روزنامه ابتکار
1398/05/07
همه حواشی انتخابات شورایاری‌ها بررسی شد دو روی سکه یک انتخابات محلی
گروه جامعه: «روی خوش تهرانی‌ها به صندوق رای»، «انتخابات پرشور شهری»، «مردم‌سالاری از کوچه و خیابان آغاز میشود»، «استقبال از انتخابات محله»، «مردم‌سالاری محلی در ایستگاه پنجم»، ... این‌ها تیترهایی بود که رسانه‌ها روز شنبه پس از برگزاری انتخابات پنجمین دوره شورایاری‌های محلات تهران در صفحه اول خود کار کردند. برگزاری این انتخابات اما نکات قابل توجه زیادی داشته است؛ از برگزاری الکترونیک که می‌تواند مقدمه‌ای برای انتخابات الکترونیک مجلس شورای اسلامی یا حتی ریاست جمهوری باشد تا طرح این مسئله که آیا مشارکت انتخاباتی 500 هزار نفری در پایتخت با توجه به جمعیت آن، آیا می‌تواند پشتوانه خوبی برای مردم‌سالاری یا نشانی از استقبال و روی خوش مردم به رای دادن به حساب بیاید یا نه و اگر نه، دلیل آن چیست؟طرح تشکیل شورایاری در دوره اول شورای شهر تهران در آذر ماه 1378 تصویب شد و اولین دوره انتخابات آن نیز یک سال بعد در 87 محله از 13 منطقه پایتخت برگزار شد. در دوره دوم انتخابات شورایاری‌ها در 370 محله در تمامی 22 منطقه تهران برگزار شد و دوره‌های سوم و چهارم هم با کاهش تعداد محلات به 354 و 352 محله برگزار شد. امسال نیز انتخابات در 352 محله تهران برگزار شد و در مجموع 4576 نفر به عنوان نمایندگان مردم محلات به شورایاری‌ها راه یافتند. در نتیجه اگر شورایاری‌ها را به صورت یک مجموعه واحد در نظر بگیریم، شورایاری بزرگترین انجمن دارای رسمیت قانونی در ایران محسوب میشود.
انتخابات قانونی یا غیرقانونی؟
انتخابات پنجمین دوره شورایاری‌ها با چالش‌هایی برای برگزاری مواجه بود. در حالی که شورای شهری‌ها با نامه اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری عزم خود را برای برگزاری این انتخابات جزم کرده بودند، سازمان بازرسی کل کشور با برگزاری این انتخابات مخالف بود و حتی در نامه رئیس این سازمان به سران سه قوه خواستار جلوگیری از برگزاری آن شد. ایراد سازمان بازرسی کل کشور به این انتخابات بر این مبناست که سازوکار برگزاری آن در قانون دیده نشده و این انتخابات باید تا زمان وضع مبانی قانونی برای برگزاری آن متوقف شود. همچنین طبق نامه ناصر سراج، رئیس سازمان بازرسی به سران سه قوه، وضع مصوبه توسط شورای اسلامی شهر تهران و همچنین اقدام به برگزاری انتخابات شورایاری، برخلاف اصل ۱۰۰ قانون اساسی و نیز قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران دانسته شده فلذا اقدام شورای اسلامی شهر تهران و هیئت محترم وزیران در وضع مصوبه مبنی بر تشکیل انجمن شورایاری محلات در تهران و برگزاری انتخابات، خارج از حدود اختیارات قانونی مراجع مزبور عنوان شده است .این در حالی است که مراجعی دیگر از جمله معاونت حقوقی رئیس‌جمهوری، با اشاره به مصوبات قانونی در این باره، نبود سازوکار را دلیلی بر لغو انتخابات ندانستند.
