علیرضا صدقی انتخابات در خیابان

رقابت انتخابات ریاست جمهوری ایران به آخرین هفته و نفس‌گیرترین روزهای خود نزدیک می‌شود. روزهایی که اتفاق‌ها و رویدادهای خیابانی بیش از هر برنامه و استراتژی و راهبردی، موثر واقع خواهد شد. توان هر یک از کاندیداها برای حضور هرچه بیشتر هواداران‌شان در خیابان‌ها و کوی و برزن، سمت و سوی انتخابات را به آن سو خواهد برد...
تشکیل زنجیره‌های انسانی، نصب بنر و پوستر، دختران و پسرانی که به رنگ کاندیدای خود در آمده‌اند، ماشین‌های آذین‌شده با تصاویر تبلیغاتی کاندیدای محبوب و... همگی می‌تواند زمینه‌ساز معرفی دوازدهمین رئیس جمهوری ایران باشد.
از شنبه آینده و یک روز پس از برگزاری آخرین مناظره انتخاباتی، همه چیز در خیابان‌ها خواهد گذشت. خیابان‌هایی که پیش از این هم شاهد حضور هواداران کاندیداهای مختلف بوده‌اند. به نظر می‌رسد این حضور خیابانی به رسمی معمول و مرسوم در رقابت‌های انتخاباتی ایران درآمده است.
تبلیغات خیابانی دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران اما رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است. شواهد و قرائن و مشاهدات میدانی حکایت از تحرکاتی سازمان‌یافته و برنامه‌ریزی شده توسط برخی از کاندیداها برای تصرف خیابان‌ها و غلبه بر حریف به هر قیمتی دارد. به نظر می‌رسد کمپین انتخاباتی کاندیدای بخشی از جریان اصولگرایی این بار بنا دارد با تکیه بر تمام ظرفیت‌ها و توان سازماندهی خود، امکان هر نوع تبلیغ میدانی را از رقیب اصلاح‌طلب و اعتدال‌گرای خود سلب کرده و در این مسیر از پاره کردن پوسترها و بنرهای تبلیغاتی هم هیچ ابایی ندارد. در روزهای گذشته مشاهده شده که برخی از طرفداران سیدابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف مشغول از بین بردن ابزار تبلیغاتی حسن روحانی هستند. داربست‌هایی با تصاویر روحانی که فرو می‌ریزد، پوسترهایی که پاره می‌شود، جوانانی که حضورشان در ستاد انتخاباتی روحانی به سخره گرفته شده و متهم به «سکسیسم »می‌شوند و... همه‌وهمه حکایت از شروع این روند تخریبی در عرصه میدان شهری دارد.


این پدیده را ـ به عنوان یک خطای استراتژیک ـ می‌توان از دو منظر مورد مطالعه قرار داد. نخست اینکه هرچه بر حجم، تعداد و گستره این تحرکات اضافه شود، سعه‌صدر و صبوری قابل ملاحظه دولتمردان دولت یازدهم در مواجهه با مخالفان درون ساختار حکومت، بیش از پیش عیان خواهد شد. آستانه تحمل بالای اصحاب دولت یازدهم جایی بیش از گذشته مشخص می‌شود که در مقام مقایسه با رئیس دولت دهم قرار گیرد. رئیس جمهوری که مخالفان خود را «خس و خاشاک» خواند و جمعیت میلیونی آن‌ها را ندید. در گوشه‌ای جشن به پا کرد و در جایی دیگر از شهر مردم را تحت فشار قرار داد. اما مخالفان سازمان‌دهی شده دولت یازدهم می‌توانند به راحتی هر نقدی نسبت به دولت داشته باشند و حتی تصاویر رئیس این دولت را پاره کنند. نه نیروهای انتظامی ـ به عنوان نهادی زیرمجموعه وزارت کشور ـ و نه هیچ‌یک از سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی دولت، کوچک‌ترین تعرضی به آن‌ها ندارند. همین موضوع نشان می‌دهد چه فاصله شگرفی میان فضای آزادی و بیان دیدگاه‌ها میان دو دولت دهم و یازدهم وجود دارد.
موضوع دیگر عدم توجه به «اخلاق اجتماعی» توسط منادیان «اخلاق‌مداری» است. یکی از مهم‌ترین ابزار رقبای انتخاباتی رئیس دولت فعلی، اتهام «برخورد با منتقدان» است. از سوی دیگر این گروه خود را منادی «اخلاق» و «انصاف» می‌دانند و در هنگامه انتخابات تا حد ممکن از شعارهای رعایت «اخلاق» بهره می‌گیرند. با این اوصاف آقایان رئیسی و قالیباف باید پاسخگو باشند که چنین رفتارهایی با چه متر و معیاری «امر اخلاقی» جلوه می‌کند. آیا این اقدامات مورد تایید آن‌هاست؟ و اگر نیست چرا تاکنون از بروز چنین رخدادهایی ـ که طی روزهای گذشته به فراوانی مشاهده شده ـ اعلام برائت نمی‌کنند؟ خاصه آنکه جناب رئیسی بیش از هر چیز در کسوت روحانیت قرار دارد و به عنوان یکی از اصلی‌ترین گروه‌های مرجع جامعه موظف است نسبت خود را با بروز چنین ناهنجاری‌هایی به شکل شفاف اعلام کند. مسئله نگران‌کننده نحوه برخورد طرفداران این کاندیداها در صورت پیروزی در عرصه انتخابات است. زمانی که آقایان و طرفداران‌شان حتی تاب تحمل تصویر رقیب را که هم‌اینک رئیس جمهوری قانونی ایران محسوب می‌شود ندارند، چطور می‌خواهند فردای انتخابات و بر فرض پیروزی با مخالفان خود برخورد کنند. به ویژه که یکی سابقه نظامی‌گری دارد و دیگری حضور چند دهه‌ای در دستگاه قضا را یدک می‌کشد.
به نظر می‌رسد کمپین انتخاباتی حسن روحانی تصمیم دارد تا وارد چنین منازعاتی نشده و هوادارانش به طور معمول در بستری آرام و به دور از جنجال به تبلیغ انتخاباتی بپردازند. لیکن مسئله اصلی رویارویی این دو گروه در فضای هفته آخر منتهی به انتخابات است. به هر شکل هرچه زمان برگزاری انتخابات نزدیک می‌شود، فضا هم رادیکال‌تر شده و امکان برخوردهای احتمالی بالا می‌رود. راهبرد اصلی و دستور کار کمپین حسن روحانی روشن است. آن‌ها نه هواداران رقیب را به «سکسیسم» متهم می‌کنند و نه تاکنون بنای برخورد رودررو را داشته‌اند. این جریان رقیب است که باید موضع خود را به طور دقیق مشخص و سمت و سوی اردو‌های خیابانی خود را روشن کند. در آینده نزدیک مشخص خواهد شد که این سوءرفتارها، اقداماتی خودسرانه بوده یا از استراتژی و برنامه‌ریزی خاصی هدایت شده است.