روزنامه آفتاب یزد

وقتی پزشکان سهمیه ای در مناطق محروم نمی‌مانند!

آفتاب یزد- گروه گزارش: مناطق محروم و دورافتاده کشور همواره محل مناقشه و سوال پزشکان بوده و در این مناطق در بیشتر موارد کمبود پزشک و امکانات دارویی و بیمارستانی محسوس بوده است. با این حال طی چند وقت اخیر اتفاقات نه چندان خوب تری هم رخ داده که خدمت‌رسانی به اقشار محروم در شهرستانها را تحت الشعاع قرار داده است.
یکی از اساسی‌ترین نیازها در مناطق کمتر توسعه یافته دسترسی به خدمات بهداشت و درمانی است، البته با تدابیر صورت گرفته در حال حاضر اغلب این مناطق تحت پوشش خدمات اولیه بهداشتی قرار دارند ولی هنوز هم دسترسی به خدمات تخصصی فراگیری لازم را ندارد و شاهد مراجعه بیماران از شهرستان‌های کم برخوردار به مراکز استان و حتی شهر تهران، برای انجام جراحی‌ها و درمان بیماری‌هایی هستیم که پزشک متخصص و امکانات لازم برای درمان آن در شهر مبدا وجود نداشته است.
در شهرستانها پزشکان متخصص به اندازه کافی وجود ندارد ومردم مجبورند در صورت بروز مشکل به مراکز استانها مراجعه کنند، این در حالی است که مجلس برای حمایت از مناطق محروم قانون مدون در اختیار دارد.
طبق آمار سازمان نظام پزشکی، استان‌های کشور با کمبود ۳۰‌هزار پزشک متخصص روبه‌رو هستند و همین امر باعث کاهش آمار و شاخص سلامت شده است.در حالی که وزارت بهداشت و درمان کشور به بومی‌گزینی پزشکان و خدمت در مناطق محروم تاکید دارد، چندی پیش سعید نمکی وزیر بهداشت و درمان در جلسه کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از خودداری پزشکان برای خدمت در مناطق محروم خبر داد.


نمکی گفت: ۴۰‌هزار پزشک از رفتن به نقاط محروم به‌دلیل انگیزه‌های اقتصادی و جذابیت‌های شغلی خودداری می‌کنند. همچنین برای توزیع عادلانه نیروی انسانی باید نحوه توزیع مورد بازنگری قرار بگیرد.
>مصوبه مجلس است
در آبان سال 92 مجلس شورای اسلامی با هدف توزیع عادلانه نیروی متخصص و تامین نیاز مناطق محروم به پزشک، قانونی را به تصویب رساند که بر اساس آن وزارت بهداشت مکلف شد تا سی درصد از ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی در مقطع عمومی و تخصصی را به داوطلبان بومی آن مناطق اختصاص دهد و در قبال پذیرش این افراد با سهمیه مناطق محروم تعهدی از آنان اخذ کند تا سه برابر مدت تحصیل در مناطق محروم مورد نیاز وزارت بهداشت به ارائه خدمات درمانی در مراکز دولتی بپردازند و برای محکم کاری هم در این تعهد قید کرد که این تعهد خدمتی قابل خرید، فروش و یا انتقال به منطقه دیگری نیست.
>فرار از خدمت در مناطق محروم؟
فعالیت در مناطق محروم برای کادرهای درمانی همیشه سخت و دشوار بوده است گرچه پزشکان متعهد و دلسوز زیادی هم بوده‌اند که هر از گاهی داوطلبانه به این مناطق رفته و به صورت رایگان در مدت زمان مشخص به درمان بیماران پرداخته‌اند اما به نظر می‌رسد حضور پزشک در مناطق محروم هنوز روال مشخصی ندارد.
از سال 93 نحوه خاصی از پذیرش دانشجویان پزشکی آغاز شد و اولین گروه پذیرفته شدگان مقطع تخصص از همان سال دوره تحصیل خود را آغاز و در سال 97 فارغ‌التحصیل شدند و براساس قانون خود را باید برای خدمت در مناطق محرومی که در بدو پذیرش طی یک تعهد محضری متعهد به خدمت در آن شده بودند آماده می‌کردند.
