چرا ارشاد پای مجوزهایش نمی‌ایستد؟

آفتاب یزد - یوسف خاکیان: طی روزهای گذشته اخباری درباره توقف اجرای نمایش «امشب اینجا» و اکران نشدن فیلم سینمایی «دینامیت» منتشر شد که بازتابهایی هم در شبکه‌های مجازی به همراه داشت.
نمایش «امشب اینجا» به کارگردانی مژگان خالقی که اجرایش را از ۲۴ شهریور ماه در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر آغاز کرده بود پس از یک دوره حواشی در دوران اجرا،‌ تغییر بازیگر و اصلاح محتوا در نهایت مورد تایید اعضای شورای نظارت و ارزشیابی بر تئاتر قرار نگرفت و از ادامه اجرای آن جلوگیری شد. این نمایش با بازی میترا حجار، ‌ترلان پروانه، جواد مولانیا و‌هانا کامکار اجرایش را آغاز کرده بود اما در میانه اجراها به دلیل حواشی کار و مسائل پیش آمده، مژگان خالقی، کارگردان به جای‌هانا کامکار بازی کرده و با وجود اصلاحات در برخی دیالوگ‌ها باز هم کار به انتها نرسید. اخباری که درباره این نمایش روی درگاه خروجی برخی خبرگزاری‌ها منتشر شده حکایت از این موضوع می‌کند که سایت اینترنتی، خرید بلیت این نمایش از دسترس خارج کرده است. شنیده‌های آفتاب یزد حاکی از این است که پیش از این چند رسانه اصولگرا گزارشی از این نمایش تهیه کرده و آن نمایش را مروج فحشا و بی‌اخلاقی دانسته بودند موضوعی که به نظر می‌رسد یکی از دلایلی باشد که شورای نظارت و ارزشیابی ادامه این نمایش را متوقف کرده است.
* نمی‌دانم چرا؟!
پس از انتشار خبر متوقف شدن نمایش «امشب اینجا» روز گذشته مژگان خالفی کارگردان این نمایش با اشاره به اینکه پس از بازبینی‌های اولیه، مجوز اجرای نمایش تنها با حذف یک کلمه صادر شد، گفت: «آن یک کلمه برای اجرا حذف شد ولی در همان شب‌های ابتدایی دو ‌گزارش مخالف با اثر در دو رسانه منتشر شد که پیگیری من با مدیران یکی از آن رسانه‌ها به اینجا رسید که چنین موضوعی نباید روی صحنه بیاید و درواقع آنها فراتر از یک خبرنگار و رسانه عمل کردند. اما نکته عجیب این بود که بلافاصله در یکی از همین رسانه‌ها از رییس شورای نظارت و ارزشیابی مصاحبه ای خلاف واقع مبنی براینکه چند مورد اصلاحیه به کار وارد شده منتشر شد اما پیرو پیگیری و تماسم ایشان گفتند مصاحبه جعلی است و چنین صحبت‌هایی را مطرح نکرده اند. در همین راستا قرار شد آن مصاحبه توسط روابط عمومی‌اداره‌کل هنرهای نمایشی تکذیب شود اما این اتفاق تاکنون رخ نداده و مصاحبه همچنان قابل مشاهده است.» وی با انتقاد از بازی رسانه ای و تاثیری که به نظر می‌رسد برخی گزارشها حتی اگر واقعیت نداشته باشد بر مدیران تئاتر می‌گذارد، ادامه داد: «بعد از این اتفاقات جلسات طولانی در اداره کل هنرهای نمایشی داشتم و چند اصلاحیه‌ را به کار وارد کردند که همه آن‌ها اعمال شد ولی باز یک گزارش دیگر با انتقاد از ترویج خیانت منتشر شد و ما دوباره جلسه دیگری در اداره کل تشکیل دادیم که صورتجلسه آن را هشت نفر تایید و امضا کردند که نمایش «امشب اینجا» ترویج خیانت نیست. تاکید می‌کنم نمایش درباره تحکیم خانواده است و تقبیح خیانت. شخصی خیانت می‌کند و از میزان عذابی که می‌کشد، خودش