در حالی که انتخابات شورایاری‌های پیشتر 4 دوره برگزار شده بود و البته مصوباتی را در دولت نیز با خود دارد، اما با آرایش رسانه‌ای درباره قانونی یا غیرقانونی بودن این انتخابات می‌توان برداشت کرد که نگاه به موضوع جدا از بحث‌های قانونی، سیاست‌زده نیز هست. در واقع این رسانه‌های اصولگرا بودند که بیشتر بر محور غیرقانونی بودن این انتخابات تاکید داشتند آن هم در شرایطی که این انتخابات در شوراهای با ترکیب اصولگرایی نیز برگزار شده بود و این حاشیه‌ها را نداشت. به هر حال به گفته رئیس سازمان بازرسی کل کشور، پرونده قانونی بودن یا نبودن این انتخابات به دیوان عدالت اداری ارجاع شده است و باید دید که نظر این دیوان درباره آن چه خواهد بود و در صورت اعلام غیرقانونی بودن آن، چه سرنوشتی برای دوره پنجم شورایاری‌ها رقم خواهد خورد.
شورایاری، باشد یا نباشد؟
شورایاری‌ها در ماهیت وجودی خود نیز با موافقان و مخالفانی روبهرو هستند. برخی آن‌ها را مشاوران خوبی برای شورای شهر می‌دانند و برخی دیگر آن‌ها را بی اثر، بستر امکان ایجاد تخلف و دچار هزینه‌های زاید ارزیابی می‌کنند. بسیاری از شورایاران دوره‌های گذشته نیز در مصاحبه‌های خود در این باره، از بی‌توجهی اعضا، شهرداران مناطق، شورای شهر و شهرداری به نظرات شورایاران گلایه داشته‌اند و اختیارات خود را کم و ناچیز ارزیابی کرده‌اند. این در حالی است که کاهش اختیارات شورایاران که خود باعث کم‌اثری آن‌ها دانسته میشود، برای جلوگیری از افزایش امکان تخلف انجام شده است. به هر ترتیب به نظر می‌رسد که شورایاری نهادی است که جایگاه واقعی آن همچنان در اکوسیستم مدیریت شهری و نیز سیاسی تعریف نشده است و نگاه به آن از سوی موافقان بیشتر با طرح شعار و از سوی مخالفان نیز با طرح ابهام‌های انتزاعی انجام میشود.
تمرین مردم‌سالاری؟
در دوران ثبت‌نام داوطلبان انتخابات شورایاری‌ها، برگزارکنندگان، اعضای شورای شهر و برخی چهره‌های فعال سیاسی، از احزاب و گروه‌ها برای شرکت منسجم در این انتخابات دعوت کردند. این در حالی بود که با توجه به محله‌محور بودن و نقش شورایاری‌ها، برای احزاب و تشکل‌های سیاسی نمی‌شد نقشی جز نقش ترغیبی در نظر گرفت. به هر حال از آن جا که هر انتخاباتی عملا در اذهان ماهیتی سیاسی نیز در خود ایجاد می‌کند، از انتخابات شورایاری‌ها نیز بارها به عنوان تمرین مردم‌سالاری یاد شده است. اما آیا واقعا چنین است؟
در انتخابات شورایاری‌ها، 12 هزار و 30 نفر در 352 محله کاندیدا شدند و هر نفر می‌توانست تنها در یک محله، به 9 نفر رای دهد. امکان کاندیداتوری برای دو منطقه وجود نداشت و کسی هم نمی‌توانست در دو منطقه رای دهد. با این حال رای دادن در محله غیر از محله محل زندگی فرد هم منع قانونی نداشت. علی‌رغم تبلیغاتی که در این باره انجام شد - البته بسیاری از جمله برخی اعضای شورای شهر از میزان اطلاع‌رسانی و تبلیغات انجام شده در این زمینه ناراضی بودند - و البته تمدید زمان انتخابات تا ساعت 8 شب، تعداد رای‌دهندگان از 509 هزار و 108 نفر فراتر نرفت. این در حالی بود که با توجه به تغییرات قوانین از جمله بالا بردن سن رای از 16 به 18 سال، تعداد واجدین شرایط رای دادن بیش از 5.5 میلیون نفر ارزیابی می‌شد. این یعنی میزان مشارکت در انتخابات شورایاری‌ها تنها حدود 9 درصد بوده است و به ازای هر کاندیدا تنها حدود 4 تا 5 نفر پای صندوق‌های رای آمده‌اند!
