گام چهارم در چارچوب برجام

گام چهارم جمهوري اسلامي و کاهش تعهداتش در پي بدعهدي طرف‌هاي ديگر برجام صورت گرفته است. قطعا جمهوري اسلامي ايران به دنبال اين نيست که بخواهد برجام را از بين ببرد. گرچه به هر حال تعليق تعهدات ايران در برجام به منزله اين تلقي شده که ايران برجام را نقض کرده، درحالي که اين ايران نيست که برجام را نقض کرده و اين طرف‌هاي ديگر برجام به‌خصوص آمريکا و اروپايي‌ها بودند که به تعهدات خودشان عمل نکردند و اقدام ايران واکنشي به بدعهدي طرف‌هاي ديگر برجام به‌خصوص آمريکا و اروپا بوده است. جمهوري اسلامي ايران همچنان اعلام کرده است که اگر طرف‌هاي ديگر برجام به تعهدات خود عمل کنند، راه براي بازگشت فراهم است. اين اظهارنظر نشان مي‌دهد که ايران همچنان به دنبال اين است که راه گفت‌وگو و مذاکره را با ديگر طرف‌هاي برجام باز نگه دارد و همچنان خودش را متعهد به تعهدات بين‌المللي و توافق‌هاي چندجانبه مي‌داند. طرف‌هاي ديگر هم با موضع گيري‌هايي که کرده‌اند، خودشان هم اين نقطه نظر را مي‌دانند که اين بدعهدي آنها بوده که ايران چنين اقدامي را انجام داده است. واکنش‌هايي هم که اروپايي‌ها به‌خصوص فرانسوي‌ها انجام دادند و ابراز نگراني کردند، نهايت واکنشي است که مي‌توانند نسبت به اين اقدام ايران انجام دهند. آنها اگر بخواهند برجام را به سمتي ببرند که از اين توافقنامه خارج و پرونده ايران را به شوراي امنيت سازمان ملل ببرند، قطعا اين ايران نخواهد بود که بازنده اصلي از بين رفتن برجام خواهد بود بلکه اين ديگر طرف‌هاي اروپايي و آمريکا خواهند بود که يک توافقنامه‌اي که مي‌تواند مبناي صلح، ثبات و امنيت در منطقه باشد را از بين برده‌اند. تحولات منطقه و جهاني نشان مي‌دهد که شرايط به قبل از برجام بازنخواهد گشت. واکنش‌هاي ژاپن، چين، روسيه همه نشان مي‌دهد که همه دنبال راهي براي احياي برجام هستند و به نظر مي‌رسد همه منتظر تحولات آمريکا هستند تا ببيند طي يکسال آينده در آمريکا چه اتفاقي مي‌افتد. نوع رفتار و واکنش‌هايي هم که صورت گرفته، نشان مي‌دهد که آنها نمي‌خواهند شرايط را در روابط خودشان با جمهوري اسلامي ايران پيچيده و سخت بکنند. جمهوري اسلامي ايران موضع خود را اعلام کرده که دنبال وقت کشي و بازي کردن با زمان نيست که منتظر تحولات داخلي آمريکا باشد. ما در دوره اوباما شاهد بوديم که بخش زيادي از دموکرات‌ها با برجام مخالف بودند و واکنش‌هاي تند و تيزي هم نسبت به سياست‌هاي اوباما اتخاذ مي‌کردند اما همانطور که اشاره کردم تحولات منطقه و جهاني در شرايطي نيست که بخواهد به پيش از توافقنامه برجام برگردد. دولت‌هاي اروپايي و آمريکا به اين سادگي نمي‌توانند پرونده ايران را به شوراي امنيت سازمان ملل ببرند و اگر هم ببرند الان ما تحت شديدترين تحريم‌هاي آمريکا هستيم. با وجود تنش‌هايي که در روابط آمريکا با چين و آمريکا با روسيه وجود دارد به نظر نمي‌رسد اين دو کشور بخواهند همسويي و همراهي با آمريکا در بازگشت شرايط به قبل از برجام در رابطه با جمهوري اسلامي ايران داشته باشند. درواقع متغيرهاي زيادي هست که همچنان راه را براي مذاکره با جمهوري اسلامي ايران باز نگه مي‌دارد. همين که ايران همچنان اعلام کرده که اگر تعهداتش در برجام را به تعليق درمي آورد اين تعليق تعهدات با نظارت کامل آژانس صورت مي‌گيرد. توجه کنيد که يکي از بندهاي مهم آژانس نظارت آژانس بر روند فعاليت‌هاي هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران بود و ايران اکنون شديدترين و قوي‌ترين نظارت‌هاي آژانس بين‌المللي اتمي است. اين نکته‌اي است که خود آمريکايي‌ها و اروپايي‌ها بارها به آن اذعان کرده اند. همين که بدانند اين نظارت همچنان باقي مي‌ماند و جمهوري اسلامي ايران نيز تاکيد کرد که همچنان تحت نظارت‌هاي آژانس تعهدات خود را تعليق مي‌کند براي اروپايي‌ها مهم است که مي‌توانند همچنان راه مذاکره و گفت‌وگو را با ايران باز بگذارند تا بلکه بتوانند از شرايط موجود خارج بشوند.