اما بررسی‌ها نشان داد که از همان سال، برخی از این پزشکان متخصص که متولد و بومی استانی بودند که شهر محروم محل تعهد خدمتشان در آنجا قرار داشت، با تمام توان از روابط بومی و غیر بومی خود استفاده کردند تا در مرکز استان بمانند و به شهر محروم محل تعهد نروند.
گرچه منشا این اکراه و بی میلی برای رفتن به مناطق محروم مشخص نیست اما به نظر می‌رسد برخی پزشکان با علم به اینکه در مناطق محروم پول چندانی به دست نمی‌آید و به عبارتی رفتن به این نقاط وقت تلف کردن است از رفتن به اینگونه مناطق کم برخوردار اجتناب می‌کنند.
بیشتر ایرانی‌ها اغلب برای فرار از قانون به دنبال روش‌های خاص از جمله « دیدن دم فلان مسئول» یا نامه گرفتن برای دور زدن قانون بوده و هستند. گاهی برخی امضاها طلایی هستند و کسی بر روی آنها حرفی نمی‌زند.
برای نرفتن به مناطق محروم عذر و بهانه کم نبود و در این بین دلایل تقریبا موجهی هم وجود داشت که یک پزشک بتواند خود را از شر رفتن به چنین مناطقی دور نگه دارد.
در همین راستا فشارها و توصیه‌ها تمامی نداشت؛ اخیرا خبرگزاری فارس در این باره نوشت:‌ برای نرفتن به مناطق محروم از سفارش نمایندگان مجلس تا استانداران و... هرکسی که به هر جا توانست چنگ زد تا انجام تعهد در شهر محروم سرباز زند و البته در این میان استنادات برای دور‌زدن قانون زیاد بود؛ یکی به نام نیاز مبرم در مرکز، دیگری به بهانه کمبود امکانات و تجهیزات مورد نیاز تخصصش در شهر محروم، آن یکی به بهانه رتبه بورد و هیئت علمی شدن در مرکز استان و برخی با عذر و بهانه‌های خانوادگی سعی کردند از زیر بار این قضیه در بروند. با این حال به نظر می‌رسد بهانه‌های مطرح شده برخلاف اصل و روح قانون مجلس است و با هدف آن در تناقض آشکار قرار دارد.
>دور زدن قانون چگونه؟
مشکل بزرگی که نظام آموزشی کشور بعضا در غیاب نظارت با آن دست و پنجه نرم می‌کند دور زدن قانون تحت لوای قانون است. گاهی خالی ماندن مناطق محروم از پزشک آنقدر زیرکانه و دقیق انجام می‌شود که به عبارتی آب از آب تکان نمی‌خورد.
جالب آنکه به نظر می‌رسد برخی دانشگاه‌ها، وزارت بهداشت را نیز فریب می‌دهند به این صورت که حکم کارگزینی محل خدمت فرد را شهر محروم محل تعهد اعلام می‌کنند اما پزشک در واقع در مرکز استان است، یا به ندرت هفته‌ای چند ساعت در درمانگاه شهر محروم حاضر شده تا پوشش قانونی این تخلف فراهم شود. به این طریق فرد می‌تواند مدعی باشد که در آنجا بوده در حالیکه در منطقه محروم مورد نظر حضور نداشته است.
>غیرسهمیه ای‌ها به صف
یکی از چالش‌های بزرگ در دنیای پزشکی ایران سهمیه دار بودن و غیرسهمیه‌ای بودن دانشجویان پزشکی است.
وقتی پای مجوز کاری پردرآمد چون پزشکی در بین باشد تابلوی عبور ممنوع برای همه نصب می‌شود و تلاش می‌شود اقشاری خاص بتوانند سهمیه‌ای از آن را کسب کنند.
طبق اعلام رسمی، در حال حاضر ۶۵۰ هزار نفر داوطلب رشته تجربی هستند که بیشترین تقاضا برای ۸۰۰۰ ظرفیت رشته‌های پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی است که با درنظر گرفتن سهمیه‌های گوناگون، کمتر از 4 هزار صندلی برای داوطلبان بدون سهمیه باقی می‌ماند. تنها کمتر از ۲ درصد متقاضیان گروه علوم تجربی به رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی راه می‌یابند.
در حال حاضر ۱۹ سهمیه مربوط به کنکور سراسری وجود دارد. برخی سهمیه‌های کنکور توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی و برخی توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده که این مسئله باعث ایجاد اغتشاش در نظام سنجش و پذیرش شده است.