را می‌کشد. خودش به دست خودش فرجام تلخی را رقم می‌زند؛ کجای این قصه رواج خیانت است. اگر رواج خیانت بود که آن زن به زندگی ادامه می‌داد و خودکشی نمی‌کرد!» خالقی با اشاره به استقبال خوبی که از اجرایش در این مدت شده بود، گفت: «این جمع بندی نهایی شورای نظارت و ارزشیابی از کار من بود با چند اصلاحیه جزئی که آن‌ها را هم انجام دادم و نمایش روی صحنه رفت و ظاهرا هیچ مشکلی نبود تا اینکه ظهر پنجشنبه چهارم مهرماه، از سایت فروش بلیت (تیوال) با من تماس گرفتند که اداره‌کل هنرهای نمایشی کار را لغو مجوز کرده و آن‌ها بلیت‌فروشی را بستند و به کسانی که برای دو روز پرمخاطب ما بلیت خریداری کرده بودند اطلاع خواهند داد که نمایش تعطیل شده است.» او افزود: «برای من جای تعجب داشت که کارگردان که مجوز به اسم او صادر می‌شود اصلا جایگاهی ندارد که حتی شفاهی به او اطلاع دهند و سایت فروش هم ظاهرا اعتباری برای کارگردان قائل نیست و بدون دریافت نامه کتبی و تنها با یک تلفن فروش را متوقف کردند. بعد از این اتفاق با رئیس شورای ارزشیابی و نظارت تماس گرفتم که پس از چند بار پیگیری گفتند اجازه اجرا نمی‌دهند و باید فیلم که توسط سالن فیلمبرداری شده دیده شود. این در حالی است که یک روز قبل مدیرکل هنرهای نمایشی به من گفتند اگر اصلاح‌های لازم را انجام دهم از مجوز خود صیانت می‌کند و من تمام موارد را رعایت کردم ولی این صیانت اتفاق نیفتاد.» خالقی با اشاره به اینکه مدیرکل هنرهای نمایشی خودش نمایشنامه نویسی است که متن‌های تلخ اجتماعی هم نوشته و انتظار برخورد دیگری با آثار اجتماعی در دوران مدیریت او می‌رود، گفت: «این یک توافق و اعتماد دو طرفه بود که فقط از جانب گروه ما انجام شد و شورای نظارت اداره کل هنرهای نمایشی علی رغم اینکه تایید و تصریح و امضا کردند که مضمون این کار رواج خیانت نیست اما تنها پس از توقیف یک پاسخ به من دادند و آن اینکه از دست ما خارج است و باید موارد اصلاحی را رعایت می‌کردم در حالی که این اصلاحات انجام شده و حتی جای تعجب است که به مدیر تماشاخانه ایرانشهر، آقای مسافر آستانه نیز اعتماد نشد. در طول ۱۰ شب اجرا، شش نفر در شب‌های مختلف از طرف شورای نظارت کار را دیدند و این میزان بی اعتمادی آن هم به کسی که از خانواده تئاتر است، ناامید کننده است.» او در پایان گفت: «نکته جالب توجه دیگر انتشار زودهنگام خبر توقیف نمایش در یکی از رسانه‌ها است که احتمالا فقط در همان زمانی که در شورا چنین تصمیمی‌گرفته شده خبردار شده اند اما با این حال من تقاضای بازبینی مجدد این نمایش را دارم و


باید بدانم بر اساس رعایت نشدن کدام موارد این نمایش، پس از
۱۰ شب لغو مجوز شده است. لازم به ذکر است بنده طرح شکایت از همه رسانه‌هایی که اتهام ترویج بی بند و باری به بنده وارد کردند را برای خود محفوظ می‌دانم. در آخر یک سوال دارم، مسئولیت توقیف نمایش به عهده چه کسی است؟ مدیرکل هنرهای نمایشی؟ مدیر شورای نظارت و ارزشیابی؟ یا دیگری؟»
