روزنامه شرق
1399/02/16
ریال به ایستگاه آخر رسید
ریال به ایستگاه آخر رسید شرق: تکلیف يک بحث تقريبا دو دهه‌اي ديروز در مجلس نهايي شد و اقتصاد ايران با مصوبه خانه‌ملتي‌ها رسما با ريال خداحافظي کرد. ماجراي حذف صفر از پول ملي براي امروز و ديروز نيست و تقريبا دو دهه بود که اين موضوع بر سر زبان و روي ميز تصميم‌گيري قوه مجريه و مقننه بود تا بالاخره ديروز نمايندگان مجلس تصويب کردند واحد پول ملي از ريال به تومان تبديل شود. اما اين مصوبه مخالف و موافقان زيادي دارد. عبدالناصر همتي، رئيس کل بانک مرکزي از اين تصميم به‌عنوان هماهنگ‌کردن قانون با عرف ياد کرده و گفته است: «حيثيت پول ملي را بايد نجات مي‌داديم» و مهرداد بائوج‌لاهوتي، عضو کميسيون برنامه‌و‌بودجه مجلس به «شرق» مي‌گويد حذف چهار صفر از پول ملي يعني دامن‌زدن به تشديد تورم. اما رئيس‌کل بانک مرکزي معتقد است اين اقدام منجر به افزايش تورم نخواهد شد. از طرفي برخي ديگر از نمايندگان مجلس هم دراین‌باره صحبت مي‌کنند که تبديل ريال به تومان هزينه‌هاي زيادي را هم به اقتصاد تحميل مي‌کند، از جمله امحای اسکناس‌هاي فعلي و چاپ اسکناس‌هاي جديد. آنها معتقدند اقتصاد تحريم‌شده و رکودي فعلي تاب اين هزينه‌ها را ندارد. عباس هشي، کارشناس مالي اما در گفت‌وگو با «شرق» با مروري بر تجربه‌هاي جهاني تغيير واحد پول توضيح مي‌دهد که دولت با اين مصوبه به‌صورت رسمي سقوط ارزش پول ملي را پذيرفته و از اين منظر، واقعي‌کردن واحد پول تصميم مثبتي است اما تبعات رواني در تورم خواهد گذاشت و از آن مهم‌تر ارزش پس‌اندازهاي اسکناسي مردم را تقليل خواهد داد.خواستيم حيثيت پول ملي را نجات دهيم
به گزارش «شرق»، ديروز ماده يک قانون پولي و بانکي کشور مصوبه ۱۸/۴/۱۳۵۱ بعد از نزديک به نيم‌قرن بالاخره اصلاح شد. براساس‌اين نمايندگان مجلس تصويب کردند واحد پول ايران از اين به بعد تومان است و هر تومان برابر ۱۰ هزار ريال جاري و معادل صد قران ارزش‌گذاري شد. رئيس بانک مرکزي، ناصر همتي، دفاع تمام‌قدي از حذف چهار صفر از واحد پول ملي انجام داد و توجه نمايندگان را به اهميت افت حيثيت ملي پول ايران جلب کرد و گفت: درحال‌حاضر اختلاف پول ما با يورو و دلار رقم وحشتناکي و معادل ٠٫٠٠٠٠٠٦ است.
به گفته همتي، سالانه يک ميليارد اسکناس نابود مي‌شود که خود اين هرسال چهارصد ميليارد تومان هزينه دارد.
رئيس بانک مرکزي سقوط حيثيت پول ملي را «نتيجه تورم مزمن و انباشته» دهه‌هاي اخير دانست که به گفته او باعث شده پول ملي کاربرد خود را از دست بدهد. رئيس کل مي‌گويد، عرف جامعه ريال را در اندازه‌گيري پول ملي در نظر نمي‌گيرد و «ما هم مي‌خواهيم با حذف ريال با عرف جامعه هماهنگ شويم».
