باورمان نمی‌شود...

آرمان ملي- محمدحسين لطف‌الهي: خبر آمده بود که خبري در راه است؛ گمانه‌زني‌ها و شايعات زيادي مطرح شد. روايت‌هايي از طرح استعفاي رئيس‌جمهور گرفته تا حمله نظامي دوباره به پايگاه‌هاي آمريکا در شبکه‌هاي اجتماعي وجود داشت و بسياري از مردم براي چندمين بار طي هفته‌هاي اخير تا صبح بيدار ماندند که ببينند چه چيزي در انتظارشان است. ساعت چند دقيقه از 7 گذشته بود که سرانجام آن خبر رخ نمايان کرد؛ ستاد کل نيروي مسلح در بيانيه‌اي اعلام کرد که هواپيماي مسافربري اوکرايني که حامل تعداد زيادي از شهروندان ايراني و غيرايراني بود با «خطاي انساني» اپراتور پدافند ساقط شده و مطالب طرح شده پيرامون نقص فني صحت ندارد در حالي که اصرار بر كتمان چگونگي سقوط هواپيماي اوكرايني گناه نابخشودني است و بر همين اساس رهبر انقلاب و رئيس‌جمهور دستور رسيدگي به مقصران اين فاجعه را صادر كردند تا ابعاد اين فاجعه باورنکردني روشن شود. در اين بيانيه آمده‌است: «شرايط حساس و بحراني، پرواز شماره 752 خطوط هوايي اوکراين از فرودگاه امام خميني(ره) حرکت نموده و هنگام چرخش، کاملاً در حالت نزديک شونده به يک مرکز حساس نظامي سپاه و در ارتفاع و شکل پروازي يک هدف متخاصم قرار مي‌گيرد که در اين شرايط بر اثر بروز خطاي انساني و به صورت غير عمد، هواپيماي مذکور مورد اصابت قرار گرفته که متأسفانه موجب به شهادت رسيدن جمعي از هموطنان عزيز و جان باختن تعدادي از اتباع خارجي مي‌گردد». پس از صدوراين بيانيه وزيرامور خارجه نيز دست به کار شد و بلافاصله در صفحه توئيتر خود ماجراجويي منطقه‌اي آمريکا را عامل اين حادثه دانست و نوشت: «روزي غم‌انگيز. نتايج اوليه تحقيقات داخلي توسط نيروهاي مسلح: اشتباه انساني در زمان بحران ناشي از ماجراجويي ايالات متحده به فاجعه منجر شد. عرض تأسف عميق، پوزش و تسليت ما به مردم ما، خانواده‌هاي قربانيان وهمه ملت‌هاي آسيب ديده». پس از روشن شدن بخشي از ماجرا، افکار عمومي نيز واکنش تندي نشان دادند و خواستار برخورد فوري با عاملان سقوط هواپيما و عاملان انکار سه روزه اين ماجرا شدند. انتقادات فراواني نيز نسبت به دولت و رئيس‌جمهور مطرح شد که چرا زودتر موضع گيري نکرده و اجازه داده کار به اينجا برسد. دقايقي نگذشته بود که رئيس‌جمهور نيز بيانيه‌اي صادر کرد و اعلام شد که حسن روحاني «ساعاتي پيش» مسأله را فهميده و تا پيش از آن از کنه ماجرا آگاه نبوده است. رئيس‌جمهور در اين بيانيه حادثه سقوط هواپيما را «گناه نابخشودني» و «فاجعه‌بار» خواند و خواستار «پيگرد قانوني» عاملان شد. حسن روحاني تصريح کرد: اين حادثه دردناک موضوعي نيست که به سادگي بتوان از کنار آن گذشت. مي‌بايست تحقيقات تکميلي براي شناسايي کليه علل و عوامل اين فاجعه ادامه يافته و مسببين اين اشتباه نابخشودني مورد پيگرد قانوني قرار گرفته و نتايج به استحضار ملت شريف ايران و خانواده‌هاي قربانيان برسد. همچنين ضرورت دارد براي رفع نقاط ضعف سامانه‌هاي پدافندي کشور، ترتيبات و تمهيدات لازم اتخاذ گردد تا هرگز چنين فاجعه‌اي تکرار نشود. اسحاق‌جهانگيري معاون اول رئيس‌جمهور نيز در اين زمينه نوشت: «همچنان بايد پيگير جدي و شفاف زمينه‌ها و عوامل بروز اين خطاي زيانبار بود و با همدردي و ژرف انديشي دامنه‌ها و پيامدهاي آن را تحمل پذير کرد».
