دقیقا چه اتفاقی افتاده است!

موضوع رشد شاخص بورس و به‌اصطلاح هجوم نقدينگي به‌سمت بازار سرمايه در نيمه دوم سال گذشته مورد اشکال برخي از کارشناسان قرار گرفت و هشدارهايي از آن مقطع به دولت، مقامات بورس و به مردم داده شد مبني بر اينکه رشدي که بازار سرمايه پيدا کرده، يک افزايش منطقي نيست بلکه با اما و اگرهايي مواجه است که اگر دولت و مقامات بورس به آن توجهي نکنند، اتفاقي که در موسسات مالي و اعتباري پيش آمد و سپرده‌هاي مردم را تجميع کردند، تکرار خواهد شد. وقتي که دولت و بانک مرکزي نسبتا بي‌تفاوت بودند و زماني ورود پيدا کردند که کار از کار گذشته و به سپرده‌هاي مردم چوب حراج زده شد. اتفاقي که مي‌تواند براي بورس هم پيش آيد. افزايش شاخص بورس تا جايي طبيعي و منطقي به نظر مي‌رسد که در تناسب به ارزش پول ملي باشد. عامل دوم بحث تجديد ارزيابي‌ها بود که به لحاظ تورم قانونمندي شده بود و در قوانين بودجه سنواتي آمده بود و شرکت‌هاي بورسي الزام داشتند اين کار را بکنند و در نتيجه روي افزايش کل دارايي‌ها تاثير گذاشت. عامل بعدي هم بحث کاهش واردات بود که به نفع توليدات داخل تمام شد و به عبارتي موجب حمايت از توليد داخلي شد. بنابراين اين عواقب به‌علاوه برخي از ظرفيت‌هايي که شرايط تحريم‌ها براي ما شکل داد موجب شد که وقتي به هر نحوي کالا از خارج وارد کنيم روي خدمات داخلي به لحاظ ايجاد محدوديت‌ها براي واردات آن کالاها تاثير بگذارد. مجموع اين عوامل مهم‌ترين عواملي بود که مي‌توانست بر شاخص بورس تاثير بگذارد. دولت در يک پروسه که با کمبود منابع مالي مواجه شد و بحث تحريم‌ها در نهايت شکل گرفت، توليد و عرضه نفت به حداقل ممکن رسيد و در حالي که قيمت نفت نسبت به هزينه اکتشاف و بهره‌برداري آن درآمد ويژه‌اي براي دولت باقي نمي‌گذاشت در نتيجه نگاه دولت به تامين منابع مالي تغيير کرد. نخست اينکه کل نقدينگي جهت داده شد. نرخ سود بانکي در حالي که بانک مرکزي در پايان سال 98 تورم را 41 درصد اعلام کرد، در اوايل ارديبهشت سال جاري به 15 درصد رسيد. به عبارتي کساني که در بانک سرمايه گذاري کنند با نرخ 15 درصد سود دريافت مي‌کنند که به معناي کاهش 25 درصد قدرت خريد سرمايه‌گذار است. اين عامل علاقه مندي مردم را از سپرده گذاري در بانک به سمت بازار سرمايه سوق داد. مسکن و ساير بازارها نيز بنا به دلايلي که کشش و افزايش بازدهي در بورس در يک حد بالاي غيرمنطقي نشان مي‌داد، تحت الشعاع قرار گرفت و علاقه‌مندي مردم را افزايش داد و قرار است در هفته‌هاي آينده ساير سهام‌ها هم عرضه شود. اما آيا بازار سرمايه به اين وضعيت خواهد ماند؟ تجربه چنين نشان نمي‌دهد. از طرفي هم شاهد بوده‌ايم که دولت‌ها در پايان سال خدمت خود بورس را در يک چنين وضعيت حمايتي قرار مي‌دهند. همانطور که در سال 92 هم شاهد بوديم با ريزش شاخص بورس مردم بسيار متضرر شدند و چندين سال بورس در وضعيت مثبت نبود. الان حدود يکسال و اندي است که شاخص مثبت است و مردم براي خريد سهام هجوم آورده‌اند. نگراني ما از اين است که با يک شوک و وضعيتي که در اقتصادها قطعي است شاخص ريزش کند و خيلي از مردم عقب بمانند اما دولت مي‌تواند از همين قضيه هم بهره‌مند شود.