روزنامه ابتکار
1398/07/20
ابهام‌های اعطای نوبل ادبیات ادامه دارد نوبل ادبیات؛ دو برنده و چند نگاه
جایزه نوبل ادبیات دو برنده خود در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ را به‌طور هم‌زمان معرفی کرد؛ «اولگا توکارچوک» و «پیتر هاندکه». یک جایزه سهم زنان نویسنده و یکی سهم مردان نویسنده.به گزارش ایسنا، آکادمی نوبل ۱۰ اکتبر در یک نشست خبری در شهر استکهلم سوئد، «اولگا توکارچوک»، نویسنده لهستانی و «پیتر هاندکه»، نویسنده اتریشی را به عنوان برندگان جایزه نوبل ادبیات در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ معرفی کرد.
علت برگزیده شدن توکارچوک به عنوان برنده نوبل ادبیات «یک تخیل روایی که با اشتیاق دایره‌المعارف‌گونه نمایان‌گر عبور از مرزها به عنوان شکلی از زندگی است» عنوان شده است. این نویسنده پانزدهمین نویسنده زن برنده جایزه نوبل ادبیات است.
آکادمی نوبل همچنین هاندکه را «برای یک کار تاثیرگذار که با نبوغ زبانی، حواشی و ویژگی‌های تجربه‌های انسانی را کاوش کرده» به عنوان برنده نوبل ادبیات معرفی کرده است.
«اولگا توکارچوک» و «پیتر هاندکه» در حالی موفق به کسب جایزه‌های نوبل ادبیات ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ شدند که تحصیلات آکادمیک آن‌ها در رشته‌های روان‌شناسی و حقوق بوده است.
اهدای جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۱۸ به دلیل خبرساز شدن اتهام‌های رسوایی جنسی «ژان کلود آرنالت»، همسر «کاترین فروستنسون»، یکی از اعضای آکادمی نوبل، برای اولین‌بار پس از ۷۰ سال لغو شد. این اتفاق استعفای تعدادی از اعضای آکادمی از جمله «سارا دنیوس»، رئیس آکادمی نوبل را به دنبال داشت و پس از لغو این جایزه در سال ۲۰۱۹، بنیاد آلفرد نوبل تصمیم گرفت امسال برندگان جایزه سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ را هم‌زمان اعلام کند.
«کازوئو ایشی‌گورو»، نویسنده انگلیسی ژاپنی‌تبار که رمان‌های «بازمانده روز» و «هرگز رهایم مکن» از آثار شناخته‌شده او هستند، آخرین نویسنده‌ای بود که در سال ۲۰۱۷ موفق به کسب این جایزه شده بود.
«اولگا توکارچوک» کیست؟
«اولگا توکارچوک» متولد سال ۱۹۶۲ میلادی در شهر سوچلو لهستان است و در حال حاضر در شهر ورسلاو زندگی می‌کند. والدین او آموزگار بودند و پدرش به عنوان مسئول کتابخانه مدرسه نیز کار می‌کرد. «اولگا» در کتابخانه مدرسه همه آنچه را می‌خواست مطالعه می‌کرد و آنجا بود که استعداد ادبی در او پرورش یافت. پس از تحصیل در رشته روان‌شناسی در دانشگاه ورشو، اولین کتاب داستانی خود را با عنوان «سفر کتاب‌بازها» در سال ۱۹۹۳ منتشر کرد. این کتاب با استقبال بسیار خوبی روبه‌رو شد و توانست جایزه ادبی ناشران لهستان را به عنوان بهترین اثر اول یک نویسنده به خود اختصاص دهد. او اولین کتابش را هم که یک مجموعه شعر بود با نام «شهرها در آینه‌ها» در سال ۱۹۸۹ به چاپ رساند. اما مهم‌ترین اثر نوشته «اولگا توکارچوک» رمان «نخستین‌بار و دیگر بارها» در سال ۲۰۱۰ بود. این رمان به داستان زندگی یک خانواده در طول چند نسل می‌پردازد و دارای جزئیات واقع‌گرایانه و روشن بسیاری است که به تاریخ لهستان در قرن بیستم میلادی نیز مرتبط است و به گفته خود «توکارچوک»، این رمان تلاش او برای کنار آمدن با تصویر ملی گذشته است. این نویسنده در سال ۲۰۰۲ نیز کتاب «خانه روز، خانه شب» را نوشت که آن را می‌توان مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه دانست که آمیزه‌ای از واقعیت و افسانه است. توکارچوک در سال ۲۰۱۸ توانست برای رمان «پروازها» موفق به کسب جایزه بوکر بین‌الملل شود تا اولین نویسنده لهستانی باشد که چنین جایزه‌ای را کسب می‌کند. او در سال ۲۰۱۹ نیز برای رمان «استخوان‌های مردگان را شخم بزن» به جمع نامزدهای نهایی جایزه بوکر بین‌الملل راه یافت.
