روزنامه جوان
1399/02/04
غلبه دیدگاه گاوی به خرسی در بورس ایران
سرویس اقتصادی جوان آنلاین: برخی معتقدند بورس تهران و فرابورس دچار حباب قیمتی شده است، قیمت‌ها صعود تندی را تجربه کرده و محکوم به افت هستند. به این اشخاص در اصطلاح بورسی، معتقدان به «دیدگاه خرسی» می‌گویند. از دیگر سو، عده‌ای معتقدند بورس زیر ارزش ذاتی است و با اشتباه معرفی کردن نسبت‌های سنتی و تأکید بر افزایش ضریب نفوذ بورس میان عموم جامعه، انتظار صعود‌های قدرتمندتری را برای سهام می‌کشند، این افراد در اصطلاح بازار سرمایه، معتقدان به «دیدگاه گاوی» خوانده می‌شوند. در این میان عده‌ای معتقدند افزایش حجم نقدینگی ورودی به بازار و رکود بازار مسکن و کنترل بازار‌های ارز و طلا وسکه زمینه‌ساز رشد بازار سرمایه شده‌است و با پذیرش ریسک، هر سرمایه‌گذاری می‌تواند شانس خود را برای سودآوری از این بازار بیازماید.بسیاری از افرادی که نیمه دوم سال ۹۸ در انتظار توقف رشد بورس یا سقوط بازار بودند، وضعیت کنونی بازار سرمایه را به هیچ عنوان باور ندارند، اما چه بخواهیم و چه نخواهیم، چه حباب باشد و چه نباشد هم اکنون شاخص کل بازار بورس تهران در محدوده ۷۰۰ هزار واحد و ارزش بازار نیز در محدوده ۲۷۰۰ هزار میلیارد تومان قرار دارد. در این میان اگر چه در حدود ۱۳ میلیون کد بورسی در بازار وجود دارد، اما معامله‌گران واقعی در حدود ۳ الی ۴ میلیون نفر هستند که از ذی‌نفع بازار سرمایه به شمار می‌روند و از آنجایی که می‌دانند جریان نقدینگی روند رو به رشد بازار را امتداد می‌بخشند، در رابطه با این بازار در فضای حقیقی و مجازی تبلیغات می‌کنند؛ چراکه تعداد شرکت‌ها و میزان سهام محدود است و بازار سرمایه ایران عمق زیادی ندارد بدین ترتیب ورود نقدینگی به افزایش قیمت سهام شرکت‌ها و ثروتمند‌تر شدن سهامداران می‌انجامد.
در شرایطی که اقتصاد دنیا و همچنین اقتصاد ایران در اثر شیوع کرونا با رکود مواجه شده‌است و جنگ اقتصادی و تحریم و کاهش قیمت نفت و برخی از کامودیتی‌ها و کاهش بودجه‌های عمرانی دولت، رکود اقتصادی ایران را با تورم همراه کرده‌است برای بسیاری از مردم سؤال است که چرا بورس‌های جهانی در شرایط کنونی دچار ریزش شده‌اند، ولی بورس ایران با جهش قیمت‌ها و شاخص‌ها مواجه شده‌است.
از میان یک میلیون و ۳۵۰ هزار شرکت ثبتی در اقتصاد ایران کمتر از ۱۰۰۰ شرکت در بازار سرمایه وجود دارند و وقتی حجم نقدینگی به شکل قابل‌ملاحظه‌ای سالانه حدود ۵۰۰ الی ۷۰۰ هزار میلیارد تومان جهش می‌کند و به محدوده ۲۲۶۲ هزار میلیارد تومان می‌رسد و بازار‌های موازی بازار سرمایه یعنی مسکن، ارز و طلا و سکه در رکود یا کنترل هستند بالطبع نقدینگی سر از بازار سرمایه در می‌آورد، نشانه این موضوع آن است که مبادلات روزانه بورس تهران به بیش از ۵ هزار میلیارد تومان در روز رسیده‌است؛ این در حالی است که در گذشته مبادلات روزانه به زور به ۵۰۰ میلیارد تومان می‌رسید. در این میان، شاخص کل بازار بورس تهران که اواخر سال ۹۷ در محدوده ۱۷۶ هزار واحد بود، هم اکنون در محدوده ۷۰۰ هزار واحد قرار گرفته‌است و ارزش بازار بورس تهران در این بازه زمانی از محدوده ۷۰۰ هزار میلیارد تومان به محدوده ۲۷۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده‌است؛ یعنی تقریباً در مدت ۱۱ ماه گذشته قیمت سهام ۳۳۴ شرکت حاضر در بازار بورس اوراق بهادار تهران با رشد ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومانی همراه شده‌است.
