روزنامه شرق
1396/02/13
دوري حماس از ايران؟
جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) در اساسنامه تازه خود، بند مربوط به نابودی اسرائیل را حذف کرد و مرزهای سال ۱۹۶۷ را به رسمیت شناخت. اين موضوع مي‌تواند روابط ايران و حماس را دگرگون كند؛ روابطي كه خالد قدومی، نماینده «جنبش مقاومت اسلامي فلسطين» در ایران، در مصاحبه قبلي خود با روزنامه «شرق» (آذر 95)، آن را «راهبردي» مي‌‌خواند و تأكيد داشت كه مقامات تصميم‌گيرنده در جمهوري اسلامي ايران مواضع منطقه‌اي حماس را درك مي‌كنند. حال بايد ديد ايران اين موضع‌گيري جديد را نيز همان‌طور‌كه حماس مي‌خواهد، درك مي‌كند يا خير. نماينده حماس در ايران كه فاصله‌گرفتن اين جنبش از ايران و نزديكي‌شان به قطر و عربستان را رد مي‌كرد، تأكيد داشت كه با درنظرگرفتن منافع فلسطين، تلاش مي‌كنند تا روابط منطقه‌اي خود را متوازن نگاه دارند. آنها اين بار در راستاي تأمين منافع و توازن روابط منطقه‌اي خود، از وجه‌اشتراك‌شان با ايران؛ يعني دشمني با اسرائيل گذشته و با يك چرخش اساسي در مواضع خود، مرزهاي 1967 را به رسميت شناخته‌اند. مرزهای ۱۹۶۷، شامل سرزمین‌های کرانه باختری رود اردن و باریکه غزه میشود؛ سرزميني كه در جنگ شش‌روزه سال ۱۹۶۷ به اشغال اسرائیل درآمد. سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) نیز که اکنون کرانه باختری رود اردن را در کنترل دارد، پیش‌تر این مرزها را به رسمیت شناخته بود.فراز و فرودهاي روابط ايران و حماس
روابط ايران و حماس تاكنون فراز و فرودهاي بسياري را از سرگذرانده است. بهار عربي و تغيير و تحولات در مصر و سوريه، يكي از نقاط عطف اين روابط بود. حماس در پي آن رخدادها، مواضع غيرشفافي اتخاذ كرد. درباره بحران سوريه نيز از يك سو مقابل دولت و ملت سوريه و از سوی دیگر مقابل ايران كه حامي دولت سوريه بود، ايستاد. رهبران حماس در اين سال‌ها در مواجهه با بحران‌هاي منطقه‌اي بي‌طرف نماندند؛ از همين رو وقتي تصور مي‌كردند اخوان‌المسلمين در مصر پيروز شده و با چراغ‌سبز آمريكا در منطقه قدرتمند خواهد شد، در يك محاسبه اشتباه، درباره سوريه نادرست موضع‌گيري كردند. با سقوط اخوان‌المسلمین در مصر، تغییر سیاست‌های قطر در حمایت از اخوانی‌ها، فشارهای اقتصادی و اجتماعی برآمده از تشدید محاصره غزه از سوی دولت سیسی، جنگ ۵۱روزه در غزه و همچنین تثبیت حاکمیت بشار اسد، متوجه اشتباه خود شده و وقتي دريافتند كه جايگاه‌شان در منطقه از دست رفته است، سعي كردند كه بار ديگر حمايت ايران را جلب كنند.
در آذر 93، هيئتي بلندپايه از مسئولان حماس شامل ماهر عبید، جمال عیسی و اسامه حمدان به سرپرستی محمد نصر که همگی از اعضای دفتر سیاسی حماس در خارج از اراضی فلسطینی بودند، به ايران آمدند. اين سفر در حالي انجام شد كه رهبران بلندپایه حماس از سه سال قبل (پنجمین اجلاس حمایت از انتفاضه فلسطین در سال ۱۳۹۰) ديگر به تهران نيامده بودند. اسامه حمدان در بهمن ۹۴ نيز سفر ديگري به ایران داشت و صحبت‌هايي درباره بهبود روابط میان ايران و حماس شد.
