اروپا، برجام و مکانیسم ماشه

مکانيسم ماشه بخشي از سازوکار حل اختلاف بين ايران و کشورهاي 1+4 است. مطرح شدن اين سازوکار نشان دهنده آن است که حل اختلاف ميان ايران و ساير طرف‌هاي برجام پس از خروج ايالات متحده آمريکا از اين سازوکار بين‌المللي و توافقي که ميان ايران و 5 کشور جهان در اثر حل و فصل پرونده هسته‌اي انجام داده است به هر دليلي اکنون با موانع جدي روبه‌رو شده و چالش‌هاي موجود نتوانسته در نشست‌هاي گذشته زمينه‌هاي ايجاد يک فضاي مناسب براي ادامه حيات برجام را فراهم کند. در وضعيت کنوني آنچه ديده مي‌شود آن است که فعال شدن مکانيسم ماشه جرياني بسيار هدفمند در جهت ايجاد فضاي بازگشت ايران به وضعيت ماقبل گذار از 5 دوره پلکاني کاهش تعهدات برجامي و به‌تبع آن شکست ايران در ارتباط با استفاده از برجام به عنوان ابزار فشار بر اروپا و از يک سو نزديک شدن اروپايي‌ها به آمريکا در فشار آوردن به ايران است. مکانيسم ماشه 3 مرحله اساسي دارد؛ مرحله نخست مرحله کارشناسي است که 2 هفته فرصت براي کارشناسي وجود دارد که قابل تمديد است. سپس ارجاع آن به شوراي وزيران 1+ 4 صورت مي‌پذيرد و سپس اگر اختلافات موجود حل نشد پرونده مجددا به شوراي امنيت سازمان ملل متحد ارسال و در آنجا راي‌گيري صورت مي‌پذيرد. در صورت راي مثبت در شوراي امنيت بار ديگر شاهد بازگشت تحريم‌هاي سازمان ملل متحد و تحريم‌هاي کشورهاي اروپايي بر عليه ايران خواهيم بود. بنابراين پروسه تقريبا طولاني در جهت تصويب مکانيسم ماشه نيز در اينجا وجود دارد که بايد از اين زاويه نيز بدان نگريست. از طرف ديگر ايران در پروسه اولتيماتوم 60 روزه خود 5 گام را برداشته و اکنون بايد گام ششم را بردارد که با برداشتن اين گام با توجه به آنچه در گام پنجم به انجام رسيده است، خروج ايران از برجام اعمال مي‌شود. لذا خروج ايران از برجام مي‌تواند زمينه‌هاي فشار بيشتر بر ايران را فراهم سازد. اگر چه هم‌اکنون نيز مي‌توان گفت که ايران عملا برجام را ناديده انگاشته و از ديدگاه اروپايي‌ها با برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات، ايران به تعهدات برجامي خود کاملا پشت کرده و از آن روي گردانده است. از اين رو بايد بگوييم که با توجه به اين معاني اروپايي‌ها سعي کرده‌اند با فعال کردن مکانيسم ماشه اعتبار ايران در جهت خروج از برجام را پيش از اقدام، از تهران سلب کنند. چرا که به هر تقدير با فعال شدن مکانيسم ماشه و اعلام فعال کردن آن اروپايي‌ها به گونه‌اي تمايل خود به خروج از برجام را بر مبناي اتهام وارد کردن بر ايران مبني بر اينکه به تعهدات برجامي خود عمل نکرده به نمايش مي‌گذارند. فلذا اگر اين فشار موجب شود که ايران گام ششم يا به عبارتي خروج از برجام را اعلام کند آن وقت است که اعتبار خروج از برجام به عنوان يک حرکت تبليغاتي و برخورد سياسي را از ايران پيشاپيش سلب نمودند. به‌نظر مي‌رسد يکي از اهداف اعلام فعال کردن مکانيسم ماشه توسط اروپايي‌ها پيش‌بيني اين نکته است که با توجه به فشارهاي آمريکا و عدم همکاري اروپا با ايران در چارچوب درخواست‌ها، ايران از برجام خارج خواهد شد. فلذا بهتر آن است که اروپايي‌ها قبل از خروج ايران و اقدامات بعدي، مکانيسم ماشه را فعال و بدين ترتيب خروج از برجام را با توجه به فعال کردن مکانيسم ماشه و وارد کردن انگشت اتهام بر تهران عملياتي کرده و اين مسير را بدينگونه مديريت و هدايت نمايند.