داغ ترین اخبار مشهد در روزنامه خراسان 71 سال قبل

جواد نوائیان رودسری-  از انتشار دوره جدید روزنامه خراسان نزدیک به 71 سال می‌گذرد. این روزنامه را به دلیل انتشار منظم، باید حافظه تاریخی شهر مشهد و استان خراسان، در هفت دهه گذشته بدانیم. کمتر خبری از شرق کشور است که در جست‌وجوی آن باشید اما نتوانید رد پایی از آن را در روزنامه خراسان پیدا کنید. برای کسانی که به دنبال سوژه داستان‌نویسی هستند یا می‌خواهند درباره تاریخ معاصر مشهد پژوهشی داشته باشند، آرشیو پرسابقه‌ترین روزنامه فعال شرق کشور، گنجینه‌ای ارزشمند و بی‌بدیل است. معمولاً روال این بود که در صفحه خراسان قدیم، بریده روزنامه را بدون شرح اضافه تقدیم حضورتان کنم؛ چرا که معتقد بودم قدمت حروف و ظاهر قدیمی، خود می‌تواند با مخاطب ارتباط برقرار و او را به گذشته و خاطراتش وصل کند. اما در شرایط فعلی که انتشار جریده شریفه خراسان به صورت کاغذی متوقف و ارتباط ما و مخاطبان وفادارمان، به دنیای مجازی موکول شده است، شاید دیگر آن روش جوابگوی خواسته‌ها و نیازهای شما عزیزان نباشد. از این رو، در این شماره، گزیده‌ای از داغ‌ترین اخبار نخستین سال انتشار روزنامه خراسان را برای شما خوبان برگزیده‌ام که در ادامه به تماشای آن ها خواهید نشست؛ اخباری که شرحی مختصر، نگاه کردن به آن ها را مفیدتر از قبل کرده‌است.

نخستین کنکور دانشکده پزشکی مشهد
تأسیس دانشکده پزشکی در مشهد، یکی از آرزو‌های دیرین این شهر 1200 ساله بود. پیش از آن، آموزشگاهی برای تربیت بهیار، پرستار و پزشکیار در شهر مشهد ایجاد شد؛ اما فقدان دانشکده پزشکی از یک سو و وجود بیمارستان بزرگی مانند امام رضا(ع) که نیاز به کادر درمانی تازه نفس داشت، از سوی دیگر، مطالبه عمومی را برای تأسیس چنین مرکزی در مشهد بالا برد. به این ترتیب، در سال 1328، دانشکده پزشکی مشهد افتتاح و در مهرماه همین سال، آگهی آزمون ورودی آن در روزنامه خراسان منتشر شد. این آزمون به صورت کتبی برگزار می‌شد و در آن زمان از پرسش‌های تستی یا چهارگزینه‌ای و ... خبری نبود. برخی از پزشک‌هایی که در این دوره پذیرفته شدند، بعدها در زمره اطبای شناخته شده شهر مشهد قرار گرفتند. مثلاً دکتر مشرف رضوی متخصص زنان و نازایی، ورودی دوره اول دانشکده پزشکی مشهد بود. مطب وی، مدت‌ها در چهارطبقه، کوچه جنب دادگستری قرار داشت. بی‌تردید خبر برگزاری آزمون ورودی دانشکده پزشکی مشهد، یکی از داغ‌ترین خبرهای خراسان آن دوران برای جوانان خراسانی بود.



خبری برای فراموش شدگان جامعه
بیماران روانی، به نگهداری‌های ویژه نیاز دارند؛ بسیاری از آن ها می‌توانند با مراقبت خوب و مناسب، به حالت طبیعی برگردند و زندگی را از سر بگیرند. فقدان اطلاعات صحیح درباره بیماری‌های روانی، باعث شده بود که عموم مردم، مبتلایان به این امراض را، مجانین و دیوانگانی بدانند که باید به نحوی عمر را سر کنند و حتی اگر برایشان این مسیر طولانی را کوتاه کنی، بهتر است! اما در این بین، پزشکی خیرخواه به میدان آمد و شرایط زندگی آن ها را تغییر داد. زنده‌یاد دکتر موسی حجازی، طبیب قانونی مشهد و از پزشکان حاذق شهر، با تهیه زمینی در خیابان سمزقند(بخشی از خیابان عبادی فعلی)، سنگ بنای نخستین آسایشگاه و بیمارستان روانی مدرن را در مشهد گذاشت. روزنامه خراسان یکی از ویژه‌ترین گزارش‌های نخستین سال انتشار خود را به روند احداث این آسایشگاه اختصاص داد و برای اولین بار، تصاویری از ساختمان در حال ساخت آن منتشر کرد. نمونه‌ای از این تصاویر را امروز می‌توانید در این صفحه ببینید؛ شاید این‌ها تنها عکس‌هایی باشد که از این مکان، در زمان ساخت برداشته شده است. تصویری که ضمیمه یک گزارش داغ خبری شد.