دولت چه زمان آگاه شده است؟
کماکان اين سؤال براي مردم باقي مانده که منظور رئيس‌جمهور از «ساعاتي پيش» دقيقا چه زماني است و سکوت دولت از کجا ناشي مي‌شود؟ در همين راستا معاون ارتباطات و اطلاع‌رساني دفتر رئيس‌جمهور اعلام کرد که تا عصر جمعه، آنچه براي رئيس‌جمهور قطعيت داشت منحصر به اطلاعات فني بود و گزارش ستاد کل نيروهاي مسلح، عصر 20 دي به رئيس‌جمهورارائه شد. عليرضا معزي در توئيتي نوشت: «تا عصر جمعه، آنچه براي رئيس‌جمهور قطعيت داشت منحصربه اطلاعات فني بود و گزارش ستاد کل نيروهاي مسلح، عصر جمعه به رئيس‌جمهور ارائه شد. بلافاصله جلسات مرتبط از جمله جلسه‌ شبانه‌ شوراي عالي امنيت ملي تشکيل و بيانيه‌ ايشان نيز درساعات پاياني ‌ديشب آماده بود و پس از اطلاعيه ستاد کل منتشر شد».
فرمانده هوافضاي سپاه: چهارشنبه فهميدم!


ساعاتي بعد از اظهار نظر معاون ارتباطات و اطلاع‌رساني دفتر رئيس‌جمهور، نشست خبري فرمانده هوافضاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي برگزار شد و سردار حاجي‌زاده در اين نشست اعلام کرد که «روز چهارشنبه» و «در اولين ساعات» از اين مسأله آگاه شده است و فوراً آن را به اطلاع مسئولان رسانده است. به گفته او، هواپيماي مسافربري از جايي که بلند مي‌شود با توجه به اطلاعاتي که به اپراتور داده مي‌شود و گفته مي‌شود وضعيت جنگي است و موشک کروز شليک شده است، شليک کننده هواپيما را کروز تشخيص مي‌دهد و موظف بوده است در چنين شرايطي تماس بگيرد و تاييديه را بگيرد، ‌خبط اپراتور هم همين است اما ظاهرا سيستم ارتباطي‌اش با اختلال روبه‌رو بوده است و نمي‌تواند تماس بگيرد که شايد به دليل شلوغ بودن شبکه يا سامانه‌هاي جنبي بوده است که در نهايت او 10 ثانيه فرصت داشته است که تصميم بگيرد. سردار حاجي‌زاده افزود: «بنده وقتي مطلع شدم صبح روز چهارشنبه اين خبر را بلافاصله به مسئولان اطلاع دادم. به من گفتند که هدفي را زديم، ولي تقارن آن يک مقدار من را به شک انداخت. من غرب کشور بودم، ولي بلافاصله به سمت تهران آمدم. بين راه با مسئولان تماس گرفتم و گفتم اين اتفاق افتاده و من احتمال بالا مي‌دهم که هواپيماي خودي را زديم». او همچنين مدعي شد که «نيروهاي مسلح و سپاه به دنبال پنهانکاري نبوده‌اند».
دستور رهبري
رهبر معظم انقلاب اسلامي در پي اطلاع از نتايج تحقيقات ستاد کل نيروهاي مسلح درباره سقوط هواپيماي مسافربري اوکرايني، در پيامي با ابراز همدردي عميق و مجدد با خانواده‌هاي داغدار، ستاد کل نيروهاي مسلح را مأمور پيگيري کوتاهي‌ها يا تقصيرهاي احتمالي در اين حادثه و مراقبت براي عدم امکان تکرار چنين سانحه‌اي کردند. متن پيام رهبر انقلاب اسلامي به اين شرح است: «با اطلاع از نتايج تحقيقات ستاد کل درباره‌ حادثه‌ هواپيماي مسافربري اوکرايني و اثبات دخالت خطاي انساني در آن، مصيبت درگذشت جان‌باختگان اين حادثه‌ اندوهبار براي اينجانب بسيار سنگين‌تر شد. لازم مي‌دانم اولاً به خانواده‌هاي معظم اين عزيزان بار ديگر همدردي عميق و تسليت صميمانه خود را ابراز کنم و از خداوند متعال براي آنان بردباري و آرامش روحي و قلبي تمنا نمايم. ثانياً به ستاد کل نيروهاي مسلح مؤکداً درباره پيگيري کوتاهي‌ها يا تقصيرهاي احتمالي در اين حادثه‌ دردناک سفارش کنم. ثالثاً مراقبت و پيگيري‌هاي لازم براي عدم امکان تکرار چنين سانحه‌اي را از مديران و مقامات ذي‌ربط مطالبه نمايم. پروردگار عزيز و کريم به درگذشتگان لطف و رحمت و به داغداران صبر و اجر عنايت فرمايد».
