روزنامه همدلی

سالانه ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کارگر ساختمانی در ایران می‌میرند تنهاجایی که کارگران اول شدند

همدلی| چند روز پیش خبری از قول رئیس کانون کارگران ساختمانی کشور و عضو کارگری هیات امنای سازمان تامین اجتماعی بر خروجی رسانه‌ها قرار گرفت که از مرگ سالانه 800 تا 1000 کارگر ساختمانی در سال خبر داد. اکبر شوکت به خبر آنلاین گفته است ۵۰ درصد آسیب‌های کارگران در محل کارشان مربوط به کارگران ساختمانی است و همچنین ۶۰ درصد فوتی‌ها در میان کارگران ایران مربوط به کارگران ساختمانی است.
به گفته‌ شوکت بالا بودن حوادث کار در بخش ساختمان ناشی از نبود نظارت بر کار کارفرمایان است. وی گفته «در بخش حوادث بزرگترین مشکلی که در زمینه حوادث کارگران ساختمانی وجود دارد، این است که کارفرمایان الزامی برای رعایت مسائل ایمنی ندارند. اهرم‌های فشار بر دوش کارفرما نیست».
همین خبر انگیزه گزارش میدانی شد تا چرایی و دلیل مرگ و میر کارگران ساختمان را از زبان خودشان بشنویم. دیدن‌شان برای همه عادی است و زحمت زیادی نمی‌خواهد، از در خانه که بیرون می‌زنم تا سر خیابان که کمتر از 500 متر فاصله دارد، حداقل سه ساختمان نیمه کاره و در حال ساخت وجود دارد که به دست کارگران ساختمانی در حال جان گرفتن و قدبرافراشتن هستند.
کارگران جدی گرفته نمی‌شوند


در کنار ویرانه ساختمانی که هنوز از خاک بلند نشده است چند کارگر ساختمانی در حال خوردن عصرانه هستند، به جمع‌شان وارد می‌شوم و بدون مقدمه خود را معرفی می‌کنم، به خود تکانی می‌دهند و در حلقه شش نفره خود جایی را نیز برای من باز می‌کنند. سخاوتمندانه از نان و انگوری که بر روی چند برگه روزنامه گذاشته‌اند از من پذیرایی می‌کنند، هنوز لقمه اول را به دهان نبرده‌ام درد دل‌شان شروع می‌شود.
مرد میان‌سالی که دست‌های پینه‌بسته‌اش نشان از پیشکسوتی‌اش در کارهای فیزیکی و یدی دارد خود را تیمور معرفی می‌کند. او در حالی که چند حبه انگور را به آرامی میان تکه‌ای نان نافتون می‌پیچد با صدایی که انگار از قعر چاه بلند می‌شود، با لهجه‌ای که رد ترکی‌اش به وضوح مشخص است، می‌گوید: کارگران ساختمانی قشری از همه جا رانده و از همه جا مانده هستند. همین درماندگی‌شان باعث شده که نه از سوی کارفرما و نه از سوی قوانین کار به عنوان نیروی کار جدایی به حساب نیایند.
تیمور لقمه نان و انگورش را به دهان می‌برد و با دهان پر ادامه می‌دهد: برخی از کارفرماها و صاحبان پروژه چون می‌دانند نیاز شدید مالی این افراد را به سمت کارگری ساختمان سوق داده است، معمولا در بسیاری از موارد حتی برخوردی انسانی با آنان ندارند چه برسد به این که امکانات ایمنی برای آنان فراهم کنند.
از تیمور می‌پرسم آیا صاحبان پروژه یا کارفرما وسایل ایمنی کار را برایشان فراهم می‌کنند یا سخت‌گیری بایت رعایت موارد ایمنی دارند. تیمور خیلی آرام انگار که با خودش حرف می‌زند می‌گوید: در این 18 سالی که کارگری ساختمان انجام دادم مدل‌های زیادی را از نزدیک دیده‌ام. برخی از کارفرماها اصلا برایشان مهم نیست که چه به سرت می‌آید، حتی حاضر نیستند یک دستکش استاندارد هم برایت تهیه کنند، چه برسد به کلاه ایمنی یا سایر وسایل ایمنی، اگر هم اعتراض کنیم می‌گویند شما را بیمه کرده‌ایم اگر اتفاقی برایتان بیفتد پولش را می‌دهیم. انگار حوادث ناشی از کار برای فرد آسیب‌دیده درد ندارد، مرگ ندارد، فقط هزینه دارد که آنان تقبل کنند.
