گفتگوی بهداشتی تمدن‌ها

این نوشتار نیز٬ مانند دیگر یادداشت‌های اخیر این نویسنده٬ بدون مقدمه است. تنظیم آن و پیام آن٬ صریح و بی پرده است و صرفنظر از آن است که مشکل حاد به وجود آمده کنونی٬ در این جهان پرآشوب٬ قصور و تقصیر که بوده و تا کنون٬ چگونه به اصلاح٬ هدایت شده یا نشده است.
باری٬ فرهیختگان٬ آموخته اند که برگردان کلمه“problem” که با تواتر بسیار به کار می‌رود را٬ “مشکل” نگویند و “مسئله” بخوانند. به این معنا که هر مشکلی باید مدل شده٬ آنگاه برای حل سوال پیش آمده٬ راه حل مناسب اندیشیده شود و به بهترین صورت٬ پیاده شود. از این رو کلمه مشکل ناظر به گره ای پیش رو٬ حال آن که کلمه مسئله ناظر به بازکردن آن گره است.
بگذریم. در خبرها آمده بود که دانشگاه جان‌هاپکینز٬ روز گذشته٬ به مردم ایالات متحده اعلام نمود که تنها راه حل مبارزه با بحران کنونی٬ آن است که “مدتی کوتاه در خانه” بمانند و “یک عمر زندگی کنند”. این توصیه٬ این “انزوای خود خواسته” ٬ فعلا٬ تنها راه حل پیشنهادی است. با مروری کوتاه در شبکه‌های اجتماعی٬ اخبار خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مستقل٬ می‌توان دید که “تنها و با هم”٬ (alone, together) شعاری است که این روزها بسیار مورد توجه “شعور جمعی” مردمان کشورهای مختلف٬ بوده است.
این راه حل٬ در مقاله اسفندماه سال گذشته نگارنده٬ در همین جریده٬ به تفصیل و تاکید آمده بود و اکنون٬ چندی است که توسط مسئولان کشور٬ “کم و بیش”در دستور کار قرار دارد. متاسفانه باید تاکید موکد مجدد نمود که راه حل پیشنهادی دانشگاه جان‌هاپکینز٬ هرچند لازم است٬ ولی “کافی” نیست و از آن مهمتر٬ دیدگاهی ناسیونالیستی است که “جامع” نیست.


بدون حشو و حاشیه٬ باید گفت که تمام کشورها٬ خصوصا آنها که این روزها درگیری بیشتری با این مشکل جهانی دارند٬ باید با رایزنی سریع و صریح٬ پایه گزار یک “قرنطینه تمام عیار دو یا سه هفته ای” با “بازه زمانی مشترک” باشند. قطعنامه سازمان ملل هم می‌تواند پشتیبان تصمیمات اتخاذ شده باشد. این کار با “گفتگوی بهداشتی تمدن‌ها” با رسیدن سریع به یک “پروتکل جهانی” مقدور است.
برای این منظور٬ همه مردم دنیا٬ هم زمان٬ با تهیه آذوقه اولیه “بدون طماعی” و با “حمایت کامل دولت‌ها٬ خیریه‌های راستین و واقعی سازمانهای غیر دولتی (NGO)٬ در یک بازه مشخص زمانی دو یا سه هفته ای٬ مثلا از ۲۰ ام آوریل (اول اردیبهشت ماه) تا ۵ ام ماه می‌(۱۶ اردیبهشت ماه٬) سال جاری به طور واقعی و نه نمادین٬ در خانه بمانند. این قفل شدن کامل و هماهنگ (Globa- Lockdown) ٬ تنها راه ریشه کنی این “درد مشترک” است. زیرا تا هنگامی‌که حتی یک کشور٬ درگیر این مسئله باشد٬ احتمال درگیر شدن مجدد کشورهای دیگر وجود دارد.البته این تصمیم جهانی٬ نیاز به رهبری جهانی نیز دارد. صدالبته٬ اتخاذ و هماهنگی و انجام این تصمیم جهانی٬ ممکن است برای ۴۰۰ نفری که ۹۰ درصد کل درآمد جهان را دارند٬ خوشایند نباشد. خصوصا آنکه آنان٬ طی هفته‌های گذشته٬ ٬ ۵۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد دلار کاستی ثروت و سرمایه داشته اند و تقریبا ۸۰ درصد آنچه در سال ۲۰۱۹ کسب نمودند٬ ظرف دو هفته از دست رفته دیده اند. بازارهای جهانی نیز٬ در این هفته‌ها با ۶ تریلیون دلار زیان مواجه شده اند. زیانی که تحقیقا٬ بیشتر هم خواهد شد. در سوی دیگر این طیف٬ کسانی هستند که مشکل پیش آمده را آخرالزمانی (apocalyptic) می‌بینند و می‌دانند.