در این بین، شاید مردمی را که سرمایه چندانی برای حضور در بازار سرمایه ندارند بتوان به نوعی ذی‌نفع بازار رشد بازار سرمایه معرفی کرد، زیرا برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر نقدینگی که وارد بازار سرمایه شده‌است درگیر بازار ارز و طلا و سکه و زمین و ساختمان و خودرو می‌شد، تکانه شدیدی در این بازار‌ها ایجاد می‌کرد؛ یعنی تورم در بازار مصرف به مراتب بالاتر از نرخ‌های کنونی بود. براساس دیدگاه فوق عده‌ای معتقدند دولت از رسد بازار سرمایه حمایت خواهد کرد. نباید مردم به رشد بورس عادت کنند!
حسین عبده تبریزی، رئیس اسبق سازمان بورس: برخی، مشکل اصلی اقتصاد ایران را تأمین مالی می‌دانند، در حالی که تأمین مالی در شرایطی که نرخ بازده ۱۱۰درصد در بورس دارید، ممکن نیست، یعنی ما همه داریم از این نقدینگی وحشتناکی که تولید میشود، فرار می‌کنیم، در حالی که نقدینگی در سال ۹۸ مساوی مانده سال ۹۱ بوده است که اثر آن را در بازار سرمایه مشاهده می‌کنیم.
با نرخ بازده فعلی بورس نمی‌توان پروژه‌ای را تأمین مالی کرد، این در حالی است که وقتی قیمت زمین دو برابر شده یا شاخص بورس پنج برابر میشود، به صورت مستقیم حتی یک اشتغال نیز ایجاد نمی‌شود، پس سیاستگذاران باید به این نکته واقف باشند که در بورس، شاخص بالاتر خواهد رفت و زمین نیز ارزشمندتر خواهد شد، پس این معجزه‌ای است که مردم به آن اعتقاد یافته‌اند و سیاستگذاران باید در این رابطه حواسشان به این نکته باشد.
پس ما در ایران با این خطر روبه‌رو هستیم که اگر مردم به این نتیجه برسند که در بورس و زمین، دیگر این معجزه اتفاق نخواهد افتاد که شاخص بالا نرود یا قیمت زمین افزایش یابد، این نقدینگی اولین جایی که خواهد رفت، بازار ارز خواهد بود و تمام برنامه‌های دولت در این چند ماهه را که برای کنترل ارز پیاده شده به هم خواهد ریخت.
ما داریم با رشد بی‌سابقه بورس، زیر پای خود را خالی می‌کنیم، چراکه ممکن است مردم از این بازار بروند، پس نباید مردم را به این عادت دهیم که بورس ماهانه ۵درصد رشد می‌کند، بلکه باید ابزاری تعریف کرد که اشتغال ایجاد کرد و پول را به پروژه داد.
یعنی چه که یک شرکت تعطیل در بورس رشد کرده است؟!
دکتر علی اکبر عرب مازار استاد دانشگاه شهید بهشتی: چه اتفاقی در اقتصاد افتاده که شاخص‌ها این گونه در حال رشد هستند؟ آیا رونق اقتصادی ایجاد شده است؟
در حال حاضر شرکتی در بورس وجود دارد که شش ماه تعطیل و به قیمت ۲۰ میلیارد تومان فروخته شد، اما در کمال تعجب ارزش آن طی این مدت به ۳۸۰۰ میلیارد تومان رسیده است. شرکت دیگری وجود دارد که سه سال است طبق حسابرسی‌های صورت گرفته مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت است و ورشکسته اعلام شده در حالی که سهام آن از ۶۰ تومان به ۶ هزار تومان رسیده است.
شرایط کنونی بازار بورس نگران کننده است. مسئولان بورس و نهاد‌های نظارتی باید نسبت به اتفاقات اخیر پاسخگو باشند. سفته بازی در هیچ بازی مورد تأیید نیست چه در بازار طلا، چه ارز و چه بورس. رشد شاخص در بورس بیشتر به دلیل سفته بازی است و نه رشد صنعت و تولید و اقتصاد کشور.