«داستان‌های عجیب»، «دست‌نوشته‌های یعقوب»، «آنا در گورهای جهان»، «آخرین داستان‌ها»، «عروسک و مروارید» و «قصه‌های کریسمس» از جمله دیگر آثار این داستان‌نویس و شاعر ۵۷ ساله لهستانی هستند.
نگاهی به زندگی «پیتر هاندکه»
«پیتر هاندکه» رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس اهل اتریش است که در سال ۱۹۴۲ در منطقه گریفن اتریش متولد شد. او به همراه مادرش که بعدها در سال ۱۹۷۱ خودکشی کرد، بین سال‌های ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۸ در منطقه تحت اشغال شوروی در برلین زندگی می‌کردند. «هاندکه» در سال ۱۹۵۴ به یک مدرسه شبانه‌روزی فرستاده شد و اولین نوشته‌هایش در نشریه مدرسه منتشر شد. او در سال ۱۹۵۹ به شهر کلاگن‌فورت بازگشت و تحصیل در دوره دبیرستان را آغاز کرد. از سال ۱۹۶۱ نیز وارد دانشگاه گراتس در رشته حقوق شد. «هاندکه» در طول دوران تحصیل به تدریج نام خود را به عنوان یک نویسنده مطرح کرد و به تشکل‌های ادبی پیوست. در سال ۱۹۶۵ و زمانی که انتشارات آلمان Suhrkamp Verlag پیشنهاد چاپ کتاب او را پذیرفت، او ترک تحصیل کرد و اولین رمان خود را با عنوان «هورنت‌ها» منتشر کرد. این نویسنده با حضور در نشستی موسوم به گروه ۴۷ در آمریکا که شامل هنرمندانی آوانگارد بود، توجه بیشتری را به سمت خود معطوف کرد.
«هاندکه» فیلمنامه‌های فراوانی نیز نوشته است و فیلم «زن چپ‌دست» را نیز کارگردانی کرده که در سال ۱۹۷۸ اکران شد و در بخش رقابتی جشنواره کن یکی از نامزدهای نخل طلا بود و توانست مدال طلای سینمای هنری آلمان را در سال ۱۹۸۰ کسب کند. او در نگاش فیلمنامه فیلم معروف «بهشت بر فراز برلین» با «ویم وندرس» کارگردان نامدار آلمانی نیز همکاری داشت. «هاندکه» از سال ۱۹۷۵ تاکنون یکی از داورهای جایزه ادبی Petrarca-Preis است.
«ترس دروازه‌بان از ضربه پنالتی»، «داستان کودکان»، «بر فراز دهکده‌ها»، «پیمودن دریاچه کنستانس»، «نامه کوتاه، وداع طولانی»، «ماجراهای مداد» و «زن چپ‌دست» مهم‌ترین کتاب‌های نوشته «پیتر هاندکه» هستند که جوایز متعدد و مهمی چون جایزه «گئورگ بوشنر» (۱۹۷۳) و جایزه «فرانتس کافکا» در سلا ۲۰۰۹ را برای به او به ارمغان آورده‌اند. او در سال ۲۰۰۴ نیز جایزه بین‌المللی «ایبسن» را برای نمایشنامه‌نویسی دریافت کرده است.
پانزدهمین زن برنده نوبل ادبیات
با معرفی «اولگا توکارچوک» به عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات، به نظر می‌رسد این جایزه در تصمیمش برای «دوری از مردمحوری» جدی است.