اگرچه ناصر همتي ابراز اطمينان کرده است که حذف چهار صفر از واحد پول ملي هيچ تأثيري در نرخ تورم ندارد اما مهرداد بائوج‌لاهوتي، عضو کميسيون برنامه‌و‌بودجه در گفت‌وگو با «شرق»، ضمن ابراز مخالفت با تغيير واحد پول ملي مي‌گويد: «حذف ريال در شرايط بي‌ثباتي تورم و اوضاع اقتصادي کشور به تشديد تورم دامن خواهد زد. کاش در زماني که شرايط اقتصادي باثباتي داشتيم، به اين اقدام دست مي‌زديم». لاهوتي ادامه داد: «ما در شرايطي هستيم که تورم کشور ثبات ندارد و حذف ريال ممکن است منجر به افزايش نرخ تورم شود. کنترل تورم در کشور نابسامان است و اين تغيير باعث سرگرداني مردم مي‌شود و همين محاسبات [تغيير ريال به تومان] در افزايش قيمت‌ها هم نقش خواهد داشت».
همچنين تحميل «هزينه‌هاي زائد» به کشور از ديگر مواردي است که اين نماينده مجلس به آن اشاره مي‌کند. تغيير در چاپ اسکناس‌ها، تهيه نرم‌افزارها، امحای اسکناس‌هاي فعلي که با توجه به وضعيت بودجه و هزينه‌هاي جاري کشور، بار مالي است که به‌واسطه تغيير واحد پول به کشور تحميل خواهد شد.
تجربه‌هاي جهاني تغيير واحد پول
آيا اقتصاد تحريم‌شده و رکودي ايران تاب تحمل اين هزينه‌ها را دارد؟ مصوبه حذف چهار صفر يک فرصت سه‌ساله را در اختيار اقتصاد براي تغيير واحد پول قرار داده و همين دوره که به‌اصطلاح قانون دوره گذار ناميده مي‌شود، مي‌تواند هزينه‌هاي آن را تدريجي کند. اما عباس هشي، کارشناس اقتصادي معتقد است تغيير واحد پول يک بدهي ۳۸ساله دولت‌ها بوده که بالاخره با تأخير قرار شده آن را پرداخت کنند و هرچند اين تصميم بسيار مثبت است اما تبعات تورمي نیز خواهد داشت.
هشي با نگاهي به تجربه‌هاي جهاني تغيير واحد پول توضيح مي‌دهد: زماني که صفر از واحد پول کشوري حذف مي‌شود، مسئولان عموما مي‌گويند ما براي راحتي مردم صفرها را حذف کرديم اما دليل اصلي حذف صفر کاهش ارزش پول است. اين ادعا هم که حذف چهار صفر باعث تقويت ارزش پول مي‌شود واقعيت ندارد بلکه پذيرش کاهش ارزش پول ملي توسط مقامات يک کشور است. اين اقدام در کشورهايي که تورم بالايي را تجربه مي‌کنند و اقتصاد دولتي دارند، اجتناب‌ناپذير است.
او ادامه داد: بعد از فروپاشي شوروي، روسيه تصميم به تغيير واحد پولي خود گرفت. در سال ۱۹۹۰ به فاصله پنج سال هر سه‌هزارو 600 روبل معادل يک دلار بود. بعد در يک سال هر دلار معادل چهارهزارو 500 روبل شد. يعني ۲۵درصد ديگر پول ملي اين کشور کاهش پيدا کرد. اولين کاري که کردند اخراج رئيس به‌اصطلاح بانک مرکزي‌شان بود و بعد يک دلار را معادل ۲۶ هزار روبل اعلام کردند. يعني با ساده‌سازي معادلات تجاري و عددنويسي و پذيرش واقعيت تضعيف ارزش پول ملي سه صفر از پول ملي روسيه حذف شد. يا در اروپا زماني که روبل و مارک به يورو تبديل شد، همان مغازه‌داران معمولي نه فروشگاه‌هاي دولتي اگر روي ويترين قيمت ۴۰ مارک داشتند، آن را خط زدند و ۲۰ يورو را جايگزين کردند. اين تغيير پول تأثير رواني گراني براي مردم دارد. ايتاليا هم در دهه ۸۰ پولش با ميليون لير خوانده مي‌شد، بعد براي پيوند به اتحاديه اروپا ميليون را حذف کردند؛ اثر رواني‌‌اش اين بود که والدين مي‌گفتند پولي که به بچه مي‌داديم، با حذف ميليون آن از نظر فرزندمان کم‌ارزش تلقي مي‌شود. بنابراين از لحاظ رواني تغيير واحد پول در همه جاي دنيا با تبعات رواني تورم همراه بوده و بي‌ارزش‌شدن پول را ملموس مي‌کند.