اگر این حجم از گردش پول در بازار بورس نصیب شرکت‌ها و ارتقای صنعت می‌شد، جای خوشحالی بود، ولی متأسفانه بورس به محل رقابت سفته بازان تبدیل شده است. هیئت مدیره سازمان بورس بداند اگر قرار است هر کسی به دلخواه خود در بازار بورس فعالیت کند پس دیگر چرا سازمان بورس تشکیل شده است؟
حضور حداکثری بنیاد در بازار سرمایه
ایجاد شائبه در رابطه با حجم دارایی‌ها و نحوه مدیریت دارایی‌های نهادهایی، چون بنیاد مستضعفان در حالی در دستور کار برخی از شبکه‌ها و رسانه‌های معاند و مغرض قرار دارد که مدیریت جدید بنیاد مستضعفان با عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه عملاً به این شائبه‌ها پایان خواهد داد.
رئیس بنیاد مستضعفان در گفتگو با فارس با اشاره به کلیات برنامه بنیاد مستضعفان برای حضور در بازار سرمایه و استفاده از ظرفیت‌های قانونی در بازار سرمایه اظهار کرد: ارتقای نقدشوندگی سهام شرکت‌های گروه بنیاد، تسریع در پذیرش شرکت‌ها در بازار سرمایه، ارتقای شفافیت گزارش‌دهی، هدایت منابع بازار سرمایه به منظور تحقق جهش تولید، بهبود کیفیت صورت‌های مالی شرکت‌ها با استفاده از ظرفیت‌هایی نظیر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و تکمیل زنجیره ارزش در بنیاد از رئوس برنامه‌های بنیاد مستضعفان برای حضور در بازار سرمایه است.
سید پرویز فتاح اظهار داشت: در حال حاضر ۳۲ شرکت بنیاد مستضعفان در بورس فعال هستند که دو شرکت جنرال مکانیک و دوده صنعتی فام، در سال ۹۸ عرضه شد و هم اکنون ۱۶ شرکت دیگر هم در حال پذیرش برای عرضه سهامشان در بورس هستند.
فتاح با اشاره به آثار مثبت پذیرش شرکت‌ها در بازار سرمایه گفت: ارتقای شفافیت و امکان تأمین مالی برای توسعه فعالیت‌ها و همچنین بهره‌مندی عموم مردم از عواید فعالیت اقتصادی شرکت‌های موجود، از آثار مثبت حضور شرکت‌ها در بازار سرمایه است.
وی ادامه داد: با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی و مردمی شدن اقتصاد، بنیاد مستضعفان اراده جدی دارد تا شرکت‌های گروه بنیاد، حضور حداکثری در بازار سرمایه داشته باشند. به همین منظور برای هر شرکت یک برنامه برای پذیرش در بازار سرمایه تهیه شده که اجرایی شدن این برنامه توسط هلدینگ‌ها و بنیاد به طور مستمر در حال انجام است.
رئیس بنیاد مستضعفان تأکید کرد: شفافیت همواره مورد تأکید ما بوده و هست و شرکت‌ها موظف هستند از هرگونه تأخیر در اطلاع‌رسانی و هرگونه مصادیق عدم شفافیت که منجر به توقف طولانی مدت نماد‌ها در بازار سرمایه شود اجتناب کنند.
تقویت سهم بورس در تأمین مالی
برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند تولید نقدینگی بدون پشتوانه و هدایت آن به بازار سرمایه شاید امر مناسبی باشد، اما نقدینگی در بازار سرمایه نیز باید مدیریت شود، زیرا امکان دارد زیر عنوان ورود نقدینگی به بازار سرمایه سفته‌بازی در سهام شرکت‌ها و گاهی دستکاری قیمت سهم و پولشویی مخفی شود و در واقع نقدینگی صرفاً به رشد قیمت سهام منتج شود و رشد، توسعه، ایجاد ارزش افزوده از محل عملیات توسعه‌ای و ایجاد اشتغال و پرداخت بدهی بیشتر به دولت و حق بیمه به بیمه‌ها در شرکت‌ها رخ ندهد.
به هر روی با توجه به اینکه اقتصاد نفتی و دولتی ایران در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی قرار دارد و اقتصاد جهانی نیز به دلیل شیوع کرونا با رکود جدی روبه‌رو شده‌است، به نظر می‌رسد مراکز پژوهشی باید روی تقویت نقش بازار سرمایه در تأمین مالی اقتصاد کار جدی کنند، زیرا همانطور که می‌دانیم بخش پولی و بانکی در اقتصاد ایران با چالش‌های جدی روبه‌رو است که تنها گوشه‌ای از این چالش‌های مربوط به عدم کفایت سرمایه، دارایی‌های سمی، بدهی‌های معوق و کاهش قدرت تسهیلات دهی، نرخ بهره و هزینه‌های جاری بسیار بالا می‌باشد.