پیش‌تر، رئیس این آکادمی گفته بود، با خودداری کردن از نگرش‌های «مردمحوری» و «اروپامحوری»، جایزه نوبل می‌تواند بار دیگر جایگاه خود را به دست بیاورد. هرچند برندگان امسال نیز از اروپا هستند، اما بار دیگر نام یک زن به عنوان برگزیده این جایزه دیده میشود. نام «اولگا توکارچوک» در پیش‌بینی‌های انتخاب برنده نوبل ادبیات نیز مطرح شده بود.
این نویسنده که پانزدهمین نویسنده زن برنده نوبل ادبیات است، سومین زنی است که در سال‌های اخیر پس از آلیس مونرو در سال ۲۰۱۳ و سوتلانا الکسی‌یویچ در سال ۲۰۱۵، به عنوان برنده نوبل ادبیات معرفی میشود. دیگر نویسندگان زن برنده نوبل ادبیات از سال ۲۰۰۰ به بعد، الفریده یلینک در سال ۲۰۰۴، دوریس لسینگ در سال ۲۰۰۷ و هرتا مولر در سال ۲۰۰۹ بوده‌اند.
با نگاهی به فهرست برندگان جایزه نوبل ادبیات متوجه می‌شویم در سال‌های اخیر توجه این جایزه به زنان نویسنده بیشتر شده؛ به طوری که در سال‌های قبل‌تر فاصله انتخاب زنان در این جایزه طولانی‌تر بود. دیگر نویسندگان زن برنده نوبل ادبیات که از سال ۱۹۰۱ اهدا میشود و تا کنون بیشتر برگزیدگانش مردان بوده‌اند به این شرح هستند: ویسواوا شیمبورسکا ۱۹۹۶، نونی موریسون ۱۹۹۳، نادین گوردیمر ۱۹۹۱، نلی زاکس ۱۹۶۶، گابریلا میسترال ۱۹۴۵، پرل باک ۱۹۳۸، زیگرید اوندست ۱۹۲۸، گراتزیا دلدا ۱۹۲۶ و سلما لاگرلوف ۱۹۰۹.
سلما لاگرلوف سوئدی نخستین زنی بود که در سال ۱۹۰۹ یعنی هشت سال پس از اعطای اولین نوبل ادبیات موفق شد این افتخار را برای جامعه زنان کسب کند. نویسندگان زن برای دریافت دومین جایزه نوبل ادبیات ۱۷ سال انتظار کشیدند. گراتزیا دلدا، نویسنده ایتالیایی بود که در سال ۱۹۲۶ نوبل ادبیات را ازآن خود کرد. زیگرید اوندست از نروژ سومین زن برنده نوبل سه سال بعد این جایزه را گرفت و پرل باک نویسنده آمریکایی بود که ۱۰ سال بعد از آن در سال ۱۹۳۹ برای شرح روشن زندگی در چین برنده نوبل ادبیات شد.
پنجمین جایزه نوبل ادبیات برای زنان در سال ۱۹۴۵ به شاعری شیلیایی به نام گابریلا میسترال رسید. در سال ۱۹۶۶ نلی زاکس، شاعر و نمایشنامه‌نویس سوئدی برگزیده نوبل شد و در سال ۱۹۹۱ نام نادین گوردیمر به عنوان هفتمین برنده زن نوبل ادبیات اعلام شد. پس از او تونی موریسون به عنوان اولین زن آفریقایی آمریکایی در سال ۱۹۹۳ جایزه نوبل را به دست آورد. به فاصله سه سال از خالق رمان «معشوق»، شاعری مطرح از کشور لهستان به نام ویسواوا شیمبورسکا که در فوریه ۲۰۱۲ از دنیا رفت، جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد.
نویسنده زن بعدی که موفق به دریافت مهم‌ترین جایزه ادبی جهان شد، الفریده یلینک بود. سه سال پس از او دوریس لسینگ، نویسنده انگلیسی متولدشده در ایران جایزه نوبل ۲۰۰۷ را به خانه برد. هرتا مولر آلمانی عنوان برنده سال ۲۰۰۹ این جایزه عرصه ادبیات را یدک می‌کشد. آلیس مونرو نویسنده ۸۲ ساله کانادایی نیز در سال ۲۰۱۸ موفق به کسب این جایزه شد. همچنین سوتلانا الکسی‌یویچ، نویسنده بلاروسی در سال ۲۰۱۵ آخرین زنی بود که پیش از «اولگا توکاچورک» مهم‌ترین جایزه ادبی جهان را به خود اختصاص داد.