داوطلبان آزاد پزشکی به سختی سد کنکور پزشکی را می‌شکنند با این حال وقتی این افراد بی سهمیه وارد پزشکی می‌شوند با مشکلات خاصی هم روبرو می‌شوند و به عبارتی بیشتر کاسه کوزه‌ها و مشکلات سر آنها آوار می‌شود.
نکته جالب این است که داوطلبان آزاد که بدون هیچ سهمیه‌ای و با زحمت خود در آزمون تخصص پذیرفته شده بودند و انتظار داشتند با ورود پزشکان سهمیه محروم به مناطق محروم این بدون سهمیه‌ها در منطقه بهتری دوره اجباری خود را بگذرانند به ناگاه خود را در شهر محرومی دیدند که برایش پزشک با تعهد 12 ساله جذب شده بود، اما در مرکز استان از امکانات استفاده می‌کرد.
به عبارت ساده‌تر کسانی که با سهمیه‌های مناطق محروم قبول می‌شوند به جای رفتن به مناطق محروم، افراد بی سهمیه را به آنجا می‌فرستند و خودشان در مراکز استانی با امکانات بهتر مشغول خدمت می‌شوند.
>وقتی گند قضیه درمی‌آید
پس از بروز این موارد، صدای اعتراض آن دسته از پزشکان که مورد اجحاف بودند در آمد و به این طریق وزارت بهداشت تا حدی از موضوع آگاه شد. این وزارتخانه برای رفع معضل با صدور نامه‌هایی خواستار توقف این روند شد اما اتفاق بسیار جالب‌تر این بود که حتی نامه‌ها وهشدارهای مکرر معاون درمان وزارتخانه مذکور هم تاثیری نداشت و گویی دانشگاه‌های علوم پزشکی حاضر به جابجایی این نیروها از مرکز استان‌ها نبود.
>نمایندگان مجلس هم شاکی هستند
این اتفاق در حالی رخ می‌دهد نمایندگان برخی از شهرهای کشور طی ماه‌های اخیر درباره وضعیت کمبود پزشک در مناطق محروم هشدار داده بودند و راه حل این مشکل را خدمت این دانشجویان در مناطق محروم اعلام کرده‌اند.
محمدحسین قربانی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این رابطه به فارس گفت که توزیع نیروی انسانی متخصص پزشکی در مناطق محروم همواره مورد بحث کارشناسان بوده است، در سال‌های گذشته وقتی متخصصی به منطقه محروم اعزام می‌شد طرح خود را می‌فروخت و دوباره به شهرستان و مراکز استان‌های برخوردار بازمی‌گشت.
وی تصریح کرد: برای حضور این نیروها در مناطق محروم سخت‌گیری‌هایی صورت گرفت و این موضوع در حال اعمال شدن است.
قربانی با اشاره به سهمیه مناطق محروم در رشته‌های پزشکی توضیح داد: برای رفع کمبود پزشک در این مناطق سهمیه‌ای برای ‌آنها تعیین شد و افرادی که در سهمیه مناطق محروم پذیرفته می‌شوند الزام به ارائه خدمت دارند و حق انتقال آنها به مراکز استان وجود ندارد.
با این حال بررسی‌ها حاکیــســت میزان نیروهای پزشکی حتی پزشکان متخصص در برخی از مناطق به حد نصاب نرسیده و بسیاری از مراکز درمانی در مناطق محروم با کمبود پزشک مواجه هستند. به گفته نماینده مجلس، در مواقعی کم‌کاری‌های دانشگاه علوم پزشکی مناطق محروم باعث بروز مشکلات می‌شود و این دانشگاه‌ها باید برای دریافت سهمیه بیشتر اقدام کنند.
>کمبود در مناطق محروم محسوس است
کمبود پزشک در مناطق محروم موضوعی است که به سادگی نمی‌توان از کنار آن گذشت و واقعیت این است که این کمبود مشکلات و خسارت‌هایی هم برجای گذاشته که گاهی غیرقابل جبران است.