از این‌رو برای اینکه بازار سرمایه بتواند نقش مناسبی در تأمین مالی بازی کند و سهم آن از تأمین مالی اقتصاد از ۱۰ الی ۱۵ درصد کنونی به محدوده ۵۰ درصد برسد و این تأمین مالی نیز تأمین مالی صحیحی در جهت توسعه واقعی بنگاه‌ها از محل تجمیع، تجهیز و تزریق نقدینگی به بنگاه‌ها باشد باید تحقیق و پژوهش در رابطه با سیاستگذاری و راهبری صحیح بازار سرمایه انجام گیرد تا این بازار در خدمت تأمین مالی تولید در سال جهش تولید باشد.
جنگ بین بازار پول و بورس
در پی افزایش رکوردشکنی‌های پی‌در‌پی بازار سرمایه در سال ۹۸ سازمان بورس اوراق بهادار در اسفند ماه سال مذکور تصمیم گرفت دامنه نوسان قیمت سهام از ۵درصد به ۲درصد در روز کاهش یابد، این مصوبه هیچ گاه عملیاتی نشد، زیرا رئیس کل بانک مرکزی اولین نفری بود که علیه این مصوبه اظهار نظر کرد و در نهایت نیز بعد از جلسه‌ای که با حضور مدیران بازار سرمایه با وزیر اقتصاد و ریاست کل بانک مرکزی برگزار شد، این مصوبه ملغی شد و بعد از مدتی نیز رئیس سازمان بورس تودیع و معارفه شد.
لازم به توضیح است در نامه کاهش دامنه نوسان سازمان بورس اوراق بهادار به این مورد اشاره شده بود که رفتار‌های هیجانی در بازار سرمایه افزایش یافته است و رشد شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران از محدوده ۳۰۰ هزار واحد به بعد دارای شائبه‌هایی می‌باشد، این نامه زمانی نشر یافت که شاخص کل بورس تهران در محدوده ۵۰۰ هزار واحد قرار گرفته بود و هم کنون شاخص کل بازار در کانال ۷۰۰ هزار واحد قرار دارد. ارزش بازار نیز از آن تاریخ تاکنون از محدوده ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان به محدوده ۲ هزارو ۷۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
در نهایت شاپور محمدی از ریاست سازمان بورس اوراق بهادار کناره‌گیری کرد و امید قالیباف‌اصل که سال‌ها ریاست شرکت بورس را عهده‌دار بود بر کرسی ریاست سازمان بورس اوراق بهادار تکیه زد و هم اکنون شاپور محمدی به ریاست پژوهشکده پولی و بانکی برگزیده شده است، این در حالی است که پیش از این علی دیواندری عهده‌دار کرسی مذکور بود.
نقد کردن دارایی‌های دولت در بازار سرمایه
همانطور که می‌دانیم قیمت جهانی نفت کاهش یافته است و جنگ اقتصادی و تحریم‌های اقتصادی و شیوع ویروس کرونا اثر منفی بر اقتصاد ایران و منابع مالی دولت گذاشته است، از این رو فروش دارایی‌های دولتی در بازار سرمایه می‌تواند یکی از راهکار‌های تأمین مالی دولت باشد، اما این راه حل اگر زمینه‌ای شود تا دولت به دنبال افزایش بهره‌وری نرود و اصلاحات ساختاری را در حوزه بودجه و بانک و مالیه عمومی دنبال نکند در واقع باید نگران چشم‌انداز اقتصاد ایران بود. کارشناسان اقتصادی معتقدند دولت ده‌ها سال است کلی دارایی جمع‌آوری کرده‌اند به طوری که حجم این دارایی‌ها هم اکنون حدود ۱۷ هزارهزار میلیارد تومان تخمین زده شده است.
اگر چه برخی از کارشناسان ارزش دارایی‌های نقدشونده دولت را حدود ۵ الی ۶ هزار میلیارد تومان عنوان می‌کنند، اما مشکل این است که دولت بخواهد به جای اصلاح ساختار و افزایش بهره‌وری، اقدام به فروش دارایی‌های خود در بازار سرمایه یا خارج از بازار سرمایه کند و از محل فروش دارایی وضعیت کنونی خود را در بعد هزینه‌ها و بهره‌وری پایین ادامه دهد.
