روزنامه آفتاب یزد
1396/02/13
چرخش حماس
آفتاب یزد- گروه سیاسی: حماس، سند جدید هویتی‌اش را منتشر ساخت. سندی که خیلی وقت بود از آن صحبت می‌کرد. سندی شامل ۴۲بند. حماس در این بندها به معرفی خود، پروژه و دیدگاهش درباره آزادسازی فلسطین و نظام سیاسی آن پرداخته و به اصول و مبانی اساسی مسئله فلسطین، وحدت ملت و یکپارچگی سرزمین و آرمان این کشور و تعریف نظام سیاسی آن نیز اشاره کرده است.اما از میان همه 42 بند یک بند این سند جنجال ساز شده است و خیلی‌ها را با این پرسش روبه رو کرده که این یعنی عقب نشینی تمام و کمال حماس از مواضع 30 ساله خود؟
در بند 20 این سند آمده است: "حماس بی آن که مخالفت با ماهیت صهیونیستی را کنار بگذارد و از حقوق فلسطینی‌ها دست بکشد، تشکیل کشور مستقل و دارای حاکمیت فلسطین به پایتختی بیت‌المقدس بر اساس مرزهای ۴ ژوئن ۱۹۶۷ را مدنظر قرار می‌دهد"این یعنی مرز 1967 برای نخستین بار در تاریخ حماس از سوی این گروه به‌رسمیت شناخته شد.
مرزهای 1967، مشهور به «خط سبز»ی است که از آتشبس سال 1949، میان اسرائیل و همسایگانش مصر، اردن، لبنان وسوریه کشیده شده است. این مرزها محصول پیمان متارکه جنگ 1949 هستند. جنگی که همزمان با ایجاد رژیم صهیونیستی به وقوع پیوست. خط سبز به مدت 18 سال و تا سال 1967 و وقوع جنگ ژوئن محترم شمرده می‌شد. به طوری که نوار غزه توسط مصر و کرانه باختری توسط اردن اداره می‌شدند. تا این که اسرائیل در جنگ شش روزه، نوار غزه و شبه جزیره سینا را از مصر، کرانه باختری را از اردن و بلندی‌های جولان را از سوریه اشغال کرد.
در جنگ سوم اعراب و اسرائیل در ژوئن 1967، اسرائیل کرانه باختری، بیت المقدس شرقی و غزه را به صورت نظامی اشغال کرد و شهرکنشینان را که معتقد بودند هر سه قسمت طبق تورات، «ارض اسرائیل» محسوب میشود، به آن مناطق گسیل کردند. به عبارتی مرزهای 1967 تا کیلومترها آن‌طرف‌تر، اسرائیل را بزرگ و فلسطین را کوچک کرد.
***
زیر قول 30 ساله زدند؟
اگرچه سازمان آزادی بخش فلسطین طی سال‌های گذشته در آرزوی ایجاد صلح و سازش بارها اعلام کرد که "اسرائیل را در مرزهای 1967 به رسمیت می‌‌شناسد." اما حماس، هرگز... این گروه مرتب از محو و نابودی کامل اسرائیل می‌گفت و بس. بسیاری یکی از دلایل اختلاف میان حماس و سازمان آزادی بخش را در همین امر می‌دانستند اینکه ساف به فرماندهی محمود عباس، مرزهای 1967 را به رسمیت می‌شناخت اما حماسی‌ها نه. حماس همواره اعتقاد به حملات شهادت طلبانه و جنگ با اسرائیل تا آزادسازی کامل فلسطین داشت. ایران نیز در تمام این سالها به طور کامل حمایتش از حماس و پشتیبانی از آن را به منصه ظهور گذاشت. اگرچه حماس همچنان در سند جدید خود حق حملات مسلحانه را برای خود محفوظ می‌داند و اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد اما حالا اعلام علنی این موضوع که حامی مرزهای سال 1967 است، این جنبش را بیش از همیشه به سازمان آزادی بخش و جنبش فتح نزدیکتر می‌کند. حماس ۳۰ سال بعداز تاسیس‌اش و ۱۱ سال حاکمیت بر غزه، با انتشار این سند هر چند اسرائیل را به رسمیت نشناخته اما موجودیت آن را با قبول مرزهای 1967 تقویت