دستور دادستان براي شناسايي عاملان
در پي اين تحولات و دستور مقام معظم رهبري، دادستان کل کشور در پيامي به دادستان نظامي خواستار ورود سريع به پرونده و شناسايي عاملان شد. محمدجعفر منتظري تصريح کرد: «ضروري است سريعا و با دقت و اهتمام لازم ورود کرده و تحقيقات کامل براي شناسايي کليه علل و عوامل اين حادثه انجام و نتيجه را براي پيگيري‌هاي بعدي به اينجانب گزارش نماييد». رئيس‌ قوه‌قضائيه نيز طي دستوري به رئيس سازمان قضايي نيروهاي مسلح، ضمن اعلام تسليت مجدد به بازماندگان حادثه سقوط هواپيماي اوکرايني، جمع‌آوري مستندات و اقدامات قضايي مربوط به اين حادثه دلخراش را مورد تاکيد قرار داد.
اوکراين: ايران عذرخواهي کند
ولوديمير زلنسکي رئيس‌جمهور اوکراين دقايقي پس از اينکه ايران اعلام کرد هواپيماي اوکرايني به اشتباه هدف قرار گرفته بود، خواستار پاسخگويي و عذرخواهي رسمي ايران در رابطه با اين مسأله شد. وي روز شنبه گفت: «امروز، صبح خوبي نبود اما حقيقت را به ارمغان آورد. اوکراين خواهان پاسخگويي ايران، بازگشت اجساد جان باختگان، پرداخت غرامت به خانواده‌هاي قربانيان و عذرخواهي رسمي ايران است». زلنسکي همچنين تاکيد کرد که تحقيقات در اين زمينه بايد بدون تعلل ادامه يابد و بدون مداخله کامل شود.
نگراني‌ها از بي‌اعتمادي مردم
بسياري از مقامات و مسئولان کشوري نيز به اين مسأله واکنش نشان دادند و از بي‌اعتمادي ايجاد شده در جامعه ابراز نگراني کردند. حشمت‌ا...‌فلاحت‌پيشه در اين باره معتقداست: «علاوه بر اينکه خون آن عزيزان پايمال شد، نوع اعلام آن آفتي براي ملت و دولت ايران داشت. در طول اين مدت به هر حال دروغ‌هايي گفته شد که در عرصه بين‌المللي شايسته شأن ملت و دولت ايران نبود و به هر حال خيلي راحت دروغ گفته شد». سيدمحمد صدر عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام مي‌گويد که «چرا واقعيت آنطور که بايد و شايد از ابتدا به مردم گفته نشد؟ حکومت ما جمهوري اسلامي است و لازمه اسلامي بودن صداقت، درستي و راستي است». او مي‌افزايد: «نمي‌دانم مسئول مستقيم اشتباه صورت گرفته شده چه کسي است و آيا يک نفر يا چند نفر مسئول مستقيم آن بوده‌اند. هرچند بحث استعفا مطرح است اما قضيه نبايد نمايشي باشد. بلکه بايد به صورت جدي از تکرار اين قضايا جلوگيري کرد». محمدرضا عارف رئيس فراکسيون اميد مجلس نيز، با اشاره به حادثه سقوط هواپيماي اوکرايني ضمن انتقاد شديد از عدم صداقت برخي مسئولان با مردم، خواستار استعفا، برکناري و برخورد درخور با مقصران، پنهانکاران و ناصادقان با ملت شد. همچنين مجيد انصاري عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام اعلام کرد که «فاجعه مضاعف نحوه برخورد مسئولان با حادثه واطلاع‌رساني درباره آن بود».
برخورد دلسرد کننده!
زماني که فاجعه‌اي در ابعاد ملي رخ مي‌دهد انتظار واکنش‌هاي قابل قبول از سوي مسئولان وجود دارد. در کشورهايي نظير ژاپن، آلمان يا ديگر کشورهاي توسعه يافته استعفا امري پذيرفته شده است و در کشور ما هم استعفا نبايد مذموم باشد. اينکه چنين فاجعه‌اي رخ دهد و حتي يک نفر از پشت ميز خود برنخيزد، داغ دل مردم را تازه مي‌کند و مانع از تسکين آلام آنها مي‌شود. بهتر بود مسئولان امر با اين اقدام گامي در راستاي جلب رضايت مردم و تسکين دردهايشان بردارند.