روزنامه خراسان
1398/04/31
98 درصد معلولیت، 100 درصد توانمندی!
زندگی دانشمندها، مخترعها و بزرگان عالم هنر و به طور کلی آدم حسابیها را که بگردی، دستکم یک نقطه تاریک میبینی؛ یک حفره ناامیدی، بلا، بدبیاری. ادیسون را مدرسه راه ندادند؛ هلن کلر با سد معلولیت مواجه بود و لاغری و ناتوانی نیوتن، اسباب خنده دیگران. اینها که قصه است، گیریم قصههای واقعی! چه دخلی به ما و روزگار ما دارد؟ در زمانه و روزگار ما کسی دارد یکی که نه، ترکیبی از این قصهها را زندگی میکند. وحید را به دلیل معلولیت شدید جسمانیاش، در مدرسه ثبتنام نمیکنند. به هر زحمتی شده است، غیرحضوری درس میخواند و خودآموز، مهارت‌های رایانه ای را یاد میگیرد. به سنوسال جوانی که میرسد، مثل خیلیهای دیگر میرود دنبال کار. ناتوانی جسمی، اولین و تنها چیزی است که به چشم کارفرماها میآید و کسی بهش اعتماد نمیکند. خسته و ناامید می‌‌شود؟ خانهنشین و طلبکار از زمین و زمان؟ معلوم است که نه، قصهها باید خوب و شاد تمام شوند اما کسی از نقش اول قصهها نمیپرسد چطور از راه پر کلوخ و قلوهسنگ و تپه و صخره، پایان خوب میسازند. من از «وحید رجبلو»، پرسیدم.توانیتو؛ از رویای شخصی تا نفع جمعی «وحید رجبلو»، بنیانگذار استارت آپ «توانیتو» است؛ ایدهای برای کمک به زندگی مستقلانه توانیابان که حالا سه ماهی است در قالب یک شرکت اجرایی شده است: «همیشه دوست داشتم زندگی مستقلی داشته باشم. خیلی ناراحت میشدم از اینکه اطرافیانم از کار و زندگی بیفتند تا کارهای من را انجام بدهند. این ناراحتی هم از سر اخلاق و وجدان بود، هم ناشی از حس سرکوب شده استقلالطلبیام. فکر کردم باید جایی وجود داشته باشد که برای کارهای سادهای مثل خرید یا سینما رفتن، لازم نباشد کسی زندگیاش را ول کند و همراه من بیاید. ایدهام این بود که موسسهای راه بیندازم که افرادی مثل من بتوانند در آن درخواستشان را مطرح کنند و شخصی در ازای دریافت مبلغی، نیاز آن‌ها را برطرف کند. «توانیتو» حالا دارد همین کار را میکند. توانیابان، سالمندان و دیگر افراد دارای نیازهای خاص، در این پلتفرم خدمات مختلفی در حوزه‌های سلامت، حملونقل، گردشگری و سفر و آموزش دریافت میکنند. روال فعلی کار البته درصد کمی از چیزی است که در ذهن من بوده است ولی تا یکی دو سال دیگر، کاملا محقق خواهد شد. تمرکز توانیتو روی ارائه خدمات داخل منزل است. در مواردی که امکانش وجود ندارد مثل دندان پزشکی، شرایطی فراهم میکنیم که خدمات در مکانِ مناسبسازی شده و از سوی کسانی که تخصص کار کردن با افراد دارای نیازهای ویژه را دارند، ارائه شود». حدس میزنم از ذهن بعضیها گذشته باشد که «دمش گرم ولی حتما یه حمایتی پشتش بوده. شاید هم بچه مایهداری چیزی باشه». همین را از وحید میپرسم: «بچه پولدار نیستم و همه هزینه کار را به طور شخصی از برنامهنویسی تأمین کردم. اصولا در اکوسیستم استارت آپی تصور بر این است که موفقها به یک نخ نامرئی وصل‌اند ولی واقعیت این است که اگر خلاقیت و مهارت داشتهباشی، هیچ چیز دیگری لازم نیست. توانیتو هم به همین اعتبار پاگرفت و حالا به لطف دوستانی مثل شاهین طبری و بنا به نیاز جامعه، کارش گرفته است؛ الان 11 نفر نیروی ثابت داریم و چهار نفر نیروی داوطلب. راستش را بخواهید دلم میخواست به کارفرماها و شرکتهایی که قبلا بهم اعتماد نکرده بودند، زنگ بزنم و بگویم: «دیدی تونستم؟». البته نگفتم چون دلم نمیخواست