روزنامه ابتکار
1398/07/25
چه آینده‌ای در انتظار اقتصاد ایران است؟ اقتصاد در گرداب تورم
کیمیا نجفیایران در سال‌های گذشته یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفتی در دنیا به حساب می‌آمد که در یک مقطع زمانی خاص شاهد رشد چشمگیر درآمدهای نفتی خود بود، اما این وضعیت ادامه نیافت و با اعمال تحریم‌ها از سوی دولت آمریکا تمام بخش‌های اقتصادی کشور به خصوص درآمدهای نفتی مورد هدف قرار گرفته و اقتصاد ایران با مشکلات جدی بر سر راه خود مواجه شد.
اخیرا صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده است که پیش‌بینی می‌کند اقتصاد ایران امسال با افزایش تاثیر تحریم‌های آمریکا، ۹.۵ درصد آب برود. این در حالی است که در پیش‌بینی قبلی این صندوق، میزان این افت اقتصادی ۶ درصد اعلام شده بود. آنطور که گفته میشود در آن پیش‌بینی به قطع معافیت‌های داده شده به ۸ واردکننده بزرگ نفت از ایران توسط آمریکا توجه نشده بود. حال با توجه به این مسائل، رقم این پیش‌بینی به 9.5 درصد رسیده است. اما اینکه چنین پیش‌بینی‌هایی تا چه میزان می‌تواند به واقعیت بپیوندد خود پرسش مهمی است که در این میان مطرح میشود. برخی از کارشناسان با دید مثبتی به اقتصاد ایران نگاه می‌کنند و معتقدند که با توانایی‌های داخلی می‌توانیم اقتصاد کشور را زنده نگه داریم. این در حالی است که بسیاری از صاحبنظران و تحلیلگران نسبت به آینده اقتصاد ایران هشدار می‌دهند و پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول را حاصل وضعیت داخلی کشور می‌دانند. در این راستا حیدر مستخدمین‌حسینی، اقتصاددان با توجه به پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول درخصوص وضعیت اقتصادی ایران در سال جاری به «ابتکار» گفت: در یک اقتصاد آنچه که دارای اهمیت بوده، نگرشی است که دولت بر مجموعه فعالیت‌های تولیدی، خدماتی و ایجاد فضای کسب‌وکار دارد که می‌تواند بر چگونگی رشد اقتصادی بسیار تاثیرگذار باشد. نکته‌ای وجود دارد که در این مدت تنها صحبت آن مطرح بوده و برنامه اجرایی برای آن در نظر گرفته نشده است و سال‌هاست دولت و مجلس از آن غفلت دارند، این نکته بحث شکل‌گیری فضای کسب‌وکار با توجه به شرایط اقتصادی فعلی است. در حالت طبیعی کنونی پیش‌بینی‌ها مبنی بر این است که در سال 98 اقتصاد ایران با رشد منفی مواجه خواهد بود.
وی در ادامه افزود: درواقع تمام اطلاعات، سازوکارهای کسب‌وکار بر واحدهای تولید، صنعتی و خدماتی، نظام بانکی، بخش خصوصی، بخش دولتی و... حاکی از این است که نسبت به سنوات گذشته افزایشی در حجم فعالیت‌ها، ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری دیده نمی‌شود. به عبارتی دیگر سازوکاری را که دولت مسئولیت آن را بر عهده دارد بیان و ارائه نکرده است. بودجه سال 98 یکی از زمینه‌هایی است که علامت منفی را نشان می‌دهد. دولت از بابت انتقال برخی از کالاهای مشمول ارز 4200 تومانی که در بودجه98 به میزان 14 میلیارد دلار برای کالاهای اساسی و دارو دیده شده است فاصله می‌گیرد و ما از ابتدای سال در جریان هستیم که به مرور کالاهایی مانند کره، کاغذ، چای و حتی برخی از مواد اولیه دارویی به سمت ارز نیمایی حرکت می‌کند. مفهوم این روند این است که دولت با کسری بودجه مواجه بوده و به شکلی با حرکت از ارز 4200 تومانی به سمت ارز 8500 تومانی می‌تواند درآمد خود را دو برابر کند.
این اقتصاددان رشد اقتصادی را نیازمند پیش‌زمینه‌هایی دانست و در این‌باره گفت: ما باید توجه داشته باشیم که رشد اقتصادی نیازمند پیش‌زمینه‌هایی است. به عنوان نمونه، اقتصاد باید از وضعیت رکود خارج شود و به سمت دالان رونق کشیده شود. در دالان رونق زمینه‌های سرمایه‌‌گذاری، اشتغال‌های جدید، حذف محدودیت‌ها در فضای کسب‌وکار، کاهش واردات و شکل‌گیری توجه ویژه به تولیدکنندگان و بنگاه‌هایی که فعالیت‌های خدمات با ارزش افزوده بالا را دنبال می‌کنند توجه میشود. وقتی این زمینه‌ها دیده نمی‌شود پیش‌بینی‌ها به سمتی می‌رود که اقتصاد کشور قابلیت رشد نخواهد داشت و هنگامی که حتی تمام عوامل ثابت و یا حتی کاهشی باشد اثر خود را در کاهش رشد اقتصادی خواهد گذاشت و رشد اقتصادی را با منفی مواجه می‌کند. قطع به یقین صندوق بین‌المللی پول تولید آمار را از خود ندارند و داده‌های اطلاعاتی خود را برای تهیه آمارها از خود کشور دریافت می‌کند، به بیانی روشن‌تر صندوق بین‌المللی پول تمام اطلاعات خود را از بانک مرکزی دریافت کرده و طبق آن به پیش‌بینی می‌پردازد. با توجه به این مسئله، اطلاعات مربوط به شاخص‌هایی که بیان می‌کند مبتنی بر داده‌هایی است که از آمارها رسمی کشور به خصوص آمارهای اقتصادی بانک مرکزی دریافت می‌کنند، پس از جمع‌آوری اطلاعات بر اساس مدل‌های اقتصادی که وجود دارد وضعیت در آینده را در غالب پیش‌بینی‌ها بیان می‌کنند. به عبارتی دیگر طبق آمارهای داخل کشور مطرح می‌کنند که وضعیت اقتصاد ایران در سال آینده چه خواهد شد.