کرده است. منشور قبلی جنبش که نابودی اسرائیل را خواستار شده بود در سال ۱۹۸۸ میلادی منتشر شد و حالا بند مربوط به نابودی اسرائیل پاک و به مرزهای 1967 اشاره شده است. همه اینها یعنی پذیرش در لفافه اسرائیل از سوی حماس! جالب اینجاست که سند راهبردی تازه حماس که گفته میشود نوشتن آن دو سال زمان برده است، دو روز مانده به دیدار «محمود عباس» رئیس حکومت خودگران فلسطین با ترامپ رونمایی شد. گفته میشود جنبش حماس رایزنی‌هایی با مصر، کشورهای عربی و غربی درباره شرح سند حماس داشته است. نکته‌ای که بیانگر گرایش این گروه به سمت اروپا و البته عربستان است تا نزدیکی این روزهای حماس با دوستان واقعی خود. هرچند نخست وزیر رژیم صهیونیستی مدعی شده که حماس با این سند جدید به دنبال فریب و گمراهی جهان است و نتانیاهو از چنین دستورالعملی استقبال نکرده و گفته است که رهبر جنبش حماس هر روز به کشتار دسته جمعی یهودیان و نابودی اسرائیل دعوت می‌کند و تونل‌های بسیار زیادی را برای حملات خود تشکیل داده است. اما حقیقت آنکه به نظر می‌آید اسرائیلی‌ها، خیلی هم از چنین دستور و بیانیه جدیدی نباید عصبانی باشند.
بخصوص حالا که اسماعیل هنیه، نایب رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس از استراتژی عدم تعصب و پذیرش آرای دیگران، درباره این سند درگفتگویش با خبرگزاری فرانسه گفته است.
**
نزدیکی به رقبای سابق، دوری از دوستان قدیمی
اما بند پر حاشیه 20 این اساسنامه یک جمله دیگر هم دارد این که حماس به رسمیت شناختن مرزهای1967 را در کنار بازگشت آوارگان و پناهندگان به منازل خود در یک چارچوب توافقی ملی مشترک می‌داند.
حماس به دنبال یک امید و امتیازی به نام بازگشت آوارگان در ازای این رسمت بخشی است.
و حالا حماس و فتح دو جنبش برای آزادی فلسطین، یکی قانونی تر و دیگری کمتر قانونی (!) با یک نظر مشترک هستند... اما نه آنچنان که بگوییم این دو، دو روحند در یک بدن بلکه باهم اختلافات بسیاری دارند، این دو جریان گاه با هم می‌سازند و گاه رقیب هم می‌شوند. شاید یکی از تلخ‌ترین این رقابت درتابستان سال 2007، زمانی روی داد که این دو جنبش وارد جنگ داخلی و مسلحانه علیه یکدیگر شدند. سرانجام آن جنگ و خونریزی داخلی آن شد که حماسی‌ها بر غزه تسلط بیابند و فتحی‌ها بر کرانه باختری.
اما آنچه که درهمه این سالها عیان بود اینکه دوستان، حماس را بیشتر به اقدامات شهادت طلبانه و مبارز می‌شناخت و فتح را دولتی که خوشبینانه درصدد حل بحران‌های خود ازطریق گفتگوست.
گذر زمان، اتفاقات مختلفی را در منطقه رقم زد، اتفاقاتی که معادلات خاورمیانه را بیش از پیش پیچیده کرد؛ از بهار ناکام عربی بگیرید تا پدیده شوم داعش و بخصوص حوادث سوریه. حوادث تاریخی و تغییر شرایط باعث شد که دیگر رابطه ایران و حماس مثل سابق نباشد. بخصوص آنکه گاهی حماس به‌دنبال سرنگونی بشار اسد بود و ایران نه. نزدیکی حماس درطی این دو سه سال اخیر به عربستان باعث افزایش اختلافات میان ایران و حماس شد.
و حالا حماس در جدیدترین اقدامش یعنی پذیرش مرزهای سال 1967 سرفصل جدیدی در میان تفاوت دیدگاه‌ها و فاصله‌های بیشتر با ایران را رقم زده است.
