سد دلار شکست

از سال گذشته که فنر قيمت ارز ناگهان از جاي خود جهش کرد و نرخ‌هاي منطقي را هم درنورديد کسي گمان نمي‌کرد دوباره روزي فرا برسد که قيمت دلار به سوي روند کاهشي ميل کند. اما ايجاد اصلاحاتي در سياست‌هاي پولي و بانکي از سوي بانک مرکزي و کنترل سمت تقاضا در کنار اصولي‌شدن عرضه دلار، اين ارز پرطرفدار را دوباره به سمت نمودارهاي کاهنده هدايت کرد. بر همين اساس، ماه گذشته قيمت دلار سد 12 هزار توماني را نيز شکست و به کانال 11 هزار توماني وارد شد. در آن زمان برخي پيش‌بيني مي‌کردند که ممکن است دلار بتواند تا 10 هزار تومان نيز کاهش قيمت را تجربه کند اما ثبات تدريجي قيمت اين ارز، اميد به کاهش مجدد را از ياد برد. اما روز گذشته نرخ ارز در بازار ارز تهران، با رکوردشکني مواجه بود و اميد به واقعي‌تر شدن قيمت دلار را در ميان فعالان اقتصادي بالا برد. گفتني‌ست برخي کارشناسان اقتصادي، قيمت واقعي دلار را در بازه هشت تا 10 هزار توماني تعريف مي‌کنند. از سوي ديگر، فاصله قيمت دلار آزاد با دلار نيما کاهنده شده و اين روند مي‌تواند تعادل مثبتي در حوزه بازرگاني ايجاد کند. در صورت ثبات قيمت دلار در چند روز آينده مي‌توان اميد داشت که کانال 10 هزار توماني تا مدت‌ها حفظ شده و اندک‌اندک به سمت پايين‌تر ميل کند. با اين حال، اهداف بانک مرکزي در تعيين نرخ دلار بسيار مهم و اثرگذار است.
دلار از سکه افتاد
با تمام اوصاف خريد و فروش در بازار ارز تهران نيز همزمان با کاهش قيمت دلار کاهش يافت. بازيگران بازار ارز اين روزها، در حاشيه امن به سر مي‌برند و معاملات را کاهش داده‌اند تا نرخ‌ها به ثبات برسد. با اولين نشانه توقف نوسانات، اين بازار مجددا به حالت قبلي خود باز خواهد گشت. به هر روي از آنجا که به‌رغم تلاش‌هاي بانک مرکزي، ارز در ايران همچنان کالاي سرمايه‌اي محسوب مي‌شود و از سوي ديگر، همواره از اخبار سياسي و تحولات بين‌المللي تاثير پذيرفته است، بازاري با ريسک معاملاتي بالا برآورد مي‌شود. از سوي ديگر، دومين ارز پرکاربرد در بازار ايران، يعني يورو نيز با ورود به کانال 12 هزار توماني، رکوردي تازه از خود به جاي گذاشته است. صرافان و فعالان بازار ارز بر اين باورند که ريزش قيمت ارز تداوم خواهد داشت. اکنون بسياري از سفته‌بازن بازار ارز، دلار را حتي در کانال 11 هزار توماني نيز معامله نمي‌کنند و در انتظار کاهش مجدد نرخ ارز به سر مي‌برند. با اين روند ريزشي در نرخ دلار، اين ارز به رکورد تارخي چند ماهه اخير خود نزديک مي‌شود. پيش از اين نيز، رئيس‌ کل بانک مرکزي درباره ورود مردم به بازار ارز هشدار داده و با اعلام اينکه ريزش‌ها در نرخ ارز ادامه‌دار است، معاملات دلار را پرريسک قلمداد کرده بود.