حماس به سوي مصر مي‌رود
اين رفت‌وآمدها روابط حماس با ايران را بهبود داد؛ اما مانند قبل نكرد. ايران نيز تلاش خود را كرد تا با كنار‌گذاشتن مسائل منطقه‌اي و توقعاتي كه از حماس مي‌رفت و برآورده نشد، توجه خود را بر مسئله فلسطين متمركز كند و فرصت بهبود روابط را به حماس بدهد. حتي مقام معظم رهبري در اجلاس حمايت از انتفاضه كه اسفند سال قبل برگزار شد، تأكيد كردند: «مقاومت فلسطین نیز باید با عبرت‌گیری از گذشته خود به این نکته مهم توجه داشته باشد که «مقاومت» و «فلسطین»، ارزشمندتر و والاتر از آن است که در اختلافات میان کشورهای اسلامی و عربی یا اختلافات داخلی کشورها یا اختلافات قومی و مذهبی درگیر شود. فلسطینیان، به‌خصوص گروه‌های مقاومت باید قدر جایگاه ارزشمند خود را بدانند و به این اختلافات ورود نکنند». موضع‌گيري اخير حماس و به رسميت شناختن مرزهاي 1967، نشان مي‌دهد آنها مانند ايران فكر نمي‌كنند و منافع خود را بر مسئله فلسطين ارجح مي‌دانند. از همين رو مي‌توان انتظار داشت كه روابط ايران و حماس يك بار ديگر دچار بحران شود. اين صرفا به خاطر به‌رسميت‌شناختن مرزهاي اسرائيل نيست و از عوامل ديگري نيز متأثر است. اكنون حماس در اساسنامه تازه‌اش، مناسبات با اخوان‌المسلمین را نیز بازنگری و زمینه بهبود مناسبات با مصر و سوريه را فراهم كرده است. حال كه بسیاری از کشورهای عربی ازجمله عربستان، امارات و مصر، اخوان‌المسلمین را در شمار گروه‌های تروریستی فهرست کرده‌اند، حماس نيز از اخوان‌المسلمين فاصله گرفته و با آنها همراه شده است. اكنون بايد منتظر ماند و ديد نتيجه اين تصميم حماس چه خواهد بود. دوباره فاصله‌گرفتن از ايران و نزديكي به مصر، احتمالا سوريه و ديگر كشورهاي عربي چقدر منافع حماس را تأمين مي‌كند؛ آن‌هم در شرايطي كه اسرائيل از تغيير رويكرد آنها استقبال نكرده است. بر اساس اساسنامه جديد حماس، اين گروه با یهودیان سر ستیز ندارد و نزاعش با «صهیونیست‌های اشغالگر» است. فوزی برهوم، سخنگوی حماس، نيز می‌گوید اين منشور جدید به حماس شانس تعامل و ارتباط با جهان خارج را مي‌دهد. اسرائیل این تغییر موضع را باور ندارد و همچنان حماس را تروریسم مي‌داند. اسرائیل مدعی است حماس می‌خواهد دنیا را بفریبد.
مهم، نظر مردم فلسطين است
مهدي ذاكريان . تحليلگر مسائل بين‌الملل و خاورميانه
موضع اخير حماس برگرفته از فهم دقيق اين گروه از نظام بين‌الملل است. حماس به اين نتيجه رسيده كه تأمين منافع مردم فلسطين يا رهبران حماس با روشي غير از حركت در مسير نظام بين‌الملل ميسر نيست. امروزه در نظام بين‌الملل اسرائيل به عنوان يك رژيم تا مرزهاي مشخص‌شده در 1967 به رسميت شناخته مي‌شود و جامعه بين‌الملل خواهان تشكيل دو دولت فلسطين و اسرائيل در اين منطقه است. گروه حماس نيز با اين فهم دقيق موضع جديد خود را اتخاذ كرده است اما اين را نبايد با به‌رسميت‌شناختن اسرائيل يكسان دانست. حال براي اينكه بگوييم اين موضع آنها در روابط ايران و حماس چه تأثيري دارد، بايد به اين نكته توجه داشته باشيم كه موضع‌گيري ايران نسبت به مسئله فلسطين در سال‌هاي گذشته تغييراتي داشته است. موضع شفاف و روشن ايران كه از زمان امام(ره) شكل گرفت اين بود كه به مردم فلسطين ظلم شده است. بعدها در زمان شاهد تغييراتي بوديم و برخي از افراد خصوصا در دولت قبل مواضعي مبني بر نابودي و محوكردن اسرائيل اتخاذ كردند. به اعتقاد بنده موضع‌گيري ابتداي انقلاب كه موضع اصلي ايران نسبت به مسئله فلسطين است، صحيح است اما برخي دولت‌ها مواضع متفاوتي اتخاذ كردند. بديهي است هر دولتي براي اتخاذ بهترين موضع دراين‌خصوص بايد به منطق روابط بين‌الملل و نظام سياسي منطقه توجه داشته باشد. موضع‌گيري اخير حماس نيز مي‌تواند در اين امر اثرگذار باشد زيرا سياست خارجي يك امر انفعالي نيست؛ به‌ويژه در دولت آقاي روحاني فعال بوده و اصول و چارچوب آن روشن است. براساس همين اصول و چارچوب دولت ايران ملزم نيست موضع دوستانه يا خصمانه در مورد هريك از اين گروه‌ها داشته باشد. حماس يا هر گروه فلسطيني كه منتخب مردم فلسطين باشد و در راستاي خواست آنان حركت كند، مورد تأييد جمهوري اسلامي است. علاوه بر نظر مردم فلسطين بايد نظام سياسي حاكم بر منطقه خودگران را كه به عنوان دولت در سازمان ملل پذيرفته شده است نيز در نظر داشت. اگر مردم و دولت خودگردان فلسطين با اين مواضع جديد حماس مشكلي نداشته باشند در روابط ايران و حماس نيز تغيير ايجاد نمي‌شود و در غيراين‌صورت اوضاع فرق خواهد كرد.
سایر اخبار این روزنامه
ضرورت ارائه اعداد صحیح در چارچوب برنامه
معلمان در دولت تدبیر و امید
96 در مقابل 4درصد شعاری علیه محرومان
شكايت از قاليباف به كميته نظارت بر تبليغات
رانت 3ميلياردي به تركيه
سی‌امین نمایشگاه کتاب تهران افتتاح شد
یارانه 250 هزار تومان بشود، قیمت حامل‌های انرژی 6 برابر میشود
دوري حماس از ايران؟
بغض ناگفته
از جيب مردم خرج نكرديم
شبح آراي منفي بر سر شهردار
مخالفان براي انتخابات انبوهي كانال خريده‌اند
دروغ به مردم نگفته و نخواهیم گفت
