ارز دولتی را صرف خرید خانه‌ در کانادا می‌کردند


عبدالناصر همتی در نشست علنی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: اگر دولت به این نتیجه برسد که دست در جیب بانک مرکزی نکند و اگر ما بتوانیم به‌تدریج ناترازی برخی بانک‌ها را اصلاح کنیم، مطمئن باشید که بر نقدینگی و تورم فائق خواهیم آمد. در طول سال‌های گذشته ما از ابزار عملیات بازار باز استفاده نمی‌کردیم در حالی که سه دهه است که بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف از هدف‌گذاری تورمی استفاده می‌کنند.
وی افزود: این تصمیمی است که دولت و بانک مرکزی گرفته‌اند و ما این موضوع را شروع کرده‌ایم و اولین مرحله آن دو سه روز پیش با حراج اوراق خزانه شروع شد، به‌نظر من در شرایطی که دولت مشکل نقدینگی دارد این کنار سایر منابع یکی از بهترین روشها است و البته تأکید می‌کنم که نمایندگان و دولت باید هزینه‌ها را کنترل کنند.
رئیس‌کل بانک مرکزی با تأکید بر اینکه یکی از دلایل تورم در کشور مسئله شبه‌پول است گفت: شبه‌پول 80 درصد نقدینگی ما را شامل می‌شود. شبه‌پول درست نمی‌شود مگر از طریق سود بانکی و سود بانکی بالا ایجاد نمی‌شود مگر از ناترازی بانک‌ها و ناترازی بانک‌ها ایجاد نمی‌شود مگر از ضعف نظارت بانک مرکزی و تخلفات بانکها در سود سپرده‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها و معوقات و نیز بدهی دولت و تسهیلات تکلیفی که به بانک‌ها تحمیل می‌شود.
همتی اضافه کرد: الآن نرخ سود به‌سمت کاهنده شدن می‌رود و مطمئن باشید از این بابت، شبه‌پول در آینده کمتر رشد خواهد کرد و نقدینگی هم کمتر رشد خواهد کرد ما این کار را ادامه می‌دهیم و تراز بانک‌ها را به‌تدریج بهتر خواهیم کرد. یکی از دلایل رشد بازار پولی، اضافه‌برداشت بانک‌ها از سال‌های گذشته بود، در حال حاضر اضافه‌برداشت تقریباً نصف شده است.


به گفته وی، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نزدیک به 40 درصد در سال گذشته کاهش پیدا کرده است. در سیستم اجرایی ما این‌گونه جا افتاده بود که ما برای حفظ نرخ ارز باید به بازار ارز تزریق کنیم بنابراین 280 میلیارد دلار در ظرف 15 سال گذشته به‌عبارتی به‌طور میانگین سالی 18 میلیارد دلار به بازار ارز تزریق کرده‌ایم تا نرخ ارز را کنترل کنیم، بنابراین طبیعی است که بسیاری از این ارزها به‌صورت سرمایه از کشور خارج شده است.
رئیس‌کل بانک مرکزی ادامه داد: این‌همه امکاناتی که در خارج از کشور خریداری شده به‌خاطر همین ارزها بوده است، یعنی ارزهای ارزان و رانت. ما وقتی جلوی این موضوع (تزریق ارز به بازار) را گرفتیم خیلی‌ها گفتند: «ما نمی‌توانیم اقساط‌مان را در کانادا و جاهای دیگر پرداخت کنیم.»
همتی بیان کرد: چرا که با سود بالای 25درصدی که از بانک‌ها می‌گرفتند و تبدیل آن به ارز 3000 یا 4000 تومانی اقساط خانه‌های خریداری‌شده در خارج را می‌پرداختند، یعنی به خرید ملک در خارج کشور سوبسید می‌دادیم، بنابراین از اواسط سال 97، در حاشیه بازار مداخله و روش را عوض کردیم. ما سیاست‌های ارزی را اصلاح کرده‌ایم و به‌سمت مدیریت علمی ارز و تأمین کالاهای اساسی دارو و مواد اولیه رفته‌ایم.