مستخدمین‌حسینی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به پیش‌بینی کارشناسان داخل کشور درخصوص وضعیت اقتصاد در سال 98 اشاره کرد و گفت: من در پاییز سال 97 عنوان کردم که اگر دولت در بودجه و سازوکارهای اقتصادی خود تغییری ایجاد نکند قطعا ما در سال 98 با رشد منفی بالایی مواجه خواهیم شد. این پیش‌بینی نیاز به آمارهای بین‌المللی هم نداشت و بسیاری از کارشناسان اقتصادی در داخل کشور هم این زمینه را پیش‌بینی کرده بودند. ما باید بدانیم که زمانی اقتصاد می‌تواند از وضعیت منفی فاصله بگیرد و به سمت تثبیت و پس از آن رونق حرکت کند که ما تغییرات اساسی در برنامه‌های جامع اقتصادی داشته باشیم. دولت وعده داده است که در بودجه سال 99 چنین زمینه‌هایی را ایجاد کند و ما منتظر هستیم 16 آذر فرا برسد تا ببینیم که دولت چگونه می‌تواند سازوکارها را تغییر دهد. به عبارتی دیگر دولت چشم خود را بر بودجه سال 98 بسته و برنامه خود را در غالب بودجه 99 می‌بیند. هرچند که اکنون در مهرماه هستیم و هنوز فرصت برای یک‌سری تحرکات وجود دارد.
وی در پایان با بیان اینکه اطلاعات موجود در بخش‌های مختلف اقتصادی حاکی از آن است که اقتصاد با رشد منفی همراه خواهد بود، ادامه داد: اولین تحرکات این است که تمام محدودیت‌های موجود در فضای کسب‌وکار کشور وجود دارد از میان برداشته شود. ما با محدودیت‌های بیشماری روبه‌رو هستیم، عوارض‌هایی که گرفته میشود، نظام بانکی اصلاح نشده و ... پیش‌زمینه حرکت به سمت ایجاد اشتغال بیشتر در سطح کشور است. ایجاد شغل نیازمند پیش‌زمینه‌هایی است تا بتواند به سمت رونق حرکت کند. اما متاسفانه ما چنین پیش‌زمینه‌هایی را نمی‌بینیم بنابراین اطلاعاتی که در حوزه‌های مختلف اقتصادی ما وجود دارد حکایت از رشد منفی اقتصادی در سال 98 خواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
انتقاد از دانشگاه به خاطر نرخ رو‌به‌رشد بیکاران تحصیل‌کرده
چه کسانی مهارت را به دانشگاه‌ها می‌برند؟
جلال خوش‌چهره
سرنوشت محتوم ارتش ترکیه
راهپیمایی اربعین؛ پیامآور صلح در منطقه
سیده فاطمه ذوالقدر
چه آینده‌ای در انتظار اقتصاد ایران است؟
اقتصاد در گرداب تورم
سیاست‌های غلط موجب مشکلات کشاورزی میشود
طرح الگوی کشت، حلقه مفقوده تولیدات کشاورزی
«ابتکار» برخی نمایشگاه‌های هنری هفته پیش رو را مرور می‌کند
هنر با طعم پاییز
«ابتکار» از رویکرد انتقادی اخیر رئیس‌جمهور گزارش می‌دهد
مبارزه در وقت اضافه
«ابتکار» سفر ولادیمیر پوتین به عربستان و امارات را بررسی می‌کند
نمایش قدرت تزار در خاورمیانه
ظریف در چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک ایران و آفریقای جنوبی:
صبر راهبردی ایران رو به پایان است
تشریح مواضع دولت درباره «پالرمو» توسط معاون حقوقی رئیس‌جمهوری
اگر به لیست غیر همکار بازگردیم هزینه‌ها را بالا‌تر برده‌ایم
لاریجانی:
آمریکا به بینزاکتی در سطح بین‌المللی دامن می‌زند
تغیّر و تغییر سیاست خارجی آمریکا در مواجه با کردهای شمال سوریه
ارزیابی میدانی یک کارزار سیاسی – نظامی
راهپیمایی اربعین؛ پیامآور صلح در منطقه
سیده فاطمه ذوالقدر