4 تفنگدار دبیرستان فردوسی!
درج آگهی شاگرد اولی از نخستین شماره‌های روزنامه خراسان باب شد. اما برای نخستین بار، درج یک آگهی کامل از چهار دانش‌آموز شاگرد اول دبیرستان فردوسی در سال تحصیلی 28-1327، محیط‌های آموزشی شهر را تحت تأثیر قرار داد. این خبر در مردادماه 1328 منتشر شد. دبیرستان فردوسی، قدیمی‌ترین دبیرستان همچنان فعال مشهد، در چهارراه دانش فعلی و چهارراه کلانتر سابق قرار دارد و در آن زمان، یکی از کانون‌های فرهنگی مهم و مورد توجه مردم مشهد بود. ظاهراً برگزاری مشترک امتحانات در سطح دبیرستان‌ها و رتبه آوردن دانش‌آموزان دبیرستان فردوسی، اعتبار خاصی به این مرکز آموزشی می‌داد. در این سال، پرویز مشایخی با معدل 61/18 رتبه اول کلاس ششم، مهدی لعل مهدی‌زاده با معدل 47/14 رتبه اول کلاس پنجم، حسین سیدی با معدل 01/16 رتبه اول کلاس سوم و هوشنگ ضیائی با معدل 81/15 رتبه اول کلاس دوم را برای دبیرستان فردوسی کسب کردند. البته معدل این افراد، چنگی به دل نمی‌زند اما به هر حال، این‌ها بچه درس خوان‌های آن دوره‌اند و اگر الان از آن ها علت کم بودن معدلشان را بپرسید، خواهند گفت درس هایشان خیلی از درس‌های شما سخت‌تر بوده است؛ دقیقاً همان عبارتی که شما هم به نوه، نتیجه‌هایتان خواهید گفت!

غوغای شیره‌کش‌خانه‌ها!
در سال 1328، انحصار تریاک در اختیار حکومت بود و عرضه آن آزاد. هرچند در سطح جامعه و مطبوعات، با موضوع اعتیاد به عنوان یک پدیده مذموم اجتماعی، برخورد منفی می‌شد. با این حال، عوارض ناشی از استعمال تریاک، تقریباً تمام طبقات جامعه در بر گرفته بود. روزنامه خراسان یکی از جرایدی محسوب می‌شد که از همان آغاز، هم اخبار مصیبت‌بار این بلای خانمانسوز را پوشش می‌داد و هم مطالب مفصلی در مذمت آن، به صورت سرمقاله منتشر می‌کرد. شاید جالب باشد که بدانید یکی از راه‌های خودکشی در این دوره، مصرف زیاده از حد تریاک بوده‌است! خراسان، در صفحه اخبار خود، صفحه 4، ستونی به نام تریاک خورده‌ها ایجاد کرده‌ بود و گزارش‌های روزانه این بلای اجتماعی را منتشر می‌کرد. اهتمام روزنامه به این قضیه، گاه حوصله مردم را سر می‌برد تا جایی که مخاطبان با نوشتن نامه به دفتر روزنامه که در آن زمان، در فلکه شمالی حرم مطهر قرار داشت، اعتراض خود را  به تمرکز اخبار روی موضوع اعتیاد اعلام می‌کردند. اما دست‌اندرکاران روزنامه با نوشتن یادداشت‌هایی مانند آن‌چه در این تصویر می‌بینید، ضرورت کار خود را به مخاطبان نشان می‌دادند. گسترش شیره‌کش‌خانه‌ها، یعنی محل‌هایی که به صورت عمده در آن ها شیره تریاک استعمال می‌کردند، باعث برهم خوردن بنیان خانواده‌ها و شیوع گسترده فساد در جامعه می‌شد؛ بنابراین، بخش مهمی از اخبار داغ روزنامه خراسان را همین گزارش‌های مربوط به اعتیاد شکل می‌داد.

ساختمان بانک ملی مشهد  
بنایی صد در صد ایرانی

خیلی‌ها به اشتباه تصور می‌کنند که ساختمان بانک ملی در خیابان ارگ را که یکی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های مدرن مشهد است، آلمانی‌ها  در زمان پهلوی اول ساخته‌اند؛ در حالی که سخت در اشتباهند! اگر نگاهی به شماره 22 روزنامه خراسان در تیرماه سال 1328 بیندازید، متوجه می‌شوید که مهندسان و کارگران و شرکت‌های مقاطعه‌کار این بنا، همه ایرانی بوده‌ و آن را از سال 1326 تا 1328 ساخته و تکمیل کرده اند. ساختمان بانک ملی با رعایت تمام اصول شهرسازی ساخته شد و امروزه هنوز هم پابرجاست و باید آن را یکی از نمادهای مهم خیابان ارگ مشهد محسوب کرد. شاید بد نباشد بدانید  در قسمتی از محل بنای این ساختمان، میدان بزرگ ارگ قرار داشت که روزی روزگاری، پاتوق جوانان مشهدی بود که برای تفریح و گشت و گذار به آن‌جا می‌آمدند و گاهی، در «کافه اتحاد» دور هم جمع می‌شدند. خبر افتتاح ساختمان بانک ملی، با توجه به بزرگی آن و تک بودنش در مشهد سال 1328، یکی از داغ‌ترین اخبار آن سال روزنامه خراسان بود و عکسی که مشاهده می‌کنید، یکی از معدود عکس‌های قدیمی این بنای مهم شهر است.