«‌ابتکار» از انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان گزارش می‌دهد انتخابات روی خط خون

محمدرضا ستاری
انتخابات ریاست جمهوری افغانستان با تمامی اما و اگرهای آن، سرانجام دیروز مطابق آنچه اعلام شده بود برگزار شد. انتخاباتی که در سایه اختلافات سیاسی، معضلات عمیق امنیتی و نیز دورنمای مبهم تحولات آتی این کشور صورت گرفت.
دیروز مراکز اخذ رای در حالی به روی شهروندان افغانستان باز شد که از جمعیت 34 میلیونی این کشور حدود 9.6 میلیون نفر واجد شرکت در انتخابات بوده و تعداد قابل ملاحظه‌ای نیز برای این منظور ثبت‌نام کرده‌اند؛ موضوعی که پیش از آن طالبان اکیداً شهروندان این کشور را از حضور در مراکز رای‌گیری منع و تهدید به عملیات گسترده تروریستی برای اخلال در روند انتخابات کرده بود.
با این حال تصاویر منتشر شده از انتخابات نشان می‌دهد که علی‌رغم تمامی تهدیدهای طالبان، حضور مردم به خصوص زنان پای صندوق‌های رای بالاتر از حد انتظار بوده. حتی خبرگزاری یورونیوز در گزارشی از انتخابات دیروز افغانستان آورده است: برخی از شهروندان که در انتخابات‌ گذشته به دلیل مشارکت در رای‌گیری از سوی طالبان تنبیه شده‌ بودند، باز هم در انتخابات شرکت کردند. یک مرد افغانستانی که در انتخابات سال ۲۰۱۴ انگشتش توسط طالبان قطع شد، دوباره برای رای دادن به صندوق مراجعه کرده و انگشت قطع شده خود را کنار دیگر انگشت جوهری قرار داده و لبخند می‌زند.


سایه سنگین چالش‌‌ها
این در حالی است که اختلافات سیاسی و اتهامات تقلب در انتخابات با بروز حملات تروریستی و انتحاری روز گذشته بار دیگر به هم پیوند خورده تا این دوره از انتخابات نیز مانند سایر روندهای سیاسی و اجتماعی افغانستان بر روی خط خون پیگیری شود. گزارش‌های کمیسیون حقوق بشر افغانستان حاکی از آن است که تا عصر دیروز یازده ولایت افغانستان هدف حملات طالبان قرار گرفته و علی‌رغم تلاش‌ها برای خنثی کردن این عملیات‌های تروریستی طبق گفته یکی از مقامات وزارت کشور افغانستان در حدود 21 غیر نظامی جان خود را از دست داده‌اند. همچنین ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان در حساب توئیتری خود آورده است که تاکنون 17 نظامی افغانستانی کشته و زخمی شده و هیچ آسیبی به نیروهای طالبان نرسیده است. در این میان فرماندار شلتن در ولایت کنر افغانستان از حملات راکتی به این شهر از خاک پاکستان خبر داده و گفته است: نظامیان این کشور از چهارشنبه شب تا صبح روز پنجشنبه ۳۱۰ راکت به شلتن شلیک کردند که در اثر برخورد یکی از این راکت‌ها به یک مسجد، سه کودک جان خود را از دست دادند.
در همین راستا کارزار انتخاباتی افغانستان که از حدود دو ماه گذشته بیش از 100 کشته بر جای گذاشته با چالش‌های دیگری نیز همراه بوده است. یکی از این چالش‌ها قطع ارتباط گسترده با صدها مرکز اخذ رای بود؛ به طوری که بنابر اعلام کمیسیون مستقل انتخابات، از مجموع 4940 حوزه رای‌گیری، ارتباط با 901 حوزه کاملاً قطع بوده و هنوز مشخص نیست که آیا در این 901 مرکز رای‌گیری صورت گرفته یا بنا بر اجبار نیروهای طالبان تعطیل شده است؟
چالش دوم در انتخابات روز گذشته، موضوع واگرایی گسترده میان نامزدهای انتخاباتی و مقامات سیاسی افغانستان است. هرچند از میان 18 نامزد انتخاباتی همچنان اشرف غنی رئیس جمهوری فعلی و عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت بیشترین بخت را برای پیروزی در انتخابات دارند، اما سایر نامزدها از دخالت و تقلب گسترده در روند رای‌گیری ابزار شکایت و نگرانی کرده‌اند. حتی سفارت آمریکا در کابل نیز به اعتراضات گسترده از ناامنی و بی‌عدالتی و تقلب در این انتخابات اشاره کرده است.
هر‌چند اشرف غنی ضمن درخواست از مردم برای حضور گسترده در انتخابات هرگونه تقلب و سوءاستفاده را به شدت محکوم کرده است، اما در انتخابات قبلی یعنی انتخابات سال 2014 یک پروسه طولانی از اختلافات و واگرایی‌های سیاسی در زمینه تقلب شکل گرفت که درنهایت تشکیل دولت وحدت ملی را چندین ماه به تعویق انداخت. دولتی که با میانجی‌گیری ایران و تا حدودی آمریکا تشکیل شد اما سایه اختلافات در آن همواره محسوس بود.
دورنمای تشدید تنش‌ها
در این میان به گفته ناظران هرچند نتایج انتخابات حدود دو هفته دیگر اعلام خواهد شد، اما با تحولاتی که اکنون دولت کابل و نظام سیاسی این کشور پشت سر می‌گذارد، مشخص نیست که پیروز نهایی این انتخابات اولاً به راحتی قادر به تشکیل دولت باشد و اگر هم سرانجام طبق توافقات احتمالی روند تشکیل دولت تکمیل شود، این دولت چگونه می‌تواند خیل زیادی از چالش‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی را مدیریت کند؟ این امر در پیوند خوردن به مسئله طالبان و مذاکرات صلحی که این گروه با آمریکا صورت داده معادلات را پیچیده‌تر از گذشته خواهد کرد. هرچند فعلاً مذاکرات صلح آمریکا و طالبان پس از نه دوره گفت‌و‌گو و نزدیک شدن به امضای توافق نامه با شکست روبه‌رو شد، اما در این میان طالبان به عنوان یک واقعیت سیاسی در افغانستان بیش از هر زمان دیگری دارای مشروعیت بین‌المللی و نفوذ داخلی است. گروهی که دولت کابل را دست‌نشانده بیگانه می‌داند و حاضر به مذاکرات بین‌الافغانی نیست و همزمان خود نیز بر پایه اصول و ایدئولوژی افراط‌گرایانه نمی‌تواند هیچ آلترناتیوی برای ساختار قدرت و گذار مردم افغانستان از رنج و سختی باشد. به همین دلیل است که این ناظران معتقدند با وجود امیدبخش بودن شرکت مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری، همچنان دورنمای فرآیندهای سیاسی و امنیتی افغانستان بیانگر تشدید منازعات میان دولت، طالبان و گروه‌های سیاسی این کشور خواهد بود.