اما بعضی دیگر سخت‌گیری می‌کنند. البته اکثر آنها نیز، سخت‌گیری‌شان به خاطر حفظ جان کارگرها نیست، بخاطر جلوگیری از دردسرهای بعد از حادثه است یا برای نخوابیدن ساخت و سازشان است و گرنه جان کارگر چندان برایشان اهمیتی ندارد. تیمور سیگاری را روشن می‌کند و از حلقه شش نفره دوستانش فاصله می‌گیرد.
خستگی، بارزترین ویژگی چهره گلمراد است که در کنار ساختمان نیمه کاره دست حلقه زده بر شالی که بر کمرش بسته است، سبیل پرپشت که روی صورت لاغر و خسته‌اش خوب چفت نشده است با هر پکی به سیگار بالا و پایین می‌رود. او تمام عمر را کارگری ساختمان کرده و اکنون که در آستانه 70 سالگی قرار دارد، هنوز دست از کار نکشیده است.
وسایل ایمنی کار استاندارد لازم را ندارد
گلمراد لب که باز می‌کند، شکایت سرریز می‌شود.«از 12 سالگی کارگری کردم از کارگری مزرعه گرفته تا کارگری مرغداری و گاوداری، بزرگ‌تر که شدم به کارگری ساختمان روی آوردم، کوچه و خیابانی نیست که از آن رد شوم و حداقل در یک یا دو ساختمان رد کار و دست خودم را نبینم. بسیاری از ساختمان‌های این شهر بخشی‌اش با دست من ساخته شده است، اما چه سود ! با این همه سال سابقه کار و زحمت کشیدن اکنون حتی یک حقوق بازنشستگی ندارم تا با این موی و ریش سفید و استخوان درد مجبور به جابه‌جایی سیمان و آجر نشوم.
گلمراد دست‌های زمخت کارگری‌اش را باز می‌کند و انگشت سوم دست راستش راکه با پارچه کهنه سرمه‌ای رنگ بسته شده، نشانم می‌دهد و می‌گوید: سه هفته پیش آجر بر روی این انگشت‌ام افتاد، خیلی درد دارد، اما هنوز دکتر نرفتم، اگر دستکش استانداردی داشتم انگشتم این‌قدر صدمه نمی‌دید، وقتی انگشت‌ام را به صاحب کارم نشان دادم با عصبانیت گفت چرا مواظب نبودید، نمی‌دانید تا تحویل پروژه وقت زیادی نداریم. کارفرما به جای قول درمان یا حتی دلجویی کوچکی مانند طلبکارها با من برخورد کرد.
از گلمراد می‌پرسم: آیا هیچ‌وقت از کارفرما خواسته‌اید وسایل ایمنی کار را برایتان فراهم کند؟ گلمراد بقچه رنگ‌ورو‌رفته‌اش را باز می‌کند و چند دستکش سوراخ شده را بیرون می‌کشد و می‌گوید: برخی از کارفرماها خودشان بدون این که ما بگوییم تهیه می‌کنند ولی استاندارد لازم را ندارد. همین دستکش‌ها را نگاه کنید مگر چند بار آنان را پوشیده‌ام که زهوارشان در رفته است.
کارگران به حقوق خود آشنایی ندارند
پسر لاغر اندام سیه‌چرده‌ای که دستمالی راه راه بر سر بسته است و کنجکاوتر از بقیه افراد آن جمع به نظر می‌رسد خود را احمد و مهندس کامپیوترمعرفی می‌کند که به امید کار و درآمدی بهتر از یکی از شهرهای شمالی راهی پایتخت شده است. به گفته احمد او تا چندماه پیش در قسمت انفورماتیک یک شرکت تولیدی مشغول به کار بوده و از کار و درآمدش هم راضی بوده است. اما تحریم‌ها زندگی او را مانند زندگی خیلی‌های دیگر آن‌چنان درنوردید که اکنون به جای موس و کیبورد کامپیوتر آجر و سیمان در دست‌ دارد.