وی افزود: در سال 97 در خوشبینانه‌ترین حالت نرخ‌های نجومی برای ارز و ابرتورم پیش‌بینی می‌شد که با تدبیر رهبری، ایستادگی مردم و مدیریت مسئولان نرخ‌های نجومی و هدف آنها برای فروپاشی محقق نشد. به‌واسطه شیوع ویروس کرونا، ورود ارز به کشور در اسفندماه به‌دلیل قطع ارتباط با همسایگان کاهش یافت و شاهد فشار روی بازار ارز بودیم.
ادامه واردات با وجود تحریم
رئیس‌کل بانک مرکزی اضافه کرد: البته‌اشکالات در حال رفع است. با گذشت دو ماه‌ونیم از سال 99 و با وجود شرایط سخت توانستیم نزدیک چهار میلیارد دلار برای واردات کالاهای اساسی، دارو و مواد اولیه کارخانجات با کمک صادرات غیرنفتی ارز فراهم کنیم. میانگین نرخ ارز در بازار آزاد سال 98، 12 هزار و 900 تومان و در سال 97، 11 هزار تومان بود. از اواخر سال 98 و اوایل سال 99 به‌دلیل برخی اتفاقات خصوصاً شیوع ویروس کرونا نرخ ارز افزایش یافت که به‌مرور تعدیل خواهد شد.
همتی ادامه داد: با وجود ادامه فشار حداکثری اقتصادی آمریکا بر ایران در سال گذشته 43 میلیارد دلار واردات داشتیم که این به‌معنای شکست سیاست‌های آمریکا بود. ذخایر ارزی بانک مرکزی خوب و کافی است اما  دسترسی به آنها را با مشکل روبه‌رو کردند. برای رفع این موضوع در حال مذاکره هستیم تا منابع را در اختیار بگیریم.
به گفته وی، سال گذشته تأمین ارز خوب بود و در سال 98  توانستیم 4/5 میلیارد دلار دارو و تجهیزات پزشکی علاوه بر تولیدات داخلی وارد کشور کنیم. ما سیاست‌های ارزی را اصلاح کرده‌ایم و به‌سمت مدیریت علمی ارز و تأمین کالاهای اساسی دارو و مواد اولیه رفته‌ایم و سیاست‌های اعتباری را در جهت تأمین منابع برای تولید و مولد کردن تسهیلات بانکی اصلاح کرده‌ایم تا مستقیم به تولید برسد و در سیاست‌های نظارتی، کنترل بر بانک‌ها و کاهش ناترازی آنها را هدف قرار‌ دادیم.
رئیس‌بانک مرکزی با‌اشاره به اینکه در سیستم‌های فناوری، کنترل‌های بسیار جدی را روی تراکنش‌ها گذاشته‌ایم و با پولشویی به‌طور جدی مبارزه می‌کنیم گفت: تحریم‌ها تأثیر بسیاری بر شاخص‌های رشد اقتصادی داشت به‌طور مثال ما در سال 90، بالغ بر 107 میلیارد دلار درآمد حاصل از نفت داشتیم که در سال 98 به کمتر از 20 درصد آن رقم رسید.
همتی اضافه کرد: واردات در سال 97 بالغ بر 78 میلیارد دلار بود که در سال گذشته به 42 میلیارد دلار رسید. پیش از وقوع کرونا در فصل سوم سال 98 شاخص رشد اقتصادی کشور با وجود تمام تحریم‌ها مثبت ارزیابی شد، در شاخص کشاورزی به رشد 7/2 درصد، در صنعت هفت درصد و در خدمات به 1/2 درصد دست پیدا کردیم و در واقع رشد اقتصادی با درآمد نفتی ما 1/2 درصد مثبت  شد.
وی افزود: براین‌اساس و اهمیت تولید مقام معظم رهبری سال 99 را سال جهش تولید اعلام کردند که البته پس از دوران کرونا با احیای دوباره شرایط این هدف در سال 99 ان‌شاءالله محقق خواهد شد. اگر روند رشد اقتصادی ادامه پیدا می‌کرد و با کرونا روبه‌رو نمی‌شدیم، خدمات و صنعت مختل نمی‌شد وضع خیلی بهتر می‌شد.