دیپلماسی یعنی مذاکره وسط دعوا

آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: اصلی‌ترین و مثبت‌ترین پیام سفر اردوغان به آمریکا، یک درس در دنیای دیپلماسی است یعنی؛ دعوا کن، بر سر منافع ملی کشور متبوع خود بجنگ، کوتاه نیا اما در عین حال از مذاکره و گفت‌وگو نیز رویگردان نباش! دیپلماسی یعنی مذاکره و گفت‌وگو وسط دعوا. (البته شرایط منطقه‌ای و آرمانی هر کشور متفاوت است و این نسخه را نمی‌توان برای همه کشورها تجویز کرد ضمن اینکه نتیجه هر مذاکره هم مهم است شاید برخی کشورها دوست دارند زیرچتر آمریکا بروند!)
ساداتیان کارشناس سیاست خارجه و دیپلمات سابق ضمن گفتن این مطلب، تاکید می‌کند؛ شک نکنید اردوغان علی رغم توافقاتی که با طرفِ روسی داشته؛ اگر شرایط برای بازگشت به دامان آمریکا فراهم باشد لحظه‌ای درنگ نخواهد کرد و این یعنی وقتی رسانه‌ها از پیشنهاد 100میلیارد دلاری می‌گویند یعنی اس ـ 400 منتفی!
رسانه‌ها با اصراری عجیب! سفر اردوغان به آمریکا را یک «سفرِ کاری» می‌دانند آن هم سفری که همراهان اردوغان، ترکیب قابل تامل و قابل توجهی دارند؛
ـ وزیر امورخارجه که حضورش طبیعی، ضروری و تعیین‌کننده است.


ـ وزیر خزانه داری و دارایی که می‌تواند موید اهداف اقتصادی این سفر باشد هرچند سیدجلال ساداتیان معتقد است جنبه‌های سیاسی این سفر بر دیگر اهداف برتری محسوسی دارد.
ـ وزیر دفاع که او نیز می‌تواند یک پای ماجرای خرید پاتریوت و اف ـ 35 باشد
ـ و وزیر تجارت که مکملی است بر حضور وزیر خزانه داری و دارایی.
> دو عضو پیمان آتلانتیک شمالی -ناتو -
با کشمکش‌هایی خطرناک!
آمریکا و ترکیه هر دو از اعضای پیمانی موسوم به ناتو هستند که از زمان پایان جنگ جهانی دوم به یادگار مانده است. این دو کشور طی مدت زمان روی کارآمدن ترامپ، همواره چالش‌ها و کشمکش‌هایی با هم داشته‌اند آن هم کشمکش‌هایی که تا پای تهدیدهای دوجانبه و مسائل تلخی همچون تحریم نیز پیش رفته است. مثلاً اگر به اظهارات سناتور دیک دوربان توجه کنیم که گفته است حداقل 10 دلیل وجود دارد که ترامپ با اردوغان دیدار نکند آن گاه خواهیم دید که رابطه آنکارا ـ واشینگتن آن قدرها هم که به نظر می‌رسد شیرین و حسنه نیست خاصه وقتی که در بین الفاظ رد و بدل شده بین منتقدان آمریکایی و نیز برخی مقامات این کشور واژه‌هایی نظیر؛ «نسل کشی»، «پاکسازی قومی» و «جنایات جنگی» نیز دیده شود آن هم واژه‌هایی که اردوغان روی تک تکِ آن‌ها حساسیت ویژه‌ای دارد.
سیدجلال ساداتیان در واکنش به اظهارات دیک دوربان می‌گوید:« حضور فتح الله گولن در آمریکا را دستِ کم نگیرید، اطرافیان گولن حتماً شبکه‌ای از حامیان آمریکایی را برای چنین روزهایی تدارک دیده اند! »
این دیپلمات سابق معتقد است، اردوغان در سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای دچار اشتباهات مهلکی شده است و حال با یک سفر به ایالات متحده ی آمریکا می‌خواهد در خلوت‌های دو نفره ی خود با ترامپ، برخی از این مشکلات که ناشی از اشتباهات دیپلماتیکی اردوغان است را مرتفع کند.
وی ادامه می‌دهد: ترکیه در مواجهه با مسائل داخلی کشور همسایه‌اش یعنی سوریه و دخالت‌ها و پشتیبانی کردن‌ها، هم دچار خطای استراتژیک شد و هم پیش‌بینی‌های وی درست از آب درنیامد!
این کارشناس سیاست خارجه خاطرنشان می‌کند: با طولانی شدن مناقشات سوریه و ظهور داعش، قطعا اردوغان متوجه شد که تا چه اندازه در تصمیم‌گیری‌های خود در قبال سوریه و مخالفان اسد دچار خطا شده است حال وقتی به گذشته باز می‌گردد باید برای رفع و رجوع کردن آن‌ها چاره‌ای بیاندیشد پس راهی کاخ سفید شده است تا فضای جدیدی را رقم بزند.
> یک مثلث پر رنگِ اختلافی
حال اگر خواسته باشیم بهتر و عمیق‌تر به تحلیل‌های واقع بینانه ی این کارشناس مسائل بین‌المللی پی ببریم باید به یک مثلث پر رنگِ اختلافی بینِ آمریکا و اردوغان توجه نشان دهیم.