احمد می‌گوید: از بخت بدم شرکت تولیدی به‌خاطر تحریم‌ها نتوانست مواد اولیه مورد نیاز تولیدش را وارد کند. بنابراین شرکت تولیدی به‌خاطر کمبود مواد اولیه چند خط تولید خود را متوقف کرد و ناچار شد تعدادی از کارگران و کارمندان خود را تعدیل ‌کند، من هم یکی از افرادی بودم که قرعه بدشانسی به نامم افتاد و از شرکت اخراج شدم. چند ماهی هزینه روزمره‌ام را از راه تدریس خصوصی به دانش‌آموزان تامین می‌کردم، با تعطیلی مدارس درامد ناچیزم هم قطع شد و چاره‌ای به جز کارگری برایم نماند.
احمد معتقد است: در موضوع ایمنی کارگران و حوادث ناشی از کار همان قدر که کارفرما مقصر است، کارگران نیز مقصر هستند. چرا که بسیاری از کارگران از حق و حقوق خود آگاهی ندارند و آنانی که تا حدودی نیز اطلاع دارند از ترس از دست دادن کارشان کوچکترین تلاشی برای احقاق حق خود ندارند. از قدیم گفته‌اند از بی‌عرضه‌ بودن آدم‌هاست که گرگ آدم‌خوار پیدا می‌شود، این را می‌توان نه تنها به کارگران ساختمانی بلکه به تمام نیرو‌های کاری که حقوق‌شان از سوی کارفرما رعایت نمی‌شود، تعمیم داد.
اراده‌ای برای استفاده از وسایل ایمنی کار وجود ندارد
محسن عبدالرضایی مهندس عمران و مدیر پروژه‌های ساختمانی با بیان این که فرهنگ کار ایمن تقریبا در 80 درصد کارگاه‌های ساختمان رعایت نمی‌شود و معمولا اراده‌ای برای استفاده از وسایل ایمنی کار نیز وجود ندارد، به همدلی گفت: تهیه وسایل ایمنی کار و نظارت وظیفه کارفرماست. البته در بسیاری از قراردادها معمولا این بار را به دوش پیمانکاران می‌اندازند. اما به هر حال مجری پروژه هر کسی که باشد موظف است وسایل ایمنی را برای کارگران تهیه کند.
عبدالرضایی آمار بالای مرگ و میر کارگران ساختمانی را به سهل انگاری مجری طرح و همچنین برخی از کارگران گره زد و افزود: هم مجری طرح ممکن است وسایل ایمنی کار غیراستاندارد تهیه کند یا حتی کلا از تهیه آن سرباز بزند و هم بعضی از کارگران اهمیتی به استفاده از وسایل ایمنی نمی‌دهند. در واقع برخی از کارفرمایان با استفاده از وضعیت موجود برای پایین نگه‌داشتن هزینه‌های تولید از تعبیه وسایل ایمنی در محیط کار سر باز می‌زنند و کارگران را در موارد بسیاری بدون وسایل ایمنی به کار وادار می‌کنند و از طرفی دیگر کارگران نیز اصراری برای استفاده از وسایل ایمنی ندارند.
بنابراین به دلیل عدم تهیه و عدم نظارت مجری طرح و همچنین استفاده نکردن کارگران از وسایل ایمنی شاهد روند رو به رشد مرگ کارگران ساختمانی هستیم. با تمام این تفاسیر من معتقدم اگر مجریان طرح وسایل ایمنی استاندارد را برای کارگران تهیه کنند و بر استفاده از آن اصرار و نظارت داشته باشند و سختگیری کنند کارگر از ترس از دست دادن کارش هم باشد،مسائل ایمنی را رعایت می‌کند.
حوادث ناشی از کار چیست؟
به تعریف قانون کار، حادثه ناشی از کار حادثه‌ای است که حین کار و به سبب آن برای کارگر بیمه‌شده اتفاق بیفتد. طبق قانون نظارت بر رعایت ایمنی در محیط کار بر عهده کارفرما و نهادهای وابسته به آن است. وزارت کار هم به‌طور رسمی ارگان‌هایی برای کنترل و بازرسی محیط‌های کار دارد اما نقش نظارتی آن‌ها بیشتر بر روی کاغذ باقی است. نیم نگاهی به تعداد بازرسان کار در مقایسه با تعداد کارگاه‌ها نشان می‌دهد که نهادهای ناظر در عمل، نظارتی بر ایمنی و بهداشت محیط کار ندارند.