در این که این عددها نشانه‌ای از تمرین مردم‌سالاری در خود دارد یا نه، نظرات مختلفی به خود دیده است. همچنین باید دید چنین تمرینی، به بسیج 6 هزار نفری برای برگزاری این انتخابات و هزینه – به گفته سخنگوی شورای شهر تهران – 6 میلیارد تومانی آن می‌ارزد یا نه. به هر حال تا بدین جا، تجربه برگزاری موفق انتخابات الکترونیکی و مشارکت قابل توجه زنان و جوانان از اصلی‌ترین دستاوردهای این انتخابات دانسته شده است.
سکوی پرتاب؟
به نظر می‌رسد انتخابات شورایاری‌ها چه برای مردم تمرین مردم‌سالاری باشد یا نباشد، برای برخی کاندیداها تمرین حضور در شرایط رای‌گیری حساب شده است. برخی شرکت‌کنندگان به این انتخابات و حضور در شورایاری‌ها به عنوان یک سکوی پرتاب نگاه کرده‌اند. هر چند رئیس شورای شهر تهران سیاسی نشدن این انتخابات را از ویژگی‌های آن دانست، وجود برخی لیست‌ها با زاویه نگاه سیاسی خاص و تلاش برای در دست گرفتن کل کرسی‌های شورایاری محله با ارائه لیست، از نشانه‌های نگاه سیاسی برخی کاندیداها به این انتخابات حکایت دارد. لیست‌های خانوادگی در برخی محلات نیز قابل توجه بودند و حتی برگزیدگان برخی محلات نیز دارای مشابهت نام خانوادگی بودند که این موضوع از نکات جالب توجه این انتخابات بوده است.
به هر حال باید دید با دستور تشکیل هر چه سریعتر شورایاری‌ها از سوی رئیس شورای شهر تهران و با پایان کامل فرآیند انتخاباتی، شورایاری‌های دوره پنجم چقدر می‌توانند موافقان خود را راضی کرده و پاسخ منتقدان خود را بدهند، نهادهای مسئول بالاتر چقدر در بهبود جایگاه شورایاری‌ها و تدوین قواعد و قوانین در این راستا حرکت می‌کنند و مدیران شهری نیز چقدر از ظرفیت شورایاران بهره می‌برند.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از حملات و تخریب‌های صداوسیما علیه دولت گزارش می‌دهد
«گاندو» در قفس ظریف
ژوبین صفاری
رسانه‌ها و گره کور تحمل‌ناپذیری
«ابتکار» طرح جدید مالیاتی را بررسی می‌کند
راهی برای عبور دولت از تنگنای اقتصادی!
تا زمانی‌که مشکلات بازار اصلاح نشود، طرح‌های پیشنهادی موثر نیست
نخریدن خانه، تدبیر دولت برای کاهش تقاضا در بازار
همه حواشی انتخابات شورایاری‌ها بررسی شد
دو روی سکه یک انتخابات محلی
رئیس‌جمهوری در نامه‌ای متذکر شد
مواخذه 4 وزیر
«ابتکار» نشست فوق‌العاده کمیسیون مشترک برجام در وین را بررسی می‌کند
برجام در میان تحولات سریع
رئیس جمهوری در دیدار وزیر امور خارجه عمان:
ایران علاقه‌مند به توسعه همکاری‌ها با عمان است
برنی سندرز:
عربستان یک دیکتاتوری شریر و کریه است
دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین:
برخی برایشان مهم نیست با نردبان «مصباح» وارد مجلس شوند یا «عارف»
سلامت ایران، خورشید مدیریت کلان
خط و نشان مجدد اون برای ینگه دنیا