در همین راستا روز گذشته احمد مهرانفر بازیگر سینما و تلویزیون گلایه‌هایی را به اکران نشدن فیلم سینمایی «دینامیت» مطرح کرد. «دینامیت» فیلمی‌به کارگردانی مسعود اطیابی و تهیه کنندگی سید ابراهیم عامریان و هنرمندی بازیگرانی همچون محسن کیایی، نازنین بیاتی، احمد مهرانفر و پژمان جمشیدی در سال ۱۳۹۷ تولید شده اما به دلایلی هنوز مجوز اکران نگرفته است. بازیگر سریال پایتخت در واکنش به اکران نشدن فیلم سینمایی «دینامیت» نوشت: «پارسال همین موقع‌ها آخرین روزهای فیلمبرداری فیلم «دینامیت» بود. فیلمی‌که پروانه ساخت گرفت و تولید شد اما بعد از یک سال هنوز پروانه نمایش نگرفته. تو این مدت هر بار از تهیه کننده فیلم، ابراهیم عامریان، خبر گرفتم، یه جواب سربالا داده. زمان آقای داروغه زاده، هی می‌گفت قول این چهارشنبه رو دادن و باز هفته بعد می‌گفت این چهارشنبه بررسی میکنن و آخرش هم که داروغه زاده رفت و هیچی به هیچی. حالا هم که میگه، گفتن مشکل پروانه نمایش حل شدنیه اما تاریخ اکران رو ما مشخص می‌کنیم ، حالا کِی معلوم میشه، خدا عالمه.» وی در یادداشتش یادآور شد: «فیلمی‌که هفتاد، هشتاد نفر براش زحمت کشیدن و کلی از آدمهای مرجع و مورد اعتماد مدیران و همکارای هنری دیدن و پسندیدن و هیچ مشکلی به نظرشون نرسیده، امروز بعد از گذشت یه سال هنوز بین زمین و هوا معلق مونده ... اون هم وقتی که تمام اصلاحاتُ انجام دادیم و هر چی گفتن گوش کردیم . اصلاً نمی‌فهمم، وقتی ما مو به مو، عین همون فیلمنامه ای که پروانه ساخت گرفته رو ساختیم ، چرا پروانه نمایشش رو نمیدن؟» بازیگر فیلم سینمایی «کاتیوشا» در پایان نوشتارش خاطرنشان کرد: «البته گله من بیشتر از تهیه کننده فیلمه که اعتراض درست و حسابی نمیکنه و در مقابل این بی عدالتی و سوءمدیریت ساکت نشسته، تا فیلمی‌که می‌تونه رکورد فروش سینمای ایرانُ بشکونه، همینطور خاک بخوره. امیدوارم در دولت تدبیر و امید که داعیه عدم توقیف فیلمها رو داره، تدبیری اندیشیده بشه تا امید داشته باشیم به حل شدن مشکلِ دینامیت، فیلمی‌که قطعاً از دیدنش لذت می‌برید.»
احمد مهرانفر هرچه درباره عدم نمایش «دینامیت» را می‌شد بیان کرد در نوشته اش آورده است. اما نکته مشترکی که هم در مورد نمایش «امشب اینجا» و هم فیلم سینمایی «دینامیت» و درباره بقیه نمایش‌ها، فیلم‌ها و البته کنسرت‌های موسیقی ای که بارها شاهد توقف اجرا و اکران و برگزاری آنها بوده ایم وجود دارد این است که تمام هنرمندانی که تصمیم به تولید و انتشار این هنرها گرفته اند، مراحل گرفتن مجوز را انجام داده اند اما پس از آنکه مجوز اجرا و اکران و روی صحنه بردن اثر هنری شان صادر شده و آنها با خیال راحت می‌خواستند اثر هنری خود را منتشر کنند همان مسئولانی که پای مجوز اجرا و اکران اثر هنری را امضا کرده اند خطوط قرمز دیگری را به تولیدکنندگان آن اثر معرفی کرده و اذعان داشته اند که تا اصلاحات جدید انجام نشود حق اجرا ندارید. جالب اینجاست که هنرمندان تولیدکننده اثر برای اینکه
هنرشان دیده شود اصلاحات جدید را پذیرفته و تمام آن را هم انجام داده اند اما پس از طی مراحل اصلاحات، باز هم نمایش، فیلم و کنسرت موسیقایی شان با مشکل مواجه شده و اجازه اجرا و اکران نداشته اند.
