باید منتظر معجزه باشیم؟

طي روزهاي اخير رئيس‌جمهور محترم و رئيس سازمان انرژي اتمي براي برون رفت از بن‌بست به وجود آمده در برجام، پيشنهاداتي را خطاب به کشورهايي که در تلاش براي ميانجيگري و حل و فصل ماجرا هستند، مطرح کرده‌اند. اگر چه براي برون رفت از شرايط کنوني، بر عهده طرف‌هاي مقابل است که به جبران خطاهاي گذشته خويش اقداماتي صورت دهند؛ اما تاکنون جمهوري اسلامي ايران براي نشان دادن حسن نيت خود از هيچ اقدامي دريغ نکرده است و با ارائه پيشنهادات، ضمن صبر و بردباري و به‌عنوان هشداري به طرف مقابل، کاهش تعهدات هسته‌اي خود را ذيل بندهاي 26 و 36 برنامه جامع اقدام مشترک در دستور کار قرار داده است. همچنين به کشورهايي که علاقه داشته‌اند به‌عنوان ميانجي به يک راه حل مرضي‌الطرفين دست يابند، زمان و مجال داده شده تا بتوانند طرح‌هاي خود را در عرصه عمل پياده کنند. متأسفانه آقاي دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور ايالات متحده با توهم و زياده‌خواهي در پي تحميل شرايطي به ايران است که هيچ عقل سليمي آن را نمي‌پذيرد. در اين شرايط کشورهاي اروپايي نيز با بي‌عملي، تنها نظاره‌گر مرگ تدريجي اين توافق که حاصل بيش از يک دهه مذاکره است، بودند و نتوانستند اقدامي عملي در راستاي بهره‌مند شدن ايران از مزاياي برجام صورت دهند. از ابتدا جمهوري اسلامي ايران اعلام کرده است، چنانچه قرار باشد که تحريم‌ها به قوت خود باقي بماند و اروپا به‌عنوان يکي از طرف‌هاي مذاکره نخواهد يا نتواند گرهي از وضعيت موجود بگشايد، جمهوري اسلامي ايران دليلي نمي‌بيند که فقط به تعهدات خود ذيل توافق هسته‌اي پايبند باشد و از مزاياي اين توافقنامه بي‌بهره بماند. همچنان که جمهوري اسلامي ايران عزم جدي خود را در برداشتن چهار گام گذشته کاهش تعهدات هسته‌اي نشان داده، کشورهاي اروپايي بايد بدانند با تهديدهاي مکرر از جمله تهديد به استفاده از مکانيسم ماشه يا ارائه وعده‌هاي پوشالي نمي‌توانند جمهوري اسلامي ايران را از مسيري که انتخاب کرده، دور کنند. کمتر از دو هفته ديگر به موعد مطرح شده از سوي جمهوري اسلامي ايران براي برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌اي براساس بندهاي 26 و 36 برجام باقي مانده است. چنانچه اروپا نتواند اينستکس را به صورت گسترده و براي رفع نيازهاي جمهوري اسلامي ايران در تمام حوزه‌هاي موردنظر فعال کند و همچنين نتواند در راستاي رفع مشکلاتي که بر سر همکاري‌هاي بانکي و نيز موانعي که براي خريد نفت از جمهوري اسلامي ايران وجود دارد؛ اقدام موثري نمايد، نمي‌تواند جمهوري اسلامي ايران را براي برداشتن گام بعدي سرزنش کند. برجام اکنون سنگ محکي براي اروپا است تا نشان دهد شريکي توانمند و قابل اعتماد است‌. بازخواني تجربه ايران در همکاري با کشورهاي اروپايي و رفتار گذشته اروپا نشان داده است که نمي‌توان به اقدام جدي آنها اميدوار بود، مگر آنکه معجزه‌اي اتفاق بيفتد.