علی خدایی، عضو کارگری شورای عالی کار چند وقت پیش به رسانه‌ها گفته بود: « در کارگاه‌های بیشماری وسایل ایمنی به کارگر داده نمی‌شود و کارگر به خاطر نداشتن امنیت شغلی، به این وضعیت تن می‌دهد. این در حالی است که در سطح کشور، وزارت کار کلا ۸۰۰ نفر بازرس برای نظارت بر ایمنی کار دارد. اگر این عدد را ضربدر بر کارگاه‌های موجود در کشور کنیم -آن هم کارگاه‌های رسمی شناسنامه‌دار شناخته شده که بیش از سه و نیم میلیون کارگاه است- به این نتیجه میرسیم که بازرسی از هر کارگاه هر ۵ سال یک بار نوبت به هر کارگاه می‌رسد که این بازرسی انجام شود.»
حوادث ناشی از کار دومین عامل مرگ و میر در کشور
لازم به یادآوری است که مرگ در اثر حوادث ناشی از کار دومین عامل مرگ و میر در ایران بعد از تصادفات است و ایران در زمینه رعایت مسائل ایمنی کار در میان کشورهای جهان رده ۱۰۲ را دارد.
حوادث ناشی از کار در سال جاری روندی صعودی داشته است. سازمان پزشکی قانونی روز هشتم مرداد نیز اعلام کرد تعداد کسانی که در سه ماهه اول سال جاری در اثر حوادث ناشی از کار جان خود را از دست داده‌اند نسبت به بهار سال گذشته ۱۷، ۹درصد افزایش داشته است.
البته آمار مرگ حوادث ناشی از کار بیشتر از آمار پزشک قانونی است، چرا که مرگ بر اثر حوادث ناشی از کار واحدهایی اعلام می‌شوند که در شمول قانون کار قرار دارند و قوانین و مقررات ایمنی کار در آن‌ها جاری است، به همین دلیل آمار سازمان پزشکی قانونی از قربانیان حوادث ناشی از کار نیز تنها بخشی از واقعیت را منعکس می‌کند.
ناگفته پیداست حوادث ناشی از کار به هر صورت و درجه‌ای که باشد برای کارگر، کارفرما و جامعه زیان‌های اقتصادی بسیاری دارد و خسارت ناشی از توقف کار به دلیل حادثه، خسارات پرداختی در صورت از کارافتادگی و هزینه‌های درمانی از جمله آن‌ها به شمار می‌رود. بر این اساس موضوع ایمنی در کارگاه‌های ساختمانی و پروژه‌های ساختمانی باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و فرهنگ‌سازی گسترده‌ای در این زمینه به وجود آید.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اخبار ویژه (کيهان) پروژه باند‌های مخوف برای سوء‌استفاده جنسی از دختران (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
سالانه ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کارگر ساختمانی در ایران می‌میرند تنهاجایی که کارگران اول شدند اسماعیل گرامی مقدم در گفت‌وگو با «همدلی» از علل خروج عبدالله ناصری و محمدرضا خاتمی می گوید: اصول‌گرایان باید بدانند که در صورت حذف اصلاح‌طلبان باید با براندازان و سلطنت طلبان دست و پنجه نرم کنند سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت‌وگو با «همدلی»: زیرساخت‌های لازم برای اجرای صحیح کمپین‌های اجتماعی وجود ندارد شرکت‌های دارای هدف و فلسفه، مشتری‌مدار هستند روحانی در مراسم تجدید میثاق هیات دولت با آرمان‌های امام راحل: با تضعیف دولت کسی تقویت نمی‌شود بعد از بازداشت مدیران خودروسازی و2 نماینده مجلس، طرح استیضاح وزیر صمت کلید خورد محمدرضا منصوری قبل از قوه قضائیه، باید مجلس اوضاع بازار خودرو را ساماندهی کند بیشتر از 10 سال زندان برای مرضیه امیری محمدرضا منصوری قبل از قوه قضائیه، باید مجلس اوضاع بازار خودرو را ساماندهی کند کلامی با پزشکان محترم بازآفرینی میدان توپخانه، پاسداشت مواریث گذشته