حال تا دیروز شاهد مفاسد اقتصادی در واگذاری‌های خارج از بازار سرمایه بودیم، اما در مدت زمان باقی مانده از دولت شاهد فروش دارایی‌ها از طریق بازار سرمایه خواهیم بود، اما مسئله آن است که دولت نهاد قدرتمندی است و اگر حتی حداقل سهام مالکیتی را در بنگاهی به طور مستقیم یا غیرمستقیم داشته باشد، می‌تواند در حوزه مدیریت اعمال نفوذ کند و به جای حاکمیت شرکتی، مدیریت دولتی را در بنگاه بورسی حاکم کند. از این رو باید دانست مشکل کشور و بنگاه‌های دولتی هزینه‌های بسیار بالا و عدم بهره‌وری است و صرفاً با فروش دارایی‌ها با هدف تأمین مالی نمی‌تواند چالش مدیریت و بهره‌وری پایین بنگاه‌ها را حل کند، در واقع مسئله امروز دانش تولید و تولید دانش‌بنیان، ایجاد ارزش افزوده و رقابت در تولید در بعد جهانی است که باید این چالش را حل و فصل کرد، البته این تحلیل هم وجود دارد که نقدینگی به بازار سرمایه هدایت شده است تا حباب قیمتی در بازار شکل بگیرد و یکی از راه‌های کنترل حباب عرضه سهام در حجم وسیع نمود پیدا کند، از این رو می‌توان مسیر‌های دیگری را برای تعادل‌بخشی به بازار غیر از عرضه سهام دولتی دنبال کرد که افزایش حجم مبنا، کاهش دامنه نوسان و تشویق سهامداران عمده نسبت به عرضه سهام برای کنترل عطش نقدینگی، فعال‌سازی بخش ساخت‌و‌ساز مسکن متناسب با نیاز بازار، سرمایه‌گذاری جهت نوسازی بافت‌های فرسوده و غیرمقاوم شهری و روستایی و تعریف پروژه‌های سودآور جهت نشر اوراق مشارکت می‌تواند جزو راهکار‌های موجود باشد. وضعیت قرمز بورس‌های جهان
نوسان‌های عموماً منفی نفت، دست از سر بازار‌های جهان برنمی‌دارد، زیرا روز گذشته نیز بورس‌های جهانی افت سنگینی را از آسیا تا امریکا از سر گذراندند، این در حالی است که به نظر می‌رسد بسته‌های محرک اقتصادی نتوانسته اقتصادجهانی را از چنگ ویروس کرونا رهایی بخشد و رکود اقتصادی ناشی از عالمگیر شدن این ویروس همچنان در جهان قدرت‌نمایی می‌کند. بر اساس گزارش رویترز، هر سه شاخص اصلی وال‌استریت ریزش داشتند. شاخص صنعتی «داوجونز» ۶۷/ ۲ درصد، شاخص «اس‌اند پی۵۰۰» ۰۷/ ۳ درصد و شاخص «نزدک کامپوزیت» ۴۸/ ۳ درصد فروریختند.
در اروپا نیز اوضاع از همین قرار بود. شاخص «فوتسی ۱۰۰» بورس لندن با ۹۶ /۲ درصد کاهش نسبت به روز قبل در سطح ۹۶ /۵۷۸۶ واحد بسته شد.
شاخص «دکس ۳۰» بورس فرانکفورت در آلمان نزدیک به ۴درصد ریزش داشت. شاخص «کک ۴۰» بورس پاریس نیز ۷۷/ ۳ درصد از ارزش خود را از دست داد. همچنین شاخص «ایبکس ۳۵» نیز ۸۸/ ۲ درصد فروریخت. بورس‌های آسیایی نیز افت جدی داشتند؛ شاخص «نیکی» در ژاپن ۶/۱ درصد و شاخص «کاسپی» در کره جنوبی ۶/ ۰ درصد فروریختند.
شاخص هنگ‌سنگ در هنگ‌کنگ نیز ۱/ ۰ درصد و شاخص «کامپوزیت» در شانگ‌های چین ۳ /۰ درصد از ارزش خود را از دست دادند.
سایر اخبار این روزنامه
«شلیک درمانی» ترامپ برای نفت به گل نشسته
سپاه در راه تسلط بر فضا
تغییر روند بی‌ثباتی به تقویت ثبات و استقلال در عراق
توافق گانتس- نتانیاهو برای بلعیدن کرانه باختری
توهین اینستکسی آلمان به ایران
درس تبعیض «مجازی»!
آغاز مرحله اول رزمایش کمک مؤمنانه با ۵۰۰ هزار بسته معیشتی و بهداشتی و یکهزار رأس دام
توهین‌های محمد هاشمی به منتقدان دولت
تیترسازی متضاد شرق از یک مصاحبه!
غلبه دیدگاه گاوی به خرسی در بورس ایران
حضرت آقا فرمودند راه سرود را نسل به نسل ادامه دهید
