روزنامه آفتاب یزد
1398/07/24
شکارِ منافع در بزنگاه!
آفتاب یزد- گروه بین‌الملل: پس از 12 سال پرچم‌های عربستان و فدراسیون روسیه در کنار یکدیگر به اهتزاز درآمدند و ذره‌بین رسانه‌ها بار دیگر ریاض را مورد تحلیل قرار دادند. تصاویر یکی پس از دیگری مخابره شدند و فیصل بن‌بندر بن‌عبدالعزیز (حاکم استان ریاض) به همراه تارق فریس (شهردار ریاض) به استقبال رئیس جمهوری روسیه رفتند. استقبالی که نه تنها به خاطر سفر پوتین پس از 12 سال به عرستان بلکه به دلیل جایگاه این کشور در معادلات منطقه‌ای قابلیت بحث و بررسی آن را دوچندان می‌کند. کمی آنطرف‌تر در ایالات متحده، نه تنها وزارت خارجه بلکه سرویس اطلاعاتی آمریکا در حال رصد لحظه به لحظه این رویداد مهم سیاسی است. در پنتاگون هم ژنرال‌های چند ستاره و تحلیلگران نظامی و حوزه تسلیحات منتظر آن هستند تا ببینند مسکو چه سوغاتی برای ریاض آورده است؛ چراکه همین چند روز پیش رئیس جمهوری آمریکا با صدای بلند به دنیا اعلام کرد: عربستان هزینه می‌دهد و ما هم 3هزار سرباز به خاک آن اعزام می‌کنیم!اهمیت سفر پوتین به عربستان برای آمریکایی‌ها از یک سو جایگاه مسکو در فروش تسلیحات را برجسته می‌کند و از سوی دیگر واشنگتن به دنبال آن است تا ببیند چه اتفاقی در حوزه انرژی، پرونده یمن، تنش ریاض با تهران و امنیت خلیج‌فارس رخ می‌دهد. این سفر اگرچه پس از سال 2007 تاکنون برای اولین بار اتفاق می‌افتد، اما بخش مهم آن مربوط به شرایط فعلی است که خاورمیانه درگیر آن شده است. همین چند روز پیش بود که پنتاگون و ترامپ در راستای یکدیگر اعلام کردند که در حال خارج کردن نیروهای نظامی خود از سوریه هستند و کمی بعد روسیه در همان نقطه منطقه پرواز ممنوع را اعلام کرد. از جهتی دیگر روسها با چراغ سبز خود به دمشق، ارتش سوریه را راهی مناطق درگیری کردها با ترکیه کردند و این جابجایی نشان می‌دهد که اگرچه آمریکایی‌ها به دلیل نامعلوم از موضع عملیاتی خود عقب‌نشینی کرده‌اند اما روسها به همین دلیل به صحنه گردان پرونده فعلی سوریه تبدیل شده‌اند.
از منظری دیگر سرمایه گذاری‌های مشترک روسیه و عربستان در خاک یکدیگر موضوعی است که اهمیت آن برای مسکو بیشتر از ریاض است و به همین دلیل است که سفر حاکم کرملین تا به این حد برای رسانه‌ها، سیاستمداران و کشورهای منطقه و فرامنطقه ارزش دارد. از اینرو برای تحلیل این دیدار و بررسی متن و حاشیه آن به گفت‌وگو با «میر قاسم مومنی» رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی چشم انداز ابرار نوین و تحلیلگر مسائل روسیه پرداختیم که مشروح آن از نظر می‌گذرد:
سفر رئیس جمهوری روسیه به عربستان (آنهم بعد از 12 سال) تا چه حد مهم بود؟ اساساً ورود پوتین به ریاض را چگونه باید تحلیل کرد؟
آخرین مواجهه مقامات ارشد روسیه و عربستان به دو سال پیش برمی‌گردد. پادشاه عربستان (ملک سلمان) در سال 2017 به مسکو سفر کرد و در آن سفر علاوه بر دیدار و گفت‌وگو با پوتین، هیئت همراه او با همتایان روسی خود به مذاکره و عقد قراردادهای متنوع پرداختند. به یاد دارم در آن زمان، سفر ملک سلمان به فدراسیون روسیه واکنش‌های زیادی به دنبال داشت. بخشی از این واکنش‌ها به اصلِ سفر و قرار گرفتن پادشاه عربستان و پوتین در کنار یکدیگر مربوط بود اما واکنش‌هایی که صورت گرفت بیشتر به قراردادها و اسناد همکاری دو طرف مربوط بود. از آن زمان حدود دو سال می‌گذرد و حالا شاهد ورود پوتین به خاک عربستان هستیم. آخرین حضور رئیس جمهوری روسیه در ریاض به سال 2007 برمی‌گردد و به همین دلیل سفر اخیر پوتین به عربستان از حیث تاریخی بسیار مهم
قلمداد میشود.