نظر افضلی، نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی در این باره طی گفتگویی تصریح کرد: ما در حال حاضر شدیدا درگیر کمبود پزشک هستیم، هر چند از قبل یک سری اقداماتی برای بهبود آن اندیشیده‌ایم. به عنوان مثال در سال 91 ازتعدادی پزشک تعهدی گرفتیم که امسال ( 98) قرار است شروع به کار کنند؛ یعنی امیدواریم شروع به کار کنند چرا که ما در مناطق محروم شدیدا دچار مشکل هستیم.
وی افزود: در استان ما دانشگاه علوم پزشکی وجود دارد. حداقل می‌بایست ظرفیت‌های رشته پزشکی را در آنجا بومی کنند تا از خود شهرستان‌ها و روستاهای منطقه دانشجو بگیرند. البته یک بار این کار انجام شد ولی متاسفانه ادامه پیدا نکرد.
در حال حاضر یک سری از پزشک‌ها هستند که متعهد می‌شوند بروند در مناطق محروم خدمت کنند که بعضی از آن‌ها هم نمی‌آیند یا با اکراه می‌آیند. نظرافضلی در این باره می‌گوید:‌ به نظر من باید از قبل‌تر به فکر این طرح می‌بودیم. ما الان چند پزشک تعهدی داریم که دارد تزریق می‌شود اما با این وجود باز هم هنوز مشکل داریم.
>کمبود پزشک داریم؟
اگر بخواهیم به این سوال پاسخ بدهیم باید بگوییم کشور با کمبود پزشک روبرو نیست. حتی نمایندگان مجلس هم این موضوع را تایید می‌کنند بطوریکه اکبر رنجبرزاده نماینده مجلس، پیشتر گفته بود: « اگر بگوییم کمبود پزشک داریم موضوع منطبق بر واقعیت نیست چرا که توزیع پزشک در مناطق مختلف کشور به درستی انجام نمی‌گیرد و این سبب بروز نارضایتی می‌شود.کمبود پزشکی که در برخی از شهرستان‌ها و مناطق محروم شاهدیم علت آن توزیع ناعادلانه و نامناسب پزشک است.»
اما واقعیت این است که برخی از پزشکان تمایل ندارند در مناطق محروم فعالیت کنند و از طرفی ساز و کاری برای تشویق و ترغیب آنها وجود ندارد. هر چند که وزارت بهداشت تلاش کرده برنامه‌هایی مانند طرح پزشکان متخصص را انجام دهد.
صرفنظر از تایید موضوع لایی کشیدن برخی پزشکان برای نرفتن به مناطق محروم، واقعیت‌های زیادی نیز مبتنی بر همین موضوع است که پزشکان زیادی از رفتن به مناطق محروم خودداری می‌کنند و حتی رایزنی‌های زیادی با مسوولین و نمایندگان مجلس انجام می‌دهند. رنجبرزاده نماینده مجلس می‌گوید:‌ بنده بارها درخواست‌هایی در این زمینه داشته‌ام و به عبارتی برخی از پزشکان با تمام قدرت اقداماتی انجام می‌دهند که به برخی از شهرها و مناطق اعزام نشوند.
>وزارت بهداشت چه می‌گوید؟
گرچه موضوعاتی از این دست را می‌توان در زمره نارسایی‌هایی دانست که همچون سایر بخش‌های درگیر در کشور خودنمایی می‌کند اما به نظر می‌رسد حل مشکل مذکور با چالش‌های ساختاری روبرو است که مشخص نیست برطرف شدن آن تا چه اندازه زمان می‌برد.
سعید نمکی، وزیر بهداشت درباره برخی مباحث مبنی بر کمبود نیروی پزشکی معتقد است: دقیقا در رابطه با توزیع نیروی انسانی پزشک در مملکت نارسایی‌هایی داریم و استان‌هایی ممکن است از این نارسایی متاثر شوند، اما این تاثیرپذیری بسیار کم‌تر از استان‌های مرزی مانند سیستان و بلوچستان، کردستان و کرمانشاه است.
وی افزود: اینجا به دلیل مدیریت‌های برجسته، کمبود پزشک را کمتر می‌بینیم، اما قطعا اینجا هم ممکن است در برخی شهرستان‌ها تعداد پزشک نسبت به جمعیت، کمتر از حد لازم باشد.
وزیر بهداشت ادامه داد: با بومی گزینی ۳۰ درصدی دانشجویان پزشکی در مناطق کم برخوردار طی سه الی چهار سال آینده چیزی به اسم کمبود پزشک به ویژه پزشک مقیم بومی در مناطق کم برخوردار نخواهیم داشت.