باید توجه داشت که خیلی از امور انسانی البته٬ خوشایند خیلی‌ها نیست. پایان جنگ‌های جهانی نیز٬ خوشایند خیلی‌ها نبود. در آیات نخست سوره صف هم اشاره به فداکاری به مال و جان شده است. اینکه٬ کسانی تلاش می‌کنند نور را٬ حقانیت را “ فوت کنند و خاموش کنند”٬ اما خداوند این نور را برقرار و کامل خواهد ساخت٬ هرچند”خوشایند” آنها نباشد.
این یادداشت٬ کوتاه است. یک طرح اولیه٬ ولی “اثربخش جهانی” است. این نکته مهم که چگونه و چطور می توان پروسه های بسیار بغرنج اقتصادی٬ اجتماعی و حقوقی خصوصا در حوزه های حساس و پیچیده چون بورس و نفت را کنترل و هدایت نمود٬ بر عهده خبرگان آن است. شاید٬‌ یک کنفرانس اضطراری جهانی (آنلاین) که سران کشورهای پیشرو متعادل٬ به همراه سران کشورهای صنعتی و نیز٬ همراهی دانشمندان حوزه های حقوقی و اجتماعی مشارکت کنند٬ تنها راه پیش رو باشد. به عبارت دیگر٬ برقرار ساختن یک پروتکل جهانی و مقید بودن به آن با نظارت و کنترل بین الملی طی رایزنی های فشرده دیپلماتیک و با همکاری همه نهادهای ضمانت کننده٬ راهکار پیشنهادی این نوشتار است.
بار دیگر پیشنهاد را مرور کنیم: مردم جهان٬ حتی آنها که کمتر آسیب دیده اند٬ سه هفته “همزمان” در خانه باشند٬ برای زنده ماندن انسان و انسانیت “ارزش قایل شوند” و “بها بپردازند”. حکومت ها٬ تمام ارکان آنها و قوای مختلف به همراه سازمان های جهانی٬ این “خاموشی فعال” را٬ نه با وعده و وعید و وام و منت٬ که با حمایت واقعی مادی و معنوی و بسیار سریع٬ پشتیبانی کنند.
این تنها٬ شروعی محکم و صحیح (staroff o- the righfoot) خواهد بود و بعد از آن می توان دیگر پروتکل ها برای تعامل و ارتباطات مطمئن و بهداشتی مردم کشورها در حوزه های دیگر از جمله مسافرت ها و تبادلات کالا و خدمات را٬ دنبال نمود.
با تحقق این آرزو (که البته محال هم نیست) در آینده نزدیک و دور٬ باز هم می توان همت جمعی به کار برد. می توانیم با راهکاری مشابه٬ با همت و خرد جمعی همه مردمان دنیا و اتصال به ریسمان الهی٬ پلیدی های همه گیر ”فقر و فساد و خرافات و تبعیض” را از چهره کشور خودمان و جهان بزداییم. پلیدی هایی که از ویروس همه گیر کنونی٬ مهاجم تر و بی رحم ترند و عوارض آنها نیز بر اقشار دهک های پایین٬ بیشترند.
به یاد داشته باشیم که با یاری خداوند٬ افراد آگاه و با پشتکار (wise people)٬ خلق را آگاه می کنند(wise public) و از این طریق٬ جوامع آگاه شکل می گیرند (wise society) . ملت با پیشینه فرهنگی غنی و منحصر به فرد ما٬ می توانند شروع کننده این نهضت جهانی و پیشنهاد دهنده این پروتکل بین المللی باشند. این٬ تدبیر است و این٬ امید است.
همراه شو عزیز
تنها نمان به درد،
کاین درد مشترک
هرگز جدا جدا،
درمان نمی‌شود
دشوار زندگی،
هرگز برای ما
بی رزم مشترک،
آسان نمی‌شود