حوضه آبریز ارومیه بیشتر می‌شود. از فروردین که بارش‌های سیل‌آسا به دریاچه ارومیه هدایت شد هم همین‌طور شده و گروهی می‌گویند باید قید محدودیت مصرف منابع آبی را زد. حال دریاچه از 2‌ سال پیش رو به بهبود رفته؛ بهبود یعنی این‌که ترازش به نسبت ‌سال 93 (آغاز برنامه احیا) 93 سانتیمتر افزایش یافته است. دریاچه‌ای که بیم مردنش می‌رفت، به تثبیت رسیده و دارد زنده می‌شود؛ 23‌هزار فلامینگو در جزایرش زندگی می‌کنند و گستره‌اش با افزایش ۹۰۰ کیلومتری در مقایسه با زمان مشابه ‌سال گذشته به سه‌هزار و ۱۱۹ کیلومترمربع رسیده است. تا قبل از این‌که برنامه احیای این پهنه خشکیده آغاز شود، خیلی‌ها کار دریاچه را تمام‌شده می‌دیدند و می‌گفتند هر هزینه‌ای برای نجات آن، هدردادن سرمایه است. حالا هم فشارها از آن روست که گروهی کار احیا را تمام‌شده می‌بینند و دریاچه را زنده؛ آن‌قدر زنده که دیگر نیازی به مراقبت ندارد. این فشارها در حالی است که اولین سیاست‌گذاری‌های نادرست در زمینه کشاورزی، کشت و تولید محصولات بدون توجه به میزان آب مورد نیاز است که به ‌عنوان مقصر تشدید خشکسالی دریاچه ارومیه شناخته می‌شود. برای همین است که مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌گویند، نباید به «ولنگاری در مصرف آب» برگشت، باید کار را تا آن‌جا ادامه داد که دریاچه به تراز اکولوژیک برسد؛ این هدفی است که آنها می‌گویند اگر کارها درست پیش برود تا ‌سال 1406 محقق خواهد شد.
حالا که باران حال دریاچه را خوب کرد
 سیاست مصرف آب را عوض کنید
بارش‌های بهاری نجات‌بخش بود و حالا که تابستان رسیده، ورود روان‌آب‌ها به دریاچه قطع شده است. کم‌کم به سیاق هر تابستان تراز دریاچه دوباره تا۷۰ سانتیمتر کمتر خواهد شد. با این همه در سایه افزایش حجم آب و حل‌شدن نمک‌های رسوب‌شده در کف آن، دریاچه در بسیاری از نقاط عمق گرفته و تبخیر آن هم کمتر شده است. این وضع از چشم بسیاری کارِ باران است، نه ستاد احیای دریاچه ارومیه. مسئول فنی ستاد احیا اما می‌گوید، بارش باران به تنهایی نمی‌تواند یک پهنه بزرگ خشکیده را از آب بپوشاند.


حال خوب دریاچه از چشم هیچ‌کس دور نماند. عکس‌های هوایی که دست به دست می‌شد، نشان‌دهنده تغییر بود. برای همین بود که خیلی زود، حرف‌هایی درباره از سرگیری مصرف آب به شیوه گذشته سروصدا کرد. اواخر اردیبهشت بود که مهدی قریشی، امام‌جمعه ارومیه در جلسه شورای اداری استان از تغییر سیاست‌ها بعد از بارش‌های فروردین صحبت کرد. او گفت که «با توجه به بهبود نسبی دریاچه ارومیه خوب است دولت سیاست‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه در بخش کشاورزی را برای اجرای پروژه‌های بزرگ دامی و گیاهی اصلاح کند تا کشت گلخانه‌ای و کشت گیاهان کم آب‌بر سرعت گیرد. آذربایجان ‌غربی قابلیت احداث دامداری‌های بزرگ‌مقیاس را دارد و لازم است دولت بسترهای لازم را برای این کار بیش از گذشته فراهم آورد و در کنار آن تقویت بودجه شهرداری‌ها نیز از دولت انتظار می‌رود.» امام‌جمعه ارومیه البته برای لایروبی رودخانه‌ها و آبخیزداری در زمان بارش باران از دولت تشکر کرده و گفته بود: «به همین واسطه و با استمرار بارش‌ها حال‌وروز دریاچه ارومیه نیز به وضع رضایت‌بخشی به نسبت گذشته رسیده است.»
قریشی حالا در گفت‌وگو با «شهروند» از  امید مردم به بهبود دریاچه می‌گوید و البته تأکید دارد که این بهبود وضعیت، بیش از همه کارِ باران بوده: «مردم از این‌که وضع دریاچه ارومیه به دلیل نزولات یک مقدار تغییر پیدا کرده، خوشحالند. تا پیش از این تهدیدات خشک‌شدن دریاچه در روحیه آنها اثر بدی گذاشته بود و دلگیرشان کرده بود و حالا این وضع بهتر شده است.» به گفته او اعتقاد عموم مردم بر این است که ضمن این‌که مسئولان برای احیای دریاچه تلاش کرده‌اند اما لطف خداوند و بارش نزولات در عین پیش‌نیامدن سیل باعث شده که دریاچه ارومیه زنده‌تر شود. امیدواریم بارش‌ها باز هم ادامه داشته باشد.
امام‌جمعه ارومیه هنوز درباره کاهش محدودیت مصرف آب سر حرفش هست. او این حرف‌ها را در زمان حضور رئیس‌جمهوری در ماکو گفته بود:  «حرفم این بود که در حال حاضر وضع دریاچه تغییر پیدا کرده و به نظر من دولت هم باید سیاست محدودیت‌های مصرف آب را با این وضع بهبودیافته، تطابق بدهد. رئیس‌جمهوری هم همان زمان درباره بهبود وضع گفته بود.»
قریشی از قول کشاورزان می‌گوید که انتظار کشاورزان هم این است که اگر وضع دریاچه خوب شده، کشت گلخانه‌ای و توسعه دامداری‌های بزرگ ادامه پیدا کند و سیاست‌ها طوری تنظیم شود که با توجه به نزولات آسمان و بهترشدن احوال دریاچه، کشت گلخانه‌ای هم بیشتر شود: «نگاه من این است که بر اساس داشته‌هایمان تا جایی که امکان دارد، محدودیت‌ها را کمتر کنیم.» ستاد احیای دریاچه ارومیه اما موافق این نگاه نیست و فشارها را برنمی‌تابد.