**
سازش واضح است
درباره اینکه تا چه اندازه این موضوع می‌تواند حماس را از ایران دور و به سازمان آزادی بخش فلسطین نزدیک کند از صباح زنگنه کارشناس خاورمیانه ونماینده سابق مجلس نیز پرسیدیم. وی به آفتاب یزد گفت:" آنچه که به عنوان سند جدید حماس منتشر شده است مسئله‌ای است که ماه‌ها درباره آن سخن گفته می‌شد، اما سرانجام پس‌از تغییراتی که در شورای سیاست‌گذاری حماس شاهد بودیم این سند انتشار یافت، هر چند متون این سند تغییرات آن چنانی در اصل قضیه ایجاد نمی‌کند، اما خبر از چرخش حماس در مواضع قبلی اش و پذیرش مرز 1967 دارد. البته حماس سعی کرده تا نشان دهد به غیر از این مورد بقیه مواضعش تغییر آنچنانی نکرده است ولی به رسمیت شناختن مرز 1967 از سوی حماس نشان می‌دهد، این گروه به سمت سازش بیشتر با تشکیلات خودگردان فلسطین و حتی اسرائیل یک گام نزدیکتر شده است، به نظر می‌آید این سازش تحت تاثیر و فشار کشورهایی که مایلند هرچه زودتر با رژیم صهیونیستی صلح صورت گیرد، انجام گرفته است. آنچه که می‌توانست به لحاظ معنوی مانع این تصمیم حماس باشد توجه به نظر اکثریت مردم فلسطین بود. و اکنون آنچه مسلم است اینکه نظر کنونی حماس به معنای نظر مردم فلسطین نخواهد بود. "زنگنه ادامه داد:" همچنان که فتح و بقیه سازمان‌ها بعد از پذیرش عقب نشینی‌هایی از این دست به تصور به دست آوردن امتیازاتی از رژیم صهیونیستی بودند و نه تنها امتیاز به دست نیاوردند بلکه به ابزاری برای سرکوب فلسطینی‌ها بدل شدند، حماس هم با تداوم این روند به این سرنوشت دچار میشود. "وی در پاسخ به این سوال که چرا علی رغم پذیرش این مرزها از سوی حماس اسرائیل سند جدید این گروه را فریبکارانه خوانده، گفت:" اسرائیل می‌خواهد حماس از استفاده از موشک و حفر تونل‌ها دست‌بردارد و تونل‌های قبلی خود را هم منهدم کند. در کنار این، اسرائیل اعلام کرده بود که گشایش‌هایی را در روابط ایجاد می‌کند اما می‌بینیم همچنان شهرک‌سازی تداوم دارد و اسرای فلسطینی در زندانها هستندو به مبارزه ادامه می‌دهند. "
زنگنه گفت: بنابراین از هم‌اکنون ما شاهد شکاف جدیدی بین مردم فلسطین و حماس خواهیم بود. "
**
لطمه بیشتر به فلسطین
نماینده سابق مجلس درباره اینکه انتشار این سند تا چه اندازه می‌تواند اختلافات میان ایران و حماس را که از زمان سوریه کلید خورد، افزایش دهد، گفت: "سیاست‌های کلی ایران مشخص است. ایران به غیراز خواست همه مردم فلسطین نمی‌خواهد و بنابراین قطعا با اینگونه سازش‌ها موافق نیست و آن را جوابگوی مردم فلسطین نمی‌داند. طبعاً با این اقدام حماس مردم فلسطین لطمه‌ها‌ی بیشتری خواهند دید. "
زنگنه درباره اینکه پذیرش مرزهای 1967 به صورت رسمی از سوی حماس نسبت به مواضع قبلی او تا چه اندازه معادلات در خاورمیانه را تغییر می‌دهد، پاسخ داد:" این خواسته‌ای بود که عربستان و قطر بسیاربرای آن تلاش و حماس را به اسرائیل نزدیک کردند."وی گفت: عجیب آنجاست که مردم فلسطین، هم در داخل مرزهای 1948 هستند، هم مرزهای 1967 و هم در ورای این مرزها. با جزیره جزیره کردن این مردم، هیچ گاه نمی‌توان به آرمان‌های فلسطین کمک کرد یا راه حل بنیادی برای حل قضیه فلسطین ایجاد نمود. "
سایر اخبار این روزنامه