خروج مصرف‌کنندگان غيرواقعي از بازار ارز


بانک مرکزي از ماه‌ها پيش سياستي را در پيش گرفته است که بر مبناي آن، قرار نيست، اين بانک تعيين‌کننده نرخ ارز در بازار آزاد باشد. اما اين به آن معنا نيست که خاصيت بازارسازي خود را کنار گذاشته و تنها، شاهد تحولات بازار باشد. بانک مرکزي- همان‌گونه که عبدالناصر همتي نيز تاکيد کرده است- عمده توجه و سياست‌هاي اجرايي خود را به عرضه و تقاضاي بازار معطوف کرده و با ايجاد محدوديت در سمت تقاضا و خارج‌کردن تقاضاي کاذب از اين بازار، معاملات سفته‌بازانه را از سکه انداخته است. اکنون بازار ارز تهران، شاهد خروج مصرف‌کنندگان غيرضروري از بازار ارز بوده و تنها طعم معاملات مصرف‌کنندگان واقعي را مي‌چشد. در همين ارتباط، کامران سلطاني‌زاده- رئيس شوراي عالي کانون صرافان ايرانيان- با اشاره به جلوگيري از معاملات ارز در بازارهاي غيررسمي و فضاي مجازي، اظهار کرده است: قيمت‌گذاري و خريد و فروش ارز در فضاي مجازي سبب مي‌شد تا در بازار تقاضاي کاذب ايجاد شود که نهادهاي نظارتي، پليس فتا و نهادهاي امنيتي با کانال‌هايي که در فضاي مجازي خريد و فروش ارز انجام مي‌دادند، برخورد کردند. کارشناسان و فعالان اقتصادي نيز پش از اين، روند برخوردهاي قضائي و انتظامي با اخلاگران بازار ارز را مثبت و نتيجه‌بخش ارزيابي کرده بودند. بر اين اساس اغلب کارشناسان اقتصادي اذعان دارند که بانک مرکزي توانسته است در ماه‌هاي اخير، حوزه ارزي کشور را به خوبي اداره کرده و به ثبات برساند. کاهش نوسانات ارزي در ايران، همواره بر فضاي رواني جامعه اثري مثبت داشته و اميد به فعاليت‌هاي اقتصادي را افزايش مي‌دهد. در همين باره سيدکمال سيدعلي- معاون اسبق بانک مرکزي- نيز با اشاره به اينکه نرخ ارز بايد در يک نقطه بهينه ثبات پيدا کند به فرارو گفته است: براي صادرات، واردات و سرمايه‌گذاري، دلار بايد در قيمتي آرام بگيرد که انجام تمامي اين سه رکن به صرفه باشند تا هم چرخ اقتصاد بچرخد و هم کسب و کار‌ها رونق بگيرد، اين در حالي‌ست که الان برخي محدوديت‌ها وجود دارد. اين کارشناس ارزي افزوده است: اگر ارز حاصل از صادرات نيز به خوبي و مطابق انتظار به سامانه نيما تزريق شود، قيمت دلار مي‌تواند تا محدوده 10 هزار و 500 تومان نيز کاهش قيمت داشته باشد. گفتني‌ست روز گذشته قيمت پيشنهادي خريد دلار توسط برخي دلالان بازار و صرافان فعال، تا 10 هزار و 800 تومان و 10 هزار و 950 تومان نيز کاهش يافته بود.
سقوط طلايي سکه
در همین حال، روز گذشته قیمت سکه نیز به طرز چشمگیری رو به کاهش نهاد و در مرز ورود به کانال سه میلیون تومانی ایستاد. به‌رغم اینکه قیمت طلا در بازارهای جهانی روند افزایشی داشته است، اما نرخ طلا و سکه در ایران، متاثر از فضای مثبت روانی ناشی از سفر وزیر خارجه به فرانسه و مذاکرات جاری در حاشیه اجلاس G7 سکه را با کاهش مواجه کرد. بر این اساس، قیمت سکه تمام‌بهار آزادی با کاهش محسوس به حدود چهار میلیون تومان نزدیک شد و در آستانه سقوط به نرخ‌های پایین‌تر قرار گرفت. هر گرم طلای 18 عیار نیز با کاهش حدود چهار هزار تومانی روبه‌رو شد تا خبر خوبی برای خریداران طلای تزئینی باشد. در این میان برآورد می‌شود به دلیل ورود به ماه محرم در چند روز آینده، تقاضا در بازار طلا به شدت کاهش یافته و در ادامه نرخ‌ها نیز روند کاهشی را سپری کنند. بدین ترتیب در نخستین روز مخابره دستاوردهای احتمالی سفر ظریف، بازار ارز و سکه، روی خوشی به معامله‌گران واقعی نشان دادند. به عبارت دیگر می‌توان گفت که تنها دلالان ارز و طلا بودند که روز گذشته را با اخبار منفی سپری کرده‌اند.