کینهای و مغرور بهنظر برسم ولی چندتاییشان در این مدت، پیام عذرخواهی فرستادهاند. اگر آن همه جواب رد شنیدن، ناامیدم کرده بود الان مثل 11سال پیش، افسرده و ناراحت کنج اتاق نشسته بودم». وحید را حالا خیلیها میشناسند؛ خیلیها رویش حساب میکنند و به موفقیتهای بیشترش امیدوارند. بعضیها اما درگیر کلیشههای ذهنیشان، هنوز نتوانستهاند ترکیب صندلی چرخدار و پرش از مانع را هضم کنند؛ «بارها ثابت کردهام که از پس خودم برمیآیم ولی باز برای یک عده باور نکردنی است. شاید از روی تعریف و تعارف بپذیرند ولی درنهایت با رفتارشان بهم میفهمانند که استقلال و توانمندی برای کسی مثل من توهمی بیش نیست و نمیتوانم ادامه بدهم چون محدودیت جسمی دارم. این خیلی ناراحتم میکند». کسی توان یابان را نمیبیند وحید، دو هفتهای است از کرج به تهران آمده است و تنها زندگی میکند. پیش از این هم البته زندگی مستقلی داشته و با طراحی سایت و برنامهنویسی، خرج خودش را درمیآورده است. در مدتی که مشغول راهاندازی توانیتو بوده، توانسته به 20 توانیاب مهارت‌های رایانه ای آموزش بدهد و برای شغل، به شرکتها و موسسات معرفیشان کند. وحید همه این کارها را با 2درصد توانایی جسمی، انجام داده است. بیماری SMA که وحید به آن مبتلاست، یک بیماری ژنتیکی پیش رونده است و مشخصهاش تحلیل رفتن عضلات می گوید: «فقط مچ دست راستم کار میکند، آن هم درحدی که از موس ، قاشق و تلفن همراه استفاده کنم. با وجود این، روزی 10 ساعت کار میکنم. اگر کار درمانی بروم، خیلی سرحال میشوم و حتی به 12ساعت هم میرسد. این قضیه برای خیلیها قابل درک نیست که البته حق دارند. افرادی مثل من در جامعه حضور ندارند. ما اگر در بازار و تئاتر و خیابان باشیم، تواناییها و مشکلاتمان برای دیگران قابل فهم می‌‌شود. خیلیها از من میپرسند صفحه ات را خودت مدیریت میکنی؟ چطوری تایپ میکنی؟ چطوری میخوابی؟ چطور غذا میخوری؟ این سوالها خستهام نمیکند ولی دلگیر میشوم وقتی مسائل مهمتر و جدیتر نادیده گرفته و به چیزهایی پرداخته می‌‌شود که برای من حل شده است. بله، من 98 درصد معلولیت دارم و با وجود این زندگیام را خودم اداره میکنم چون مسئله توانایی و استقامت ذهنی است، نه جسمی. این اما همه ماجرا نیست. افرادی مثل من، برای بهبود وضعیتشان به جلسات متعدد کاردرمانی و فیزیوتراپی نیاز دارند. هر جلسه کاردرمانی 150هزار تومان و فیزیوتراپی 120هزار تومان است. کسی اگر بخواهد مثل من تنها زندگی کند، ماهی دو تا سه میلیون تومان هزینه پرستار هم دارد. ویلچر برقی در بازار زیر 20 میلیون تومان پیدا نمیشود. داروهای ما تحریم شده است و اگر هم جایی پیدا شود، قیمتش خیلی بالاست. مخارج بیماران ضایعه نخاعی خیلی بیشتر از این حرفهاست چون به ابزارهای بهداشتی مخصوص نیاز دارند. فکر می‌کنید مسئولان چه کار میکنند؟ میگویند تعداد بیمارهایی مثل وحید رجبلو مگر چند نفر است که دارو وارد کنیم! بهزیستی ماهی 230 هزار تومان به معلولان میدهد برای حق پرستاری. هر پنج سال یکبار، دو میلیون تومان برای ویلچر میدهد و اگر اشتباه نکنم ماهی 100 هزار تومان به عنوان مستمری. افراد توانیاب نیاز دارند از خانه بیرون بروند و روی پای خودشان بایستند؛ همانطور که در خیلی از کشورها توانیابان آنقدر توانمند شدهاند که به افرادی مثل خودشان کمک میکنند. حالا هم البته اتفاقهای خوبی افتاده است؛ بعد از توانیتو خیلیها به من پیام