* مشکل اصلی کجاست؟
مگر نه اینکه کار هنرمند خلق اثر هنری ست و مگر نه اینکه بخشی از کار وزارت ارشاد بازبینی و به قول خودشان ممیزی و در نهایت صدور مجوز اجرا و اکران برای یک نمایش، فیلم سینمایی و یا کنسرت موسیقی است؟ بسیار خب. هم خود هنرمندان این موضوع را پذیرفته اند و هم حتما ممیزان و افرادی که در شوراهای مختلف ارزشیابی وزارت ارشاد حضور دارند بر کار خود اشراف کامل دارند و می‌دانند که چه خطوط قرمزی را باید به صاحبان آثار هنری گوشزد کنند تا با انجام آنها اثر هنری شان بتواند مجوز نمایش را داشته باشد. هنرمندان هم که خودشان با وقوف کامل به خطوط قرمز وزارت ارشاد دست به خلق اثر هنری می‌زنند و به قول معروف گردنشان از مو هم باریکتر است و همه اصلاحلات و اشکالاتی که ممیزان وزارت ارشاد از اثر تولیدی آنها می‌گیرند را در اثر خود اعمال می‌کنند و نمایش، فیلم سینمایی و کنسرت دقیقا همان چیزی می‌شود که ممیزان خواستار آن بودند. پس مشکل اصلی از کجاست که یا اجرای برخی نمایشها چند روز پس از روی صحنه رفتن متوقف می‌شود، یا پروانه نمایش برخی فیلم‌های سینمایی پس از مدتها صادر نمی‌شود و یا برخی کنسرت‌ها دقیقا در لحظه آخر و زمانی که مردم می‌خواهند وارد سالن شوند لغو شده و اجرای آنها به زمان دیگری موکول می‌شود، زمان دیگری که گاه هیچ‌وقت از راه نمی‌رسد.
اگر کمی‌دقت کنیم المانی در خبر متوقف شدن ادامه اجرای نمایش «امشب اینجا» وجود دارد که ما را با بخشی از دلایل توقف این نمایش بیشتر آشنا می‌کند. در خبر توقیف نمایش «امشب اینجا» آمده است: « در میانه اجراها به دلیل حواشی کار و مسائل پیش آمده ، مژگان خالقی، کارگردان به جای‌هانا کامکار بازی کرد» شاید بتوان از این بخش از خبر این استنباط را در ذهن متبادر کرد که‌هانا کامکار یکی از دلایلی است که موجب توقف اجرای نمایش در میانه راه شده، دلیلی که با جایگزین شدن کارگردان به جای بازیگر از بین رفته و نمایش ادامه یافته اما این ادامه هم به دلایل دیگری که البته بخشی از آنها مشخص نیست با توقف مواجه شده است. اظهاراتی که هم که کارگردان «امشب اینجا» در واکنش به توقف اجرای نمایشش بیان کرده نیز دارای المان‌های متعددی است که پاسخ این پرسش را که «مشکل اصلی کجاست؟» به راحتی می‌دهد به صورتی که ابدا نیازی به بررسی دقیق ندارد. البته این موضوع درباره فیلم سینمایی «دینامیت» هم صدق می‌کند و در خبر اکران نشدن این فیلم هم المانی وجود دارد که نشان می‌دهد دلایل عدم اکران «دینامیت» تنها به اصلاحاتی که ممیزان وزارت ارشاد‌ مطرح کرده اند خلاصه نمی‌شود. آنجا که مهرانفر می‌نویسد: «هر بار از تهیه کننده فیلم، ابراهیم عامریان، خبر گرفتم، یه جواب سربالا داده. زمان آقای داروغه زاده، هی می‌گفت قول این چهارشنبه رو دادن و باز هفته بعد می‌گفت این چهارشنبه بررسی میکنن و آخرش هم که داروغه زاده رفت و هیچی به هیچی. حالا هم که میگه، گفتن مشکل پروانه نمایش حل شدنیه اما تاریخ اکران رو ما مشخص می‌کنیم ، حالا کِی معلوم میشه، خدا عالمه.»
به هر روی آنچه همیشه از نظرها پنهان می‌ماند و اتفاقا کسی درباره اش سخنتی به میان نمی‌آورد دلیل اصلی ای است که مسائلی از قبیل توقف در ادامه نمایش، عدم صدور پروانه اکران و لغو یکباره برخی کنسرت‌ها را برای هنرمندان رقم می‌زند. دلیل اصلی و مهمی‌که می‌توان به بخشی از آن، عنوان «برخورد سلیقه ای برخی مدیران (بخوانید نشریات و رسانه‌ها» را داد. عنوانی که بی شک عدم حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌از مجوزهایی که برای نمایش، اکران و اجرای آثار هنری صادر می‌کند آن را قدرتمندتر، قانونی تر و اجرایی تر می‌کند. موضوعی که متاسفانه تنها به عملکرد وزارت ارشاد در دولت تدبیر و امید خلاصه نمی‌شود و بارها شاهد چنین موضوعی در دولت‌های قبلی هم بوده ایم. اتفاقی که آنقدر از شکسته شدن تابویش گذشته که امروز به صورت امری کاملا عادی در آمده است.