رقابت میان عقلانیت و جزم‌گرایی در انتخابات

روزشمار انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست‌جمهوری دوره دوازدهم آغاز شده است. در روزهای پایانی اردیبهشت‌ماه امسال شاهد انتخاباتی هستیم که با دوره‌های پیشین تفاوت‌های اساسی‌ دارد. در انتخابات‌ پیشین، شاهد رقابت میان دو طیف تحت عنوان اصلاحات و اصولگرایی بودیم. این دو جریان در دهه هشتاد، با این نام کار خود را ادامه دادند و پیش از این دوران نیز، با اسم‌های دیگری در عرصه سیاسی کشور حضور داشتند. صف‌آرایی در انتخابات آینده میان اصولگرایان و اصلاح‌طلبان سابق نیست. در اصل، انتخابات جدال میان خردگرایان و جزم‌گرایان است. به عبارت دیگر، جدال بین عقلانیت ابزاری و عقلانیت منفعت‌گر را شاهد خواهیم بود، چرا که برخی، منافع ملی را اصل می‌دانند و گروهی دیگر، منافع ملی کشور را خوب درک نکرده‌اند. اگر بر اساس عقیده بسیاری از کارشناسان، رقابت را بین دو تفکر اصولگرایی و اصلاح‌طلب در نظر بگیریم، باید گفت که بخشی از خردگرایان اصولگرا نیز در چند سال اخیر به سمت اصلاح‌طلبان گرایش پیدا کرده‌اند، همان‌طور که اخیرا شاهد تشکیل ستاد حامیان اصولگرای روحانی بودیم. پایگاه اجتماعی جریان‌های فکری حاکم بر قوه مجریه و پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان در انتخابات آتی دست برتر را دارد، زیرا گرایش مردم به سمت تغییر و تحول از طریق روش‌های اصلاح‌طلبانه خواهد بود. مردم خواستار رو‌ش‌هایی برای تغییر هستند که هزینه زیادی برای کشور نداشته باشد که بهترین آن، روش‌های اصلاحی مبتنی بر تغییرات تدریجی است. آنچه از جامعه به‌ویژه در شبکه‌های مجازی بازتاب دارد، این است که گرایش اکثریت جامعه به سمت اصلاحات و تغییرات تدریجی بیشتر از اصولگرایان است همچنان که در انتخابات سال 92 و سپس در سال 94 نیز این اتفاق روی داد. در انتخابات سال 92، برخلاف تصور اصولگرایان، اصلاحات زنده بود و موفقیت دکتر روحانی نشان از بالا بودن پایگاه اجتماعی اصلاح‌طلبان در میان مردم داشت. اصلاح‌طلبان در سال‌های گذشته اختلاف‌نظرهایی داشتند که این اختلاف‌نظرها به چنددستگی ختم شد. این چنددستگی‌ها، آسیب‌هایی به اصلاحات وارد کرد، اما آنان ضعف‌های خود را پیدا کرده و در سال‌های اخیر به وحدت بی‌نظیری دست یافتند. آنچه امروز اهمیت بالایی دارد، انتخابات و حضور مردم در این عرصه است. دموکراتیک‌ترین مکانیزم برای تحقق اراده عمومی مردم، انتخابات است و حضور مردم در این انتخابات، جزو الزامات ادامه مسیر عقلگرایی و خردورزی است. انتخابات فرصتی مناسب برای اعمال حق حاکمیت مردم بر سرنوشت خود است که اگر از این فرصت برای تعیین سرنوشت خود بهره نبریم، دیگران برای ما تصمیم می‌گیرند. بنابراین در این صورت نباید انتظار داشته باشیم که اراده ما مورد توجه واقع شود. نمی‌توان انتظار داشت که کاندیدای منتخب، صد‌درصد با تفکر ما انطباق داشته باشد، اما قطعا می‌توان کسی را انتخاب کرد که بیشترین قرابت را با افکار ما دارد. دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری و پنجمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، به‌طور همزمان 29 اردیبهشت در سراسر کشور برگزار می‌شود که حضور مردم در هردو این انتخابات‌ها بسیار حساس و پراهمیت است. باتوجه به اتفاقاتی که در سال‌های گذشته در برخی شهرها مانند تهران رخ داد، حساسیت مردم نسبت به مدیریت شهری افزایش یافته و به نظر می‌رسد انتخابات آتی شوراها نیز پرشورتر از سال‌های گذشته برگزار شود.
* فعال سیاسی اصلاح‌طلب