وی با تاکید بر ضرورت ایجاد جذبه و انگیزه‌های اقتصادی برای بخش خصوصی و ماندگاری آن در مناطق کم برخوردار گفت: برای مستقر و ماندگار شدن بخش خصوصی و جذب و ماندگار شدن طبیب و کادر پیراپزشک توسط بخش خصوصی نیز برنامه‌هایی داریم.
هرچند مسئولان وزارت بهداشت تلاش خود را برای حل معضل کمبود پزشک در مناطق محروم به کار گرفته‌اند اما با وجود این تخلفات و ادامه این روند، باز مردم شهرهای محروم با درمانگاه‌های خالی از متخصص روبه‌رو خواهند شد، متخصصانی که به اسم شهر آنها توانسته از سد آزمون دشوار تخصص بگذرند اما اینک گویا در این چهارساله تعریف شهر محروم و نیاز به پزشک متخصص در مرکز استان و دانشگاه علوم پزشکی تغییر کرده است.
به نظر می‌رسد وقت آن است که نهادهای نظارتی حقوق مردم محروم را که عده‌ای به نام آنها پله ترقی تحصیلی و کسب تخصص را طی کرده‌اند بازستانند و در همین ابتدای مسیر توزیع پزشکان متعهد به خدمت در مناطق محروم این چرخه را قبل از شتاب بیشتر متوقف کنند.
>230 شهر محروم و 30 درصد ظرفیت؟!
وزارت بهداشت بارها اعلام کرده با هدف تقویت خدمات درمانی در مناطق محروم، امسال توزیع پزشکان متخصص با اولویت مناطق کم‌برخوردار صورت می‌گیرد.
طبق اعلام منابع رسمی،در کل کشور ۲۳۰ شهر کم‌برخوردار داریم که باید طبق قانون بیش از نیمی از پزشکان طرحی و متخصص در این شهرها خدمت می‌کنند که به نظر می‌رسد در این توزیع و توازن اشکالاتی رخ داده است.
گرچه برای ماندگاری پزشکان در مناطق محروم، از سال ۹۲ طرحی به نام سهمیه ۳۰ درصد مازاد مناطق محروم در رشته‌های پزشکی و تخصصی مصوب شد که گامی مهمی برای حضور و ماندگاری پزشکان در این مناطق بود و به عبارتی بر اساس آن، پزشکان بومی استفاده کننده از این طرح باید ۱۲ سال در مناطق خود خدمت کنند اما به نظر می‌رسد این دستور العمل قانونی به انحاء خاص دور زده می‌شود.
داده‌های موجود در وزارت بهداشت نشان می‌دهد پارسال ( سال 97 ) حدود ۷۰۰ پزشک سهمیه مناطق محروم در مناطق کم برخوردار کشور توزیع شد و امسال نیز قرار بود همین میزان پزشک به این مناطق اعزام و به پزشکان قبلی افزوده شود.
وزارت بهداشت در سفرهای استانی به نمایندگی از دولت تصریح دارد که برای افزایش رضایت‌مندی مردم و کاهش اعزام بیماران اورژانسی، سهمیه پزشک متخصص طب اورژانس به بیمارستان‌های شهرستان‌ها تخصیص خواهد یافت اما شواهد گویای آن است که کمبود یا نبود پزشک در بخش‌های دورافتاده همچنان محسوس است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اخبار ویژه (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
محمود جامساز تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با آفتاب یزد در واکنش به شایعه بنزین 1800تومانی: دروغ بزرگی به نام محصولات ارگانیک وقتی پزشکان سهمیه ای در مناطق محروم نمی‌مانند! انتخابات آمریکا، FATF و رابطه با اروپا و روند تنش در خاورمیانه سه حوزه حساس در سال جدید میلادی 6 سال بلاتکلیفی شمال تهران چند مدرسه لاکچری دارد؟ روزگاری الگوی رئیس سازمان برنامه کشور کره‌شمالی بود اگر دولت دست اصولگرایان بود FATF تصویب شده بود؟ تحقق رویای 60 ساله مهران مدیری، روحانی و خیابان‌های پاریس! مرگ اصل 44 در صنعت خودرو؟ آسانسوری به سوی قتلگاه!