دادهاند که اعضای معلول خانوادهشان وارد جامعه شده و کسبوکار راه انداخته‌اند. من باور دارم حمایت جامعه، یک بخش ماجراست و اراده خود توانیابان، بخش مهم دیگر. همیشه از دوستان معلولم میخواهم همه مشکلات را گردن دیگران نیندازند». غیر ممکن وجود ندارد! اگر وحید را نمیشناختیم، جمله آخرش برایمان حکم همان توصیه و نصیحتهایی را می یافت که در مصاحبهها مرسوم است. او ولی هیچوقت منتظر کمک کسی نمانده و ثابت کرده است که غیرممکن وجود ندارد. یکی از تجربههای کوچک اخیرش را برایم تعریف میکند: «چندوقت پیش ویلچری به دستم رسید که قابل استفاده برای من نبود ولی خیلی دوستش داشتم. نمیشد که بیخیالش بشوم. با نرمافزارهای شبیه ساز، قالب بدنم را ساختم و سفارش دادم یک صندلی مختص آن طراحی کنند. حالا ویلچر محبوبم قابل استفاده است. من از وقتی جدا از خانواده زندگی میکنم، همهچیز برایم چند برابر سخت شدهاست؛ از تأمین هزینهها تا انجام کارهای روزمره ساده. اما فکر میکنم باید تحمل ام را بالا ببرم. مسائل را زیادی بزرگ نکنم و اسم هر رفتاری را ترحم نگذارم». نه به موانع در کشورهای آن‌ور‌آب! برخی از امکانات و شرایط ویژه‌ای که در کشورهای اروپایی برای معلولان وجود دارد و من در سفرهایم از نزدیک شاهد آن‌ها بوده‌ام دکتر مریم ذاکری | روزنامه‌نگار اگر تاکنون گذارتان به یکی از کشورهای پیشرفته دنیا افتاده باشد، احتمالاً حضور قابل توجه معلولان در جامعه، نظر شما را به خود جلب کرده است. دوستی ایرانی که مقیم یک کشور اروپایی است در این باره معتقد بود تعداد معلولان جسمی حرکتی در جوامع اروپایی نسبت به ایران بیشتر است. باید اعتراف کنم که در طول مدت اقامتم در کشور آلمان به نظر دوستم شک کردم چراکه حضور بیشتر این افراد در شهرها، خیابان ها، پارک ها، معابر و وسایل نقلیه عمومی به دلیل فراهم بودن زیرساخت های لازم و فرهنگ سازی مناسب است نه بیشتر بودن‌شان. واضح است که مهیا بودن این شرایط به فرد معلول این اجازه را می دهد که از خانه خود خارج شود و همچون افراد سالم از فعالیت های اجتماعی لذت ببرد. در ادامه به برخی از این امکانات و شرایط ویژه‌ای که در کشورهای اروپایی وجود دارد و من در سفرهایم از نزدیک شاهد آن‌ها بوده‌ام، اشاره می کنم. امید است به زودی شرایط مشابهی برای معلولان کشورمان فراهم شود تا شاهد حضور بیشتر این عزیزان در شهرها باشیم. ممنوعیت ساخت پله! فضاهای شهری در این کشورها برای افراد با انواع معلولیت ها مناسب سازی شده است. خیابان ها عموماً یک دست و فاقد پستی و بلندی است. کوچه ها برای عبور ویلچر مناسب اند و توسط زنجیر، موانع فلزی و بلوک های سیمانی مسدود نشده اند. در اطراف تقاطع ها و خطوط عابر پیاده، جوی های آب، پله و ... محل های غیر قابل عبور برای معلولان وجود ندارد. کلیه فضاهای عمومی، شامل ادارات، نهادها، مدارس، دانشگاه ها، فروشگاه های بزرگ، اماکن ورزشی، رستوران ها حتی سوپرمارکت های کوچک اجازه استفاده از پله در ورودی خود را ندارند و در صورت داشتن پله، ملزم به طراحی راه های ورودی با شیب مناسب برای معلولان هستند. از طرفی استفاده از آسانسور، رمپ یا سطوح شیبدار میان طبقات برای این اماکن اجباری است. در تمام پارکینگ های عمومی، محل هایی برای پارک خودروی افراد با معلولیت در نظر گرفته شده است تا فاصله آن‌ها با خروجی و ورودی ساختمان ها کمتر باشد و از طرفی در طول مسیر آمد و شد به این پارکینگ اختصاصی کلیه موانع رفع شده است. امکاناتی جالب در حوزه حمل و نقل عمومی معلولان جسمی-حرکتی در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا همچون انسان های سالم می‌توانند از کلیه امکانات حمل و نقل عمومی شهرها بهره مند شوند. در ایستگاه های مترو یا تراموا، سکوهای سوار شدن کاملاً همسطح با وسیله نقلیه مد نظر ساخته شده اند بنابراین معلولی که از عصا یا صندلی چرخدار استفاده می کند به راحتی و بدون کمک دیگران می تواند سوار یا پیاده شود. درباره اتوبوس اما اوضاع کمی متفاوت است چراکه با توجه به چرخدار بودن این وسیله نقلیه، فاصله ای حداقلی با سطح زمین وجود دارد اما متخصصان امر برای این موضوع نیز چاره ای اندیشیده اند. در مرحله اول اشاره به این نکته ضروری است که اتوبوس های درون شهری عموماً فاقد پله هستند. در صورت حضور معلول جسمی در ایستگاه اتوبوس، راننده با فشار یک دکمه و با استفاده از جک های هیدرولیکی پیشرفته، سطح اتوبوس را تا حد امکان پایین می آورد سپس پیاده و پله مخصوص عبور ویلچر را که در جلوی در ورودی تعبیه شده است ، باز می کند و در صورت نیاز به معلول برای سوار شدن به اتوبوس کمک می کند. در هر کدام از این وسایل حمل و نقل، فضایی به این عزیزان اختصاص داده شده است. این فضا نزدیک به در ورودی، کنار پنجره و در محوطه ای بدون صندلی قرار گرفته است. جالب است بدانید استفاده از این فضا برای افراد عادی در صورت حضور همزمان فردی با معلولیت، جرم محسوب می شود و متخلف باید جریمه ای بین 40 تا 100 یورو بپردازد. وضع قوانین برای کسب درآمدشان در حالی‌که کلیه زیرساخت ها برای حضور این افراد در سطح جامعه فراهم باشد، معلولان جسمی-حرکتی نه تنها افرادی منزوی در کنج خانه های خود نیستند بلکه با آموختن مهارت‌های مختلف قادر به انجام بسیاری از فعالیت های اجتماعی از جمله اشتغال و کسب درآمد هستند. از سوی دیگر حضور مداوم آن‌ها در شهر و جامعه تأثیر به سزایی در نگاه کارفرمایان و مردم عادی خواهد داشت. در اتحادیه اروپا قوانینی برای منع تبعیض میان معلولان و دیگر افراد در محیط کار وجود دارد. این قوانین به طور سالانه در حال تغییر است و گام به گام این افراد را برای مستقل شدن و افزایش فعالیت در جامعه آماده می کند. طبق این قوانین منعی برای استخدام افرادی که قادر هستند 3 ساعت در روز یا بیشتر کار مشخصی را انجام بدهند؛ وجود ندارد. به عنوان مثال در کشور آلمان و در سال 2015 میزان بیکاری افراد با انواع معلولیت جسمی-حرکتی تنها 9 درصد بوده است. در صورتی که سطح این معلولیت در حدی باشد که فرد نتواند نیازهای روزمره خود را با کار کردن تامین کند، سازمان های حمایتی و خدمات اجتماعی عمومی برای حفظ کرامت انسانی، حقوقی ماهانه به آن‌ها پرداخت می کنند.
سایر اخبار این روزنامه
پس لرزه های توقیف کشتی ملکه
مصیب ؛ پرتره کمیک یک سیاستمدار ایرانی
تبانی علیه فوتسال مشهد
دستمزد یک«حداقل بگیر» چه اجزایی دارد؟
قهرمان 93 ساله
عربستان تصمیم سخت را در یمن می گیرد؟
فرش قرمز برای کالای لوکس
جادوی نقاشی در 26 دقیقه!
98 درصد معلولیت، 100 درصد توانمندی!
دفاع خمسه از استندآپ تحقیر آمیز
واکنش منافقین به انتشار تصاویر «جلادهای هشتگ ساز»
روز بیرجند شب شد
ماجرای یک آگهی عجیب !
نا دزدهایی که دزد شدند
28 سال اجاره نشینی متولی مسکن
درختان، قربانی گازرسانی می شوند؟