ضلع نخست/چشمه ی صلح:
در عملیات چشمه ی صلح می‌توانستیم به آسانی به برخی اختلافات مابین آنکارا و کاخ سفید پی ببریم اما این اختلافات به گونه‌ای بود که در نهایت آمریکا پشت کردهای سوری را به نفع اردوغان خالی کرد. نظر ساداتیان در این مورد خاص این است که کردها اگرچه با آمریکایی‌ها در مبارزه با داعش همکاری کردند اما سر بزنگاه آمریکایی‌ها آن هم به نفع اردوغان و سیاست‌های کشورگشایانه ی وی؛ پشت کردها را به نحو تلخی خالی کردند اما به هر حال
می‌توان ریشه برخی اختلافات اردوغان و ترامپ را در همین عملیات موسوم به چشمه ی صلح جست و جو کرد.
ضلع دوم/خرید اس ـ 400 از روسیه:
سیدجلال ساداتیان می‌گوید: اگرچه خرید اس‌ـ400 هنوز عملیاتی نشده اما به هر حال کاخ سفید از این تصمیم اردوغان و ترکیه ناخرسند است. وی ادامه می‌دهد؛ اگرچه همگان رسانه‌ای شدن این معامله را جزئی از بازی‌های اردغان می‌دانند اما فاصله‌ای تا عملیاتی شدن ندارد مگر این که ترامپ و هیئت عالی رتبه ترکیه‌ای در سفر اخیر به نتایج قابل توجهی دست پیدا کنند.
در همین راستا بسیاری از تحلیلگران و منتقدان سیاست‌های اردوغان در آمریکا به صراحت از «جایی نداشتن سلاح روسی در ناتو» سخن به میان آورده‌اند و این یعنی تناقضی که آشکارا در حال وقوع بوده است باید متوقف شود.
از سیدجلال ساداتیان پرسیدیم: واکنش احتمالی مسکو به این سفر چه خواهد بود؟ و پاسخ شنیدیم: «کشورهای جهان به ویژه قدرت‌های بزرگ بین‌المللی و منطقه‌ای به درک و عقلانیت بالایی در ارتباطات دیپلماتیک رسیده‌اند یعنی با درک صحیح از منافع ملی، معمولا واکنش‌هایی واقع گرایانه و منطقی اتخاذ می‌کنند.
ساداتیان ادامه می‌دهد: برنامه اصلی اردوغان از سال‌های پیش، احیای سلطنت عثمانی بوده است که با واکنش کشورهای بزرگ و دولت‌های منطقه‌ای و نیز برخورد سرد همسایگان، تقریباً ضمن پذیرش شکست و اشتباه بودن این ایده، گام‌های بلندی در راستای عقب نشینی برداشته است حال می‌توان برخی رفتارهای جایگزینی که اردوغان انتخاب کرده را به پای تغییر مسیر نیز نوشت.
ساداتیان تاکید می‌کند: ترکیه و اردوغان نمی‌خواهند تحریم شوند این یک واقعیت واضح و آشکار است اما، ترکیه بعید است از مواضع خود نیز عقب‌نشینی کند پس باید منتظر ماند و دید از دود کش محل ملاقات اردوغان و ترامپ چه دودی به هوابرخواهد خاست!؟
ضلع سوم/فتح الله گولن و کودتای نافرجام:
اردوغان همچنان در حال تسویه حساب با عوامل داخلی و بین‌المللی دخیل در کودتای نافرجامی است که اگرچه باعث سرنگونی وی نشد اما کینه عجیبی در دل او باقی گذاشت. سرسلسله این کودتا همچنان از نظر اردوغان، فتح الله گولن است و این یعنی بخشی از وقت ملاقات ترامپ و هیئت ترکیه‌ای به این مسئله مربوط خواهد بود.
ساداتیان البته معتقد است این سفر بیشتر از آن که اهداف اقتصادی در بر داشته باشد مملو از اهداف سیاسی و نظامی است؛ مسئله ی کردها، خرید اس ـ 400 و حتی نوع تعامل با ایران و سوریه پس علی الحساب باید پذیرفت که خبری از نشست‌های اقتصادی در این سفر نیست.
ساداتیان می‌گوید: یک مسئله را فراموش نباید کرد و آن این که دعوا و اختلاف نظر حتی تقابل‌های مقطعی نباید بنیانگذار قطع ارتباط و مسدود کردن راه‌های مذاکره و گفت‌وگو برای رفع مشکلات و سوء تفاهمات باشد کما این که دیدیم در یک مقطعی حتی اردوغان از ایران هم به دلیل موضع‌گیری‌های اخیر انتقادات و دلخوری‌هایی نیز داشت و بروز داد اما این به معنای به بن بست کشانیدن راه‌های دیپلماسی نیست.
اردوغان و هیئت عالیرتبه ترکیه با توپ پر به آمریکا سفر کرده‌اند حال باید دید با دست پر هم باز می‌گردند یا هردوطرف به لفاظی و طنازی بسنده خواهند کرد!؟