باید توجه داشت که علیرغم نزدیک بودن روابط ریاض با واشنگتن، شاهد جاری بودن مناسبات عربستان با روسیه هستیم و از سوی دیگر جایگاه سعودی در معادلات منطقه‌ای و به خصوص مسائل مربوط به انرژی باعث میشود تا مسکو این روابط را در سطح ممتاز حفظ کند. باید به یاد بیاوریم که روسیه در جریان جنگ اعراب و اسرائیل نقش مهمی را بازی کرد و به گونه‌ای عمل کرد که بتواند علاوه بر اسرائیل، اتحادیه عرب و عربستان را در فهرست مناسبات با خود حفظ کند. این مدل سیاست را بارها از سوی روسها دیده‌ایم و به عبارتی دیگر باید بگوییم که مسکو میزان و عمق روابطش با تمام کشورها را بر اساس منافعش تعریف می‌کند. این راهبردی است که نه تنها در مورد عربستان بلکه در مورد ایران، ترکیه، آمریکا، اروپا، پاکستان و حتی چین از سوی کرملین تنظیم و عملیاتی شده است.
با توجه به اشاره شما درمورد جایگاه عربستان، روسیه مشتاق است در کدام یک از پرونده‌های فعلی منطقه نظر عربستان را تغییر دهد یا حداقل روی آن تاثیر بگذارد؟
به باور من روسیه روابطش با عربستان حول چند محور ترسیم کرده است. اولین محور که نه تنها برای روسیه بلکه برای آمریکا هم از ارزش بالایی برخوردار است، انرژی خواهد بود. به عنوان مثال قرار بر این بوده تا نشستی با حضور ۳۰۰ تن از مدیران اجرایی سعودی و روسی برگزار شود که طرفین اعلام کرده‌اند احتمال دارد توافق‌هایی به ارزش بیش از دو میلیارد دلار به امضا برسانند که شامل سرمایه‌گذاری مشترک از سوی شرکت آرامکو و صندوق سرمایه روسیه خواهد بود. بخش دیگری از این روابط در حوزه انرژی به گاز طبیعی برمی‌گردد که وزیر انرژی روسیه در گذشته علناً به آن اشاره کرده بود. علاوه بر این موضوعات، پوتین و همراهان او در حوزه انرژی قرار است در مورد پیمان اوپک پلاس که شامل کاهش تولید روزانه ۱.۲ میلیون بشکه نفت از ژانویه میشود، بحث کنند.
محور دوم بدون تردید بحث فروش تسلیحات روسیه به عربستان خواهد بود. زمانی که آرامکو مورد هدف قرار گرفت روسها به ریاض اعلام کردند که می‌توانند سامانه پدافندی اس-400 را در اختیار آنها قرار دهند که کمی بعد شاهد بودیم آمریکایی‌ها برای اینکه بازار تسلیحات خود را از دست ندهند، سامانه پاتریوت را در خاک عربستان مستقر کردند که البته این موضوع به شنود و رادارهای روسی هم مربوط می‌شد. در این مسیر ریاض قصد دارد نظر پوتین را به مسائل دیگری جلب کند تا بتواند به یک نتیجه و جمع‌بندی معقول دست پیدا کند؛ چراکه ریاض بدون جلب نظر مسکو نمی‌تواند در منطقه بیش از حد دست به اقدام‌های سیاسی بزند.
در اینجاست که محور سوم مطرح میشود. این محور دقیقاً به مسئله ایران و تنش میان تهران و ریاض برمی‌گردد. طبیعی است زمانی که بحث تنش عربستان و ایران مطرح میشود، پرونده یمن مورد اشاره قرار می‌گیرد و از این منظر روسیه به دنبال آن است تا بتواند این تنش را تا حدودی مدیریت کند. درست است که عربستان به اسرائیل و آمریکا بیش از حد نزدیک شده، اما یادمان باشد نقش روسیه در بسیاری از معادلات منطقه (از خلیج‌فارس و خاورمیانه گرفته تا آفریقا و جنوب‌آسیا) را نمی‌توانیم نادیده بگیریم. به همین جهت است که محور چهارم را باید به تحولات اخیر منطقه و به خصوص سوریه اختصاص دهیم.
در مورد سوریه و منطقه چه مناسباتی میان عربستان و روسیه جاری است؟ آیا مسکو می‌تواند به عنوان یک میانجی، سوریه را به اتحادیه عرب بازگرداند؟
واقعیت این است که روسیه سعی دارد خلا قدرت در منطقه را پُر کند و جا پای ایالات متحده بگذارد. در مورد انرژی هم همین تئوری حاکم است و این به نوعی یک تجارت دو جانبه است. به عنوان نمونه عربستان از آمریکایی‌ها تسلیحات خریداری می‌کند و به موازات آن برای صادرات تسلیحات روسیه به ریاض، چراغ سبز نشان می‌دهد. این وضعیت به خوبی نشان می‌دهد که سعودی‌ها سعی می‌کنند به وسیله تعامل با روسیه، مسکو را در کنار خود حفظ کنند. در مورد سوریه و همچنین یمن، سعودی‌ها معتقدند تنها کشوری که بر تهران نفوذ دارد؛ روسیه است و به نظرم ریاض به دنبال نوعی میانجیگری پنهان از سوی روسیه در پرونده‌های مذکور است.
اما در مورد سوال شما مبنی بر بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و نقش روسیه باید بگویم که این موضوع تنها به مسکو مربوط نیست. با گذشت هشت سال از جنگ با تروریست‌ها در سوریه این کشور همچنان درگیر مسائل داخلی و خارجی است. هنوز کمیته قانون اساسی سوریه نتوانسته به یک جمع‌بندی مهم دست پیدا کند و به نظرم این موضوع فعلا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
نگاه روسیه به عربستان سعودی چگونه است؟ هدف پوتین از سفر ریاض چیست؟
هیچ شکی وجود ندارد که روسیه علاوه بر نمایش قدرت در وضعیت فعلی منطقه، همانند آمریکا به دنبال عقد قراردادهای سنگین و متنوع است. باید متوجه بود که سعودی‌ها سرمایه‌گذاری‌های کلان در روسیه صورت داده‌اند که مهمترین آن در بحث عمران و صنایع بوده است. پوتین به دنبال آن است تا به ریاض اطمینان خاطر دهد که در پرونده یمن، خلیج‌فارس و سوریه و حتی مواجهه ترکیه با عربستان؛ حواسش به سعودی‌ها بوده و از آنها غافل نشده است! نمونه این مسئله که برای عربستان بسیار اهمیت دارد، بحث امنیت انرژی خواهد بود که به نظرم پس از اتمام سفر پوتین به عربستان و امارات متحده عربی باید شاهد مخابره پیام‌های پنهان و بعضاً آشکار از سوی مسکو
به تهران باشیم.
سایر اخبار این روزنامه
علی دایی: عزت و ذلت دست خداست
شفاف‌سازی خواسته مردم است
رحمانی با کارنامه نه چندان مثبت در دولت می‌ماند؟
روز ترسناک برای بورس تهران
رئیس جمهور: طی سال‌های گذشته به طور متوسط سالانه 6 ماه بر امید زندگی مردم در ایران افزوده شده است
سمبلیک اما تهدیدآمیز
شکارِ منافع در بزنگاه!
از گپ زدن با مورچه‌ها تا جنگ با اژدها
برای نخستین بار در کشورمان یک هواپیمای مسافربری با 160 مسافر از سوی دو خلبان خانم هدایت شد
لیست شکایت از خودروسازان
ژست ترامپ برای مقابله با مخالفان
ببین من هنوزم نفس می‌کشم
ادبیات صداوسیمایی!
ژست ترامپ برای مقابله با مخالفان
راه‌اندازی مرکز وکلای قوه قضائیه مبنای قانونی دارد
بازگشت به روزهای «اما و اگر»
لیست شکایت از خودروسازان