بدهي ۳۸ساله دولت‌ها به اقتصاد
هشي با اشاره به تاريخ اقتصادي ايران مي‌گويد: واقعيت اين است که ما از بعد از جنگ تحميلي و از دهه ۶۰ همواره در محاصره تحريم آمريکا بوده‌ايم. در طول دهه‌ها پول ملي کاهش ارزش پيدا کرد. نرخ دلار سال ۵۷ حدود هفت تومان بود و تا سال ۷۲ همان قيمت ماند. اما نرخ ارز بازار از ۵۰ تومان شروع شد تا به ۲۰۰ تومان رسيد. آن زمان دولت براي خريد کالاي اساسي ارز هفت‌توماني مي‌داد. بالاخره دولت وقت در سال ۷۲ کاهش ارزش پول ملي را قبول کرد و هر دلار دولتي ۷ توماني ۱۳۲ تومان شد. سال ۷۴ اسم نظام ارزي را شناور گذاشتند و سال ۸۰ ارز تک‌نرخي شد. هر دلار حدود ۸۰۰ تومان بود. يعني ۱۲۰ برابر ارزش پول کم شد. بنابراين کاهش ارزش پول ملي اتفاق همين چند سال نيست و اين يک بدهي ۳۸ساله دولت‌ها به مردم است.
اين کارشناس اقتصادي ارزيابي خود از تغيير واحد پول را اين‌طور جمع‌بندي مي‌کند: اين تصميم بسيار خوبي است اما با تأخير ۳۸ساله و تبعاتي هم دارد. يکي اينکه پولي که مردم در بانک دارند، کم‌ارزش مي‌شود. به همين دليل افت شديد ارزش پول ملي در دو سال آخر که ضربه آخر بر تن پول ما بود، مردم سرمايه خود را از بانک‌ها به سمت خريد دلار و طلا هدايت کردند. همچنين با جوشش ديگ بورس در اين روزها به مجرد ايجاد سقف فروش، سهامداران با ضرر هنگفت روبه‌رو مي‌شوند و تغيير واحد پول ملي، ارزش پول آنها را به نظر کمتر از زمان ورود سرمايه آنها به بورس مي‌کند و در نهايت سرمايه‌هاي کوچکي که مردم به اميد آينده پس‌انداز کرده‌اند، ناگهان با کاهش ارزش مواجه مي‌شوند که تا الان به‌صورت ضمني ارزش آن افت کرده بوده و حالا به شکل واقعي و آشکار شاهد بي‌ارزش شدن آن خواهند بود. اما در پايان بايد تأکيد کنم حذف چهار صفر از پول ملي پذيرش صادقانه واقعيت است اما بهتر اين بود که عواقب کاهش ارزش پول ملي به‌موقع و از قبل به مردم هشدار
داده مي‌شد.
سایر اخبار این روزنامه
حل مناقشه فرکانسی، بدون ورود قوا
سکوت نجف ابدی شد
يک اتفاق نادر در تاريخ نفت
آمادگی ایران برای دستیابی به واکسن و درمان کرونا
وارد قضيه «روبيکا» نشديم
اقرار زم به نقش‌داشتن در شکل‌گيري شوراي ۲۹ رسانه برانداز
انتقام‌گيري مکتبي
ریال به ایستگاه آخر رسید
اتهامات جديد حسين فريدون
داستان عجيب ۲ ورزشکار ايراني در بلاروس
مرگ و زندگي«اون» و مسئله کره شمالی
برزخ سهام عدالت
در سایه نجف دریابندری