حاشیه‌های پیتر هاندکه
اما انتخاب «پیتر هاندکه» به عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۱۹ می‌تواند جنجال‌ها و حاشیه‌های تازه‌ای را برای این جایزه ادبی به همراه داشته باشد.
«پیتر هاندکه» یکی از اصیل‌ترین نویسندگان آلمانی‌زبان زنده در جهان است که پیش‌تر در اظهارنظری جنجالی خواستار اعطا نشدن جایزه نوبل ادبیات و لغو برگزاری آن شده بود.
این رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، شاعر و مترجم در سال ۲۰۱۴ در مصاحبه با یک از رسانه‌های اتریشی اظهار کرده بود: جایزه نوبل ادبیات با تقدیس کاذب نویسنده، یک لحظه توجه و شش صفحه در روزنامه همراه میشود. جایزه نوبل ادبیات بالاخره باید منسوخ شود. این جایزه‌ای است که شما را اذیت می‌کند و آنگاه شما خود را اذیت می‌کنید چون به آن فکر می‌کنید. این بسیار بی‌ارزش است.
این اولین باری نبود که «هاندکه» در نقش یک بت‌شکن ظاهر می‌شد. او پیش‌تر «توماس مان»، از بزرگان ادبیات آلمان و برنده نوبل ادبیات ۱۹۲۹ را نویسنده‌ای «افتضاح» و نوشته‌های او را «بچه‌گانه و ناپخته» توصیف کرده بود.
اما آنچه بسیاری از نویسندگان و طرفداران «هاندکه» را شوکه کرد، حضور او در مراسم تدفین «اسلوبودان میلوشویچ» رئیس‌جمهوری سابق صربستان و ابراز همدردی با صرب‌ها در جنگ یوگسلاوی در دهه ۹۰ میلادی بود. «میلوشویچ» در حالی درگذشت که به جرم جنایت علیه بشریت محاکمه می‌شد و از «هاندکه» خواسته بود در دفاع از او شهادت دهد؛ «پیتر هاندکه» نیز در مقابل هزاران نفر در مراسم تدفین او سخنرانی کرد.
زمانی که «هاندکه» در سال ۲۰۱۴ برای دریافت جایزه «ایبسن» به نروژ رفت تعدادی با پلاکاردهایی با عنوان فاشیست و انکارکننده نسل‌کشی از او استقبال کردند.
«نامه کوتاه، وداع طولانی»، مجموعه شعر «دنیای درونی دنیای بیرونی دنیای درون» و «اندوهی فراتر از رویاها»، درباره مادرش که در سال ۱۹۷۱ خودکشی کرد از مهم‌ترین آثار «پیتر هاندکه» هستند.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» تازه‌ترین تحولات حمله ترکیه به نیروهای کرد در شمال سوریه را بررسی می‌کند
محمدعلی وکیلی
اقدامات امیدوارکننده
«ابتکار» از گمانه‌زنی‌ها درخصوص احتمال هدف قرار گرفتن نفتکش ایرانی گزارش می‌دهد
ماجراجویی خطرناک در دریای سرخ
ابهام‌های اعطای نوبل ادبیات ادامه دارد
نوبل ادبیات؛ دو برنده و چند نگاه
سپرده‌های مدت‌دار بانکی متهم اصلی افزایش نقدینگی است؟
مشکلات اقتصاد زیر سایه نقدینگی
ابعاد تشکیل هیئت منصفه رسیدگی به جرائم سیاسی بررسی شد
یک گام تا اجرای یک قانون مغفول
بازتاب حضور زنان در ورزشگاه آزادی در رسانه‌های جهان
دخترها فریاد می زنند
معاون رئیس‌جمهوری:
فیفا به حضور بانوان کمک کرد اما اصل کار را دولت انجام داد
فرمانده سپاه:
جغرافیای مقاومت را گسترش خواهیم داد
ظریف طی یادداشتی در فایننشیالتایمز مطرح کرد
راهحل بحران در خاورمیانه
احیای نئوعثمانیسم جدید در